Законда эсгерилеген кюйде, адамлагъа йимик, къурумлагъа да топуракъ пайлар гёрсетилмеге герек. Озокъда, пачалыкъны янындан харж булан кёмек этилинмесе, аслу борчну яшавгъа чыгъарма бажарылмай демеге ярай. Гьалиги Семендер посёлокну къысматы да шону ачыкъ этип гёрсете.
Айтмагъа сюегеним, базар аралыкълар оьмюр сюреген девюрде шолай онгайлыкълардан къолгъа таза тюгюллер пайдаланмагъа белсене. Натижада оьз пайдасы учун гьаракат этеген тайпалар шагьар къурулушуну ва шолай да архитектураны талапларына арт бере. Транспортну ва адамланы юрюшюне кёп къадардагъы четимликлени тувдура. Шо саялы шагьарлыланы янындан гьар муниципал къурулувларыны башчыларына ва ватандашланы ихтияр-ларын якълайгъан къурумлагъа разисизликлер аз болмай…
– Гьалиги заманда къыставуллу гьалланы бирден-бир гьакитеген къурулушланы алдын алмагъа тынч тюгюл, – деди Темиркъазыкъ-Кавказ федерал округуну Магьачкъалада ерлешген къурулуш компанияларыны бирлешивюню (гильдиясыны) башчысыны орунбасары Запир Акаев. – Неге? Неге десегиз, тахшагьарыбызны дазуларыны ичинде къурулуш тармакъда низамгъа, законлагъа арт береген далапчылыкъ ишлени юрютегенлер жавапгъа тартылмай. Шо гьакъда гьали-гьалилерде ДР-ни аманлыкъны болдурув советинде болгъан жыйында Дагъыстанны Башчысы Сергей Меликов да ичибушуп эсгерди. Ол малим этген кюйде, тахшагьарыбызда законсуз къурулгъан 457 яшавлукъ уьйлени, уьстевюне дагъы да 150 законсуз къурулушлар гьисапгъа алынгъан.
ДР-ни Жамият палатасыны Председатели Абдулмуъмин Ибрагьимов да шо масъалагъа байлавлу оьз пикруларын аян этди.
– Законсуз къурулгъан кёп къабатлы яшавлукъ уьйлени, озокъда, бажарыла туруп, пайчыланы пайдаларын якълап, йиберилген кемчиликлени де ёрукълашдырып, къоллавгъа бермеге тюшедир. Увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул болагъанлагъа буса юрюшге ва оьзге тюрлю къуллукълагъа четим этеген къурулушларын тайдырып, харж булан къайтарышын да этип, башгъа ерден топуракъ пайлар гёрсетмеге герек.
Гертиден де, Магьачкъалада уллу яшавлукъ уьйлер булан янаша ер-ерде орамланы, ёлланы ягъаларын бийлеп токътагъан къурулушлар яяв ва транспорт юрюшню низамына четим эте. Артдагъы он йылны ичинде тахшагьарыбызны баш орамларыны бириси Шамилни атындагъы проспектде де ярашдырыв-янгыртыв ишлени юрютмеге бажарылмайгъаны саялы, гёрсетилген харжлар асувлу кюйде пайдаландырылмай.
– Шамилни атындагъы проспектни ягъаларында амалгъа гелген гьар тюрлю къурулушланы, сатыв-алыв точкаланы алдын алмакъ учун ярашдырыв ишлеге гёрсетилингенинден эсе, шоланы тайдырма дагъы да кёп харж тарыкъ. Шону учун ярашдырыв ишлер де проспектде яшавгъа чыгъарылмай.
Магьачкъаланы темиркъазыкъ боюнда ерлешген Семендер посёлокда, Таргъу тавдагъы юртланы талапларын гьисапгъа алып, яшавлукъ уьйлер къурма планлар пайлангъан эди. Арадан 30 йыл заман оьтген. Къуругъа къошулуп чий де янар деген кюйде, посёлокдагъы орамлар да сатылып, битими тыгъырыкълагъа, сокъмакълагъа парх бере. Посёлокда яшайгъанланы санаву бугюн 50 минглеге етишген. Тек не этерсен, йиберилген кемчиликлер яшавлукъ-коммунал къуллукъларын толу кюйде сан яны булан кютмеге имканлыкъ бермей. Натижада, айлана якъда тазалыкъ ва оьзге тюрлю онгайлыкъланы болдурув да акъсай.
