Йылны натижалары гьакъда олар къоллайгъан къайда – оьзлер этген ишлени артдырып айтмакъ. Олай этсе, сайки, адамлар оьзлеге яхшы инанажакъ. Шо саялы Къабарты-Балкъарияда, Къарачай-Чергесияда, Ингушетияда, Мычыгъыш Республикада, Дагъыстанда оьзлер этген ишлени къопдуруп берелер, оьзлени тас этивлерин буса кем этелер.
Бу ишни башгъа яны тамашалыкъ тувдура. Мисал учун, Магьачкъала шагьарны Ленин районуну Янгы Хушет посёлогунда Россияны ахтарыв иш юрютеген комитетини бинасына атышыв этгенни оьктемлик булан эсгерелер. Ингушетияны Малгъобек районуну Зязиков юртунда школаны директоруну уьюне яда Назраньда Россияны муфтилерини советини Темиркъазыкъ Кавказдагъы вакилини уьюне атышыв этгенни эркекликге санайлар.
Савуту ёкъ, ихтиярланы сакълайгъан къурумлар булан бир аралыгъы да болмагъан адамлагъа чапгъын этмекни де можахетлер уллу даражагъа гьисаплайлар. Шолай, Магьачкъала шагьарны Горькийни атындагъы орамында Дагъыстанны Оьр судуну судьясы Магьаммат Магьамматов, Дербент районну Чинар юртунда Дербентдеги чагъыр заводну директору Алхас Исмайылов, Къарабудагъгент районну Губден юртунда мадрасада дарс береген Магьаммат Биярсланов оьлтюрюлген. Буйнакск районну Къарамахи юртуну администрациясыны башчысы Абакар Сулебанов оьлтюрюлген. Шо ишлерин олар 2013-нчю йылда оьзлер етген оьр даражагъа гьисаплайлар.
Шолай гезиклерде яшыртгъын иш гёрегенлер: «Аллагь шолай буюргъан», – деп айталар. Сюйген адамгъа оьлюм суд гесип, суд чыгъаргъан гьукмуну шоссагьат яшавгъа да чыгъарагъан бары да жаваплыкъны оьзлерден тайдыралар.
Яшыртгъын иш гёреген группаланы ябушувуну бирдагъы биз англамайгъан яны бар. Ставрополь крайны Предгорный ва Киров районларында славян миллетлер яшай. Буса да, бандит группалар шо районланы ногъай чёлню вилаяты гьисаплайлар. Шо районларда бир суткада ичинде оьлтюрюлген алты адам булан уьч ерде 4 автомобиль табылгъан. Олар не саялы оьлтюрюлген деп сорасагъыз, бир гюнагьсыз адамлар, оьзлеге тийишсиз ерге чыкъгъанлар. Бир гюнагьсыз адамны ёлукъгъан ерде оьлтюрме ярай деп Къуранны не еринде язылгъан?..
Амма олар оьзлени айыпдан чаймакъ учун не этме де, не айтма да гьазирлер. Мисал учун, Магьачкъаланы Киров районунда газ тартылгъан быргъыны атылтгъаны саялы можахетлер макътанагъанына тамаша боласан. Неге десе, 2013-нчю йыл май айны 25-нде ёлда аварияны натижасында болгъан атылтывдан сонг Дагъыстанны тахшагьарыны юзге ювукъ онгача уью газсыз къалгъан. Можахетлени буса о агьвалат булан бир аралыгъы да ёкъ.
Кюйге къарагъанда, табии балагьдан болгъан бары да заралны да можахетлер оьзлер этген деп гьисап этелер. Сюйсе электролиния бузулсун, сюйсе сув быргъылар зараллансын, ёллар бузулсун – бары да бузукълукъну олар оьзлер этген болуп чыгъа.
Вагьгьабылар береген маълуматны бир айрыча къайдасы бар – бары да этилген жинаятчылыкъны жамият учун пайдалы ишлеге санайлар. Мисалгъа 2014-нчю йыл январ айны 17-синде болгъан агьвалатны алайыкъ. Шо заман Магьачкъалада эки атылтыв болду: биринчи керен гранатомётдан «Золотая империя» деген комплексге атышыв болгъан. Шо атышывгъа байлавлу полицияны наряды гелген сонг, шо арада токътагъан автомобиль атылгъан. Ону буса олар Шамилкъалада «Золотая империя» деген ресторангъа гьужум болгъан деп билдирелер.
Ойлашып къарагъыз, шо заман бирев ишден сонг ресторангъа олтурма гелген, онда ишлейген башгъа адамны иш гюню башлангъан. Шо вакътиде атылтыв бола. Онлар булан адамланы яшавуна не учун зарал болма герек? Атылтывдан сонг ресторандагъы тюрлю-тюрлю даражада яралангъан 16 адам больницагъа салына. Яхшы чы адамлар оьлмей къалгъаны.
Агъачлыкъдагъылар халкъ учун ябушабыз, бусурманланы эркинлиги учун ябушабыз деп айталар. Олай буса, сиз оьзлени эркинлиги учун ябушагъан адамланы оьлтюрмеге къолугъуз нечик бара? Яда вагьгьабылар оьзлерден башгъаланы бусурманлагъа гьисапламаймы?
Къуранда айтылагъан кюйде, адамны жанын Аллагь салгъан, Аллагь салгъан жанны къыймагъа биревню де ихтияры ёкъ. Сиз оьзюн оьлтюрген адам оьзюню гюнагьларындан чаймакъны Аллагьдан, балики, тилеме сюе болгъандыр. Къуранда айтылагъаны йимик, олай гезиклерде оьлген адамны гюнагьларын оьлтюрген адам ала. Оьлтюргенлер о гьакъда ойлашмаймылар?
Боевиклер олай гезиклерде, биз жамият учун къаст этебиз, биз атышыв этеген, атылтагъан тюкенлер, ресторанлар, кафелер гьаракъы сата деп токъташдырса да, гьакъыкъатда олар атылтывларын акъча къазанмакъ учун этелер. 2014-нчю йыл 4-нчю январда Хасавюртда атылтгъан «Акбар» деген тюкенни еси Насрудин Исакъов айтгъан кюйде, огъар уьч ай алда кёп акъча талап этилеген флешка гелген. Талап этеген бирев булан болгъан сёйлевюнде ол: «Менден неге акъча талап этесиз? Мен Россияны законларын бузмайгъан кюйде сатыв этемен, ички, сигарет сатмайман, ярлы адамлагъа, етимлеге кёмек этемен. Менден не сюесиз?» – деп айтгъанда, огъар: «Сен салафит тюгюлсен, суфийсен», – деп жавап болгъан.
«Золотая империяны» еси де бандитлеге гьар ай акъча тёлемекни инкар этген. Агъачлыкъдагъыланы муна шу себепден ачуву чыгъа. Адамланы къоркъутмакъ учун атылтывлар, атышывлар, оьлтюрювлер этелер.
Шогъар гёре де законну бузагъанлагъа къаршы иш гёрюле. «Золотая империя» ресторанда болгъан атышывдан, атылтывдан сонг, шо агьвалатда ортакъчылыкъ этген деп гьисап этилеген етти боевик Магьачкъалада оьлтюрюлдю.
Бу ишни башгъа яны тамашалыкъ тувдура. Мисал учун, Магьачкъала шагьарны Ленин районуну Янгы Хушет посёлогунда Россияны ахтарыв иш юрютеген комитетини бинасына атышыв этгенни оьктемлик булан эсгерелер. Ингушетияны Малгъобек районуну Зязиков юртунда школаны директоруну уьюне яда Назраньда Россияны муфтилерини советини Темиркъазыкъ Кавказдагъы вакилини уьюне атышыв этгенни эркекликге санайлар.
Савуту ёкъ, ихтиярланы сакълайгъан къурумлар булан бир аралыгъы да болмагъан адамлагъа чапгъын этмекни де можахетлер уллу даражагъа гьисаплайлар. Шолай, Магьачкъала шагьарны Горькийни атындагъы орамында Дагъыстанны Оьр судуну судьясы Магьаммат Магьамматов, Дербент районну Чинар юртунда Дербентдеги чагъыр заводну директору Алхас Исмайылов, Къарабудагъгент районну Губден юртунда мадрасада дарс береген Магьаммат Биярсланов оьлтюрюлген. Буйнакск районну Къарамахи юртуну администрациясыны башчысы Абакар Сулебанов оьлтюрюлген. Шо ишлерин олар 2013-нчю йылда оьзлер етген оьр даражагъа гьисаплайлар.
Шолай гезиклерде яшыртгъын иш гёрегенлер: «Аллагь шолай буюргъан», – деп айталар. Сюйген адамгъа оьлюм суд гесип, суд чыгъаргъан гьукмуну шоссагьат яшавгъа да чыгъарагъан бары да жаваплыкъны оьзлерден тайдыралар.
Яшыртгъын иш гёреген группаланы ябушувуну бирдагъы биз англамайгъан яны бар. Ставрополь крайны Предгорный ва Киров районларында славян миллетлер яшай. Буса да, бандит группалар шо районланы ногъай чёлню вилаяты гьисаплайлар. Шо районларда бир суткада ичинде оьлтюрюлген алты адам булан уьч ерде 4 автомобиль табылгъан. Олар не саялы оьлтюрюлген деп сорасагъыз, бир гюнагьсыз адамлар, оьзлеге тийишсиз ерге чыкъгъанлар. Бир гюнагьсыз адамны ёлукъгъан ерде оьлтюрме ярай деп Къуранны не еринде язылгъан?..
Амма олар оьзлени айыпдан чаймакъ учун не этме де, не айтма да гьазирлер. Мисал учун, Магьачкъаланы Киров районунда газ тартылгъан быргъыны атылтгъаны саялы можахетлер макътанагъанына тамаша боласан. Неге десе, 2013-нчю йыл май айны 25-нде ёлда аварияны натижасында болгъан атылтывдан сонг Дагъыстанны тахшагьарыны юзге ювукъ онгача уью газсыз къалгъан. Можахетлени буса о агьвалат булан бир аралыгъы да ёкъ.
Кюйге къарагъанда, табии балагьдан болгъан бары да заралны да можахетлер оьзлер этген деп гьисап этелер. Сюйсе электролиния бузулсун, сюйсе сув быргъылар зараллансын, ёллар бузулсун – бары да бузукълукъну олар оьзлер этген болуп чыгъа.
Вагьгьабылар береген маълуматны бир айрыча къайдасы бар – бары да этилген жинаятчылыкъны жамият учун пайдалы ишлеге санайлар. Мисалгъа 2014-нчю йыл январ айны 17-синде болгъан агьвалатны алайыкъ. Шо заман Магьачкъалада эки атылтыв болду: биринчи керен гранатомётдан «Золотая империя» деген комплексге атышыв болгъан. Шо атышывгъа байлавлу полицияны наряды гелген сонг, шо арада токътагъан автомобиль атылгъан. Ону буса олар Шамилкъалада «Золотая империя» деген ресторангъа гьужум болгъан деп билдирелер.
Ойлашып къарагъыз, шо заман бирев ишден сонг ресторангъа олтурма гелген, онда ишлейген башгъа адамны иш гюню башлангъан. Шо вакътиде атылтыв бола. Онлар булан адамланы яшавуна не учун зарал болма герек? Атылтывдан сонг ресторандагъы тюрлю-тюрлю даражада яралангъан 16 адам больницагъа салына. Яхшы чы адамлар оьлмей къалгъаны.
Агъачлыкъдагъылар халкъ учун ябушабыз, бусурманланы эркинлиги учун ябушабыз деп айталар. Олай буса, сиз оьзлени эркинлиги учун ябушагъан адамланы оьлтюрмеге къолугъуз нечик бара? Яда вагьгьабылар оьзлерден башгъаланы бусурманлагъа гьисапламаймы?
Къуранда айтылагъан кюйде, адамны жанын Аллагь салгъан, Аллагь салгъан жанны къыймагъа биревню де ихтияры ёкъ. Сиз оьзюн оьлтюрген адам оьзюню гюнагьларындан чаймакъны Аллагьдан, балики, тилеме сюе болгъандыр. Къуранда айтылагъаны йимик, олай гезиклерде оьлген адамны гюнагьларын оьлтюрген адам ала. Оьлтюргенлер о гьакъда ойлашмаймылар?
Боевиклер олай гезиклерде, биз жамият учун къаст этебиз, биз атышыв этеген, атылтагъан тюкенлер, ресторанлар, кафелер гьаракъы сата деп токъташдырса да, гьакъыкъатда олар атылтывларын акъча къазанмакъ учун этелер. 2014-нчю йыл 4-нчю январда Хасавюртда атылтгъан «Акбар» деген тюкенни еси Насрудин Исакъов айтгъан кюйде, огъар уьч ай алда кёп акъча талап этилеген флешка гелген. Талап этеген бирев булан болгъан сёйлевюнде ол: «Менден неге акъча талап этесиз? Мен Россияны законларын бузмайгъан кюйде сатыв этемен, ички, сигарет сатмайман, ярлы адамлагъа, етимлеге кёмек этемен. Менден не сюесиз?» – деп айтгъанда, огъар: «Сен салафит тюгюлсен, суфийсен», – деп жавап болгъан.
«Золотая империяны» еси де бандитлеге гьар ай акъча тёлемекни инкар этген. Агъачлыкъдагъыланы муна шу себепден ачуву чыгъа. Адамланы къоркъутмакъ учун атылтывлар, атышывлар, оьлтюрювлер этелер.
Шогъар гёре де законну бузагъанлагъа къаршы иш гёрюле. «Золотая империя» ресторанда болгъан атышывдан, атылтывдан сонг, шо агьвалатда ортакъчылыкъ этген деп гьисап этилеген етти боевик Магьачкъалада оьлтюрюлдю.
Висхан Халитов.
