Ялгъангъа гёре ялгъан
(Легенда)
Бир заманда,бир чакъда
Бизин Изатли якъда
Шулай лакъыр болгъан дей,
Бирлер огъар ялгъан дей,
Башгъалары герти дей,
Гертини де керти дей…
Къой сирив яйып бетде
Къойчу болгъан дей гентден.
Ялкъывлу, досу ойда,
Шо мюгьлет ол ёл бойда
Эс эте атлыланы.
Лап алдында оланы
Ойнакълай юрюй акъ ат,
Боюнда кёп тюрлю зат.
Алай арив безенген.
Къонгуравланы зенги
Айланагъа сес бере.
Заманда йырлай бири,
Сюйген къызын эсгере.
Акъ атдагъы исбайы
(Болмагъа ярай байы)
Улан къара мыйыкълы,
Салам берип лайыкълы,
Атдан тюшюп астаракъ
Къойчугъа ювукъ бара.
Сораша къолун алып,
Гёрсетип гелген ёлну
Сорай: – Не ерге элте
Биз гелеген бу таш ёл?
Гёрюнсе де яш-мелте
Къойчу да узатып къол
Айта: – Бу ёл туп-тувра
Элтер юрт –Къакъашура.
Сапарыгъыз тюзелсин,
Сав-саламат болугъуз.
Къайсы якъдан гелесиз
Къайсылайдыр ёлугъуз?
– Биз Оьтемиш якъданбыз,
Геземеге чыкъгъанбыз.
Мен уланыман ханны
Оьтемишде турагъан.
Мени атам айтгъанны
Гьеч бирев ёкъ бурагъан.
Байлыгъы бар атамны:
Тарлавлары,тавлары,
Тюрлю емиш бавлары,
Йылкъылары гиреген
Уллу узун гьамары…
Гьамар онча да узун,
Айтсам мен сагъа тюзюн,
Эртен ат булан чыкъсанг
Бир башдан биревюне,
Ахшамгъа да етмейсен,
Арты гьаран гёрюне…
– Мени атам тюгюл бай,
Мал байлыгъы ёкъ олай.
Орта яшав кююбюз,
Эсгиленген уьюбюз.
Ёкъ ону пурхасы да,
Гьатта ирахысы да.
Гече ятсакъ тёрюнде
Юлдузлар да гёрюне…
Къонакъ тамаша болду:
– Эгер явуп йиберсе,
Уьйге явмаймы дагъы?
Янгур йибитип турса,
Уьй де авмаймы дагъы?
–Узун саплы сибиртки
Гьазир этген атабыз.
Ону булан булутну
Эки якъгъа атабыз,
Сонг парахат ятабыз.
–Инанмас йимик затны
Айта бугъайсан улан?
Булутланы тайдырып
Болмас сибиртки булан?
Узун сибирткини сиз
Къайда салып сакълайсыз?–
Дей,къоллары бичимде.
–Сен айтгъан герти буса,
Мен айтгъан тюгюл ялгъан.
Сибирткини сакълайбыз
(Атабыз оьзю салгъан)
Сен айтагъан атангны
Гьамарыны ичинде…
Ханны уланы тынглап,
Сонг айтгъан дей шат кюйде:
– Ялгъанынг утду,къалдым,
Къарайман, Къакъашура–
Чебер сёзню бай ери.
Ёлум дагъы узатмай,
Къайтсам да ярай гери,–
Деп къучакълап къойчуну
Разилигин айтгъан дей,
Ёлдашларын да алып,
Сапарындан къайтгъан дей.
Юздузланы тилевю
Инсанлар!Биз,юлдузлар,
Янагъан бийик кёкде,
Тилевюбюз бар сизден
Айтма сюеген кёпден.
Асил табиатыгъыз
Ув тёкгендей этмегиз.
Адамлыкъгъа арт берип
Гьатдан озуп гетмегиз.
Гьар кимни бир юлдузу,
Бар бизин арабызда.
Ярыгъыбыз бир йимик,
Чачабыз барыбыз да.
Къастыбыз бир – аламны
Шавла яймакъ уьстюне.
Сизин юрюшге къарап,
Алам эпсиз кюстюне.
Бирев-биревге душман
Болуп битгенбиз Ерде.
Инамлыкъ да къалмагъан
Не къатында,не эрде.
Пасатлыкъгъа,уругъа,
Оьлтюрювге,тонавгъа,
Алдын ерли ёл берип,
Артда этесиз къавгъа.
Кёбюсю гьукуматлар
Бири-бирине явлар.
Негердир артсыз-алсыз
Юрюлеген кёп давлар?
Топуракъны сызлатып,
Атыла топханалар.
Бирлер жан берегенге
Башгъалары къаналар.
Наркоманлыкъ яйылгъан,
Эмсиз аврувлар арта.
Шулай турсагъыз, нечик
Болур кююгюз артда?
Гюнагь ишлени этме
Неге бара къолугъуз?
Эс табыгъыз,инсанлар,
Тюз гьакъыллы болугъуз!
Биз де,сиз де, бир болуп,
Аявлайыкъ дюньяны.
Тенгирини алдында,
Турар йимик нюр янып.
Аршдан таба тилейбиз,
Эшитер деп сесибиз.
Сиз тюз ёлгъа тюшсегиз,
Рази къалар Есибиз…
Гьёкюнчлерим
Оьтдю оьмюр.Бугюн мен
Гетген замангъа къайтып,
Эсге алсам, гери къайтмас
Гьёкюнчлеримни айтып,
Хатирсиз, яман сёйлеп
Къаным къайнашдырса да,
Гёп-гёрюне гертимни
Ялгъан деп ташдырса да,
Ёкъ туруп гьеч гюнагьым,
Терс айыплар салса да,
Гётердим мен барын да,
Хатирлерим къалса да.
Гьёкюнчлерим: къызывунда
Къайтармадым жавабын.
Ким англар о мен этген
Сабурлукъну савабын?
Игит гиши олдур дей,
Ким болса ачув ютуп.
Буса мен игитмендир
Болгъан шо гюнден тутуп?
Тек чакъда гьёкюнч къыйнай,
Юрегимни яллатып.
Жавабын бермегенге –
Болар йимик яллатып.
Ялгъангъа гёре ялгъан
(Легенда)
Бир заманда,бир чакъда
Бизин Изатли якъда
Шулай лакъыр болгъан дей,
Бирлер огъар ялгъан дей,
Башгъалары герти дей,
Гертини де керти дей…
Къой сирив яйып бетде
Къойчу болгъан дей гентден.
Ялкъывлу, досу ойда,
Шо мюгьлет ол ёл бойда
Эс эте атлыланы.
Лап алдында оланы
Ойнакълай юрюй акъ ат,
Боюнда кёп тюрлю зат.
Алай арив безенген.
Къонгуравланы зенги
Айланагъа сес бере.
Заманда йырлай бири,
Сюйген къызын эсгере.
Акъ атдагъы исбайы
(Болмагъа ярай байы)
Улан къара мыйыкълы,
Салам берип лайыкълы,
Атдан тюшюп астаракъ
Къойчугъа ювукъ бара.
Сораша къолун алып,
Гёрсетип гелген ёлну
Сорай: – Не ерге элте
Биз гелеген бу таш ёл?
Гёрюнсе де яш-мелте
Къойчу да узатып къол
Айта: – Бу ёл туп-тувра
Элтер юрт –Къакъашура.
Сапарыгъыз тюзелсин,
Сав-саламат болугъуз.
Къайсы якъдан гелесиз
Къайсылайдыр ёлугъуз?
– Биз Оьтемиш якъданбыз,
Геземеге чыкъгъанбыз.
Мен уланыман ханны
Оьтемишде турагъан.
Мени атам айтгъанны
Гьеч бирев ёкъ бурагъан.
Байлыгъы бар атамны:
Тарлавлары,тавлары,
Тюрлю емиш бавлары,
Йылкъылары гиреген
Уллу узун гьамары…
Гьамар онча да узун,
Айтсам мен сагъа тюзюн,
Эртен ат булан чыкъсанг
Бир башдан биревюне,
Ахшамгъа да етмейсен,
Арты гьаран гёрюне…
– Мени атам тюгюл бай,
Мал байлыгъы ёкъ олай.
Орта яшав кююбюз,
Эсгиленген уьюбюз.
Ёкъ ону пурхасы да,
Гьатта ирахысы да.
Гече ятсакъ тёрюнде
Юлдузлар да гёрюне…
Къонакъ тамаша болду:
– Эгер явуп йиберсе,
Уьйге явмаймы дагъы?
Янгур йибитип турса,
Уьй де авмаймы дагъы?
–Узун саплы сибиртки
Гьазир этген атабыз.
Ону булан булутну
Эки якъгъа атабыз,
Сонг парахат ятабыз.
–Инанмас йимик затны
Айта бугъайсан улан?
Булутланы тайдырып
Болмас сибиртки булан?
Узун сибирткини сиз
Къайда салып сакълайсыз?–
Дей,къоллары бичимде.
–Сен айтгъан герти буса,
Мен айтгъан тюгюл ялгъан.
Сибирткини сакълайбыз
(Атабыз оьзю салгъан)
Сен айтагъан атангны
Гьамарыны ичинде…
Ханны уланы тынглап,
Сонг айтгъан дей шат кюйде:
– Ялгъанынг утду,къалдым,
Къарайман, Къакъашура–
Чебер сёзню бай ери.
Ёлум дагъы узатмай,
Къайтсам да ярай гери,–
Деп къучакълап къойчуну
Разилигин айтгъан дей,
Ёлдашларын да алып,
Сапарындан къайтгъан дей.
Юздузланы тилевю
Инсанлар!Биз,юлдузлар,
Янагъан бийик кёкде,
Тилевюбюз бар сизден
Айтма сюеген кёпден.
Асил табиатыгъыз
Ув тёкгендей этмегиз.
Адамлыкъгъа арт берип
Гьатдан озуп гетмегиз.
Гьар кимни бир юлдузу,
Бар бизин арабызда.
Ярыгъыбыз бир йимик,
Чачабыз барыбыз да.
Къастыбыз бир – аламны
Шавла яймакъ уьстюне.
Сизин юрюшге къарап,
Алам эпсиз кюстюне.
Бирев-биревге душман
Болуп битгенбиз Ерде.
Инамлыкъ да къалмагъан
Не къатында,не эрде.
Пасатлыкъгъа,уругъа,
Оьлтюрювге,тонавгъа,
Алдын ерли ёл берип,
Артда этесиз къавгъа.
Кёбюсю гьукуматлар
Бири-бирине явлар.
Негердир артсыз-алсыз
Юрюлеген кёп давлар?
Топуракъны сызлатып,
Атыла топханалар.
Бирлер жан берегенге
Башгъалары къаналар.
Наркоманлыкъ яйылгъан,
Эмсиз аврувлар арта.
Шулай турсагъыз, нечик
Болур кююгюз артда?
Гюнагь ишлени этме
Неге бара къолугъуз?
Эс табыгъыз,инсанлар,
Тюз гьакъыллы болугъуз!
Биз де,сиз де, бир болуп,
Аявлайыкъ дюньяны.
Тенгирини алдында,
Турар йимик нюр янып.
Аршдан таба тилейбиз,
Эшитер деп сесибиз.
Сиз тюз ёлгъа тюшсегиз,
Рази къалар Есибиз…
Гьёкюнчлерим
Оьтдю оьмюр.Бугюн мен
Гетген замангъа къайтып,
Эсге алсам, гери къайтмас
Гьёкюнчлеримни айтып,
Хатирсиз, яман сёйлеп
Къаным къайнашдырса да,
Гёп-гёрюне гертимни
Ялгъан деп ташдырса да,
Ёкъ туруп гьеч гюнагьым,
Терс айыплар салса да,
Гётердим мен барын да,
Хатирлерим къалса да.
Гьёкюнчлерим: къызывунда
Къайтармадым жавабын.
Ким англар о мен этген
Сабурлукъну савабын?
Игит гиши олдур дей,
Ким болса ачув ютуп.
Буса мен игитмендир
Болгъан шо гюнден тутуп?
Тек чакъда гьёкюнч къыйнай,
Юрегимни яллатып.
Жавабын бермегенге –
Болар йимик яллатып.
Ялгъангъа гёре ялгъан
(Легенда)
Бир заманда,бир чакъда
Бизин Изатли якъда
Шулай лакъыр болгъан дей,
Бирлер огъар ялгъан дей,
Башгъалары герти дей,
Гертини де керти дей…
Къой сирив яйып бетде
Къойчу болгъан дей гентден.
Ялкъывлу, досу ойда,
Шо мюгьлет ол ёл бойда
Эс эте атлыланы.
Лап алдында оланы
Ойнакълай юрюй акъ ат,
Боюнда кёп тюрлю зат.
Алай арив безенген.
Къонгуравланы зенги
Айланагъа сес бере.
Заманда йырлай бири,
Сюйген къызын эсгере.
Акъ атдагъы исбайы
(Болмагъа ярай байы)
Улан къара мыйыкълы,
Салам берип лайыкълы,
Атдан тюшюп астаракъ
Къойчугъа ювукъ бара.
Сораша къолун алып,
Гёрсетип гелген ёлну
Сорай: – Не ерге элте
Биз гелеген бу таш ёл?
Гёрюнсе де яш-мелте
Къойчу да узатып къол
Айта: – Бу ёл туп-тувра
Элтер юрт –Къакъашура.
Сапарыгъыз тюзелсин,
Сав-саламат болугъуз.
Къайсы якъдан гелесиз
Къайсылайдыр ёлугъуз?
– Биз Оьтемиш якъданбыз,
Геземеге чыкъгъанбыз.
Мен уланыман ханны
Оьтемишде турагъан.
Мени атам айтгъанны
Гьеч бирев ёкъ бурагъан.
Байлыгъы бар атамны:
Тарлавлары,тавлары,
Тюрлю емиш бавлары,
Йылкъылары гиреген
Уллу узун гьамары…
Гьамар онча да узун,
Айтсам мен сагъа тюзюн,
Эртен ат булан чыкъсанг
Бир башдан биревюне,
Ахшамгъа да етмейсен,
Арты гьаран гёрюне…
– Мени атам тюгюл бай,
Мал байлыгъы ёкъ олай.
Орта яшав кююбюз,
Эсгиленген уьюбюз.
Ёкъ ону пурхасы да,
Гьатта ирахысы да.
Гече ятсакъ тёрюнде
Юлдузлар да гёрюне…
Къонакъ тамаша болду:
– Эгер явуп йиберсе,
Уьйге явмаймы дагъы?
Янгур йибитип турса,
Уьй де авмаймы дагъы?
–Узун саплы сибиртки
Гьазир этген атабыз.
Ону булан булутну
Эки якъгъа атабыз,
Сонг парахат ятабыз.
–Инанмас йимик затны
Айта бугъайсан улан?
Булутланы тайдырып
Болмас сибиртки булан?
Узун сибирткини сиз
Къайда салып сакълайсыз?–
Дей,къоллары бичимде.
–Сен айтгъан герти буса,
Мен айтгъан тюгюл ялгъан.
Сибирткини сакълайбыз
(Атабыз оьзю салгъан)
Сен айтагъан атангны
Гьамарыны ичинде…
Ханны уланы тынглап,
Сонг айтгъан дей шат кюйде:
– Ялгъанынг утду,къалдым,
Къарайман, Къакъашура–
Чебер сёзню бай ери.
Ёлум дагъы узатмай,
Къайтсам да ярай гери,–
Деп къучакълап къойчуну
Разилигин айтгъан дей,
Ёлдашларын да алып,
Сапарындан къайтгъан дей.
Юздузланы тилевю
Инсанлар!Биз,юлдузлар,
Янагъан бийик кёкде,
Тилевюбюз бар сизден
Айтма сюеген кёпден.
Асил табиатыгъыз
Ув тёкгендей этмегиз.
Адамлыкъгъа арт берип
Гьатдан озуп гетмегиз.
Гьар кимни бир юлдузу,
Бар бизин арабызда.
Ярыгъыбыз бир йимик,
Чачабыз барыбыз да.
Къастыбыз бир – аламны
Шавла яймакъ уьстюне.
Сизин юрюшге къарап,
Алам эпсиз кюстюне.
Бирев-биревге душман
Болуп битгенбиз Ерде.
Инамлыкъ да къалмагъан
Не къатында,не эрде.
Пасатлыкъгъа,уругъа,
Оьлтюрювге,тонавгъа,
Алдын ерли ёл берип,
Артда этесиз къавгъа.
Кёбюсю гьукуматлар
Бири-бирине явлар.
Негердир артсыз-алсыз
Юрюлеген кёп давлар?
Топуракъны сызлатып,
Атыла топханалар.
Бирлер жан берегенге
Башгъалары къаналар.
Наркоманлыкъ яйылгъан,
Эмсиз аврувлар арта.
Шулай турсагъыз, нечик
Болур кююгюз артда?
Гюнагь ишлени этме
Неге бара къолугъуз?
Эс табыгъыз,инсанлар,
Тюз гьакъыллы болугъуз!
Биз де,сиз де, бир болуп,
Аявлайыкъ дюньяны.
Тенгирини алдында,
Турар йимик нюр янып.
Аршдан таба тилейбиз,
Эшитер деп сесибиз.
Сиз тюз ёлгъа тюшсегиз,
Рази къалар Есибиз…
Гьёкюнчлерим
Оьтдю оьмюр.Бугюн мен
Гетген замангъа къайтып,
Эсге алсам, гери къайтмас
Гьёкюнчлеримни айтып,
Хатирсиз, яман сёйлеп
Къаным къайнашдырса да,
Гёп-гёрюне гертимни
Ялгъан деп ташдырса да,
Ёкъ туруп гьеч гюнагьым,
Терс айыплар салса да,
Гётердим мен барын да,
Хатирлерим къалса да.
Гьёкюнчлерим: къызывунда
Къайтармадым жавабын.
Ким англар о мен этген
Сабурлукъну савабын?
Игит гиши олдур дей,
Ким болса ачув ютуп.
Буса мен игитмендир
Болгъан шо гюнден тутуп?
Тек чакъда гьёкюнч къыйнай,
Юрегимни яллатып.
Жавабын бермегенге –
Болар йимик яллатып.
