Арадан эки йыл оьтюп, муна бир нече гюн алда мен Магьамматшакир Алибеков булан ёлукъдум. Арабыздагъы лакъыр тюшюм къайтарыв компания оьзюню ишин тамамлагъаны булан байлавлу эди.
Бу йыл къылчыкълы ашлыкъланы къайтарывда 432 гектардагъы топуракъланы бир гектарындан 33,3 центнер тюшюм алынгъан. Авлакъдан 1439 тон будай къайтарылгъан. Шолай гелим, артдагъы 20–30 йылны ичинде Къаягент районда болмагъан.
Предприятиени 404 гектар ерде тюшюм береген юзюмлюклери бар. Олардан 2 минг 376 тон юзюм алынгъан. Бир гектардан 60 центнер бола. Районда о гёрмекли ва макътавгъа лайыкълы гьасил. Дагъы да 50 гектаргъа юзюмлюклер салмагъа гьазирленив ишлер юрюлюп тура.
Мен ойлашагъан кюйде, авлакъдан беженлеге гелип тёгюлгюнче, гелим эки якъгъа тайышмаса, «урожайность» деп айтагъан шо гелимни даражасын гёрсетеген гьасил, озокъда, артажакъ. Гьалиги заманда айрокъда шо гьасилни кёп этип гёрсетивден болагъан умпагьат ёкъ.
Магьамматшакир Алибеков хабарлайгъан кюйде, хозяйствону аякъгъа тургъузмакъ – ону аслу мурады ва борчу. Юртлуларыны алдында бети ярыкъ кюйде яшамакъ да ону негетлерини бириси деп эсиме геле.
Бугюнлерде тюшюм къайтарывдан сонг гелеген сюрюв, чачыв ишлер де юрюлюп тура. Бу йыл гетген йылдан эсе эки керенге къылчыкълы ашлыкълар кёп чачылгъан. Оланы майданы – 800 гектар. 200 тон силос этилген, 1 минг тон яшылчан емлер гьазирленген. Юзюмлюклер учун да, ашлыкъ оьсдюреген авлакълар учун да 70 тон кюйлевючлеге заказ берилген.
Юзюмчюлюк, авлакъчылыкъ тармакълардан къайры да, «Къаягент» пачалыкъ унитар предприятие гьайванчылыкъ булан да машгъул. Буланы Кочубей къотанында 2 минг 200 къою бар. Оланы 1 минг 134-ю – ана мал. Гьайванланы санаву да – 100. Оланы кёбюсю – савулагъан сыйырлар. Дагъы да, 18 хонажин алмагъа чаралар гёрюлюп тура. Къойланы арасында да ана малны артдырма умут бар.
Унитар предприятиени техникасы осал, тек ишни кюте. Эки «Т-150», «Т-170», «Венгерка», «К-700» маркалы трактор, «Камаз» машинлери, оьзге тюрлю сельхозтехникасы бар.
Предприятиени алдагъы чагъыр заводу 1991-нчи йылдан берли иши токътагъан болгъан. Янгы директор ону ишлетме башлагъан. Гьали онда Къызлар чагъыр завод булан этилген дыгъаргъа гёре оьзлени юзюмюнден ишленген, чыгъарылгъан сувун коньяк маллар гьазирлейген Къызлар заводгъа бериле. Шо къуллукъ учун да завод айрыча акъча тёлей. Дыгъаргъа гёре этилмеге герекли 10 минг тонну орнуна, 14 минг 834 тон гьазирленген. Гележекде шо заводну ичинде, Президентни программасына гёре, яшлар учун ашамлыкъ сурсатлар ва ичеген соклар да гьазир этилежек.
Хозяйствода ишлейген ишчилени санаву администрация къуллукъчулар булан бирче бугюнлерде 282 адам бар. Олар барысы да алапа гьакъларын заманында ала.
Къаягент ГУП-ну баш агроному Илмутдин Шихалиев бу хозяйствода шо къуллукъда ишлейгени 23 йыл бола. Ол айтагъан кюйде, артдагъы эки йылны ичинде пачалыкъ унитар предприятиени ишлери хыйлы алгъа барагъаны гёрюне. Кёбюсю ишлер оьз заманында этилеген агротехника къайдасы булан оьтгериле. Ишчилер учун да, оланы яшлары учун да ял алмагъа Каспий денгизни ягъасында санаторий бар. Шо да адамны пайдасы учун гьай этилегенни исбат эте.
Бу йыл къылчыкълы ашлыкъланы къайтарывда 432 гектардагъы топуракъланы бир гектарындан 33,3 центнер тюшюм алынгъан. Авлакъдан 1439 тон будай къайтарылгъан. Шолай гелим, артдагъы 20–30 йылны ичинде Къаягент районда болмагъан.
Предприятиени 404 гектар ерде тюшюм береген юзюмлюклери бар. Олардан 2 минг 376 тон юзюм алынгъан. Бир гектардан 60 центнер бола. Районда о гёрмекли ва макътавгъа лайыкълы гьасил. Дагъы да 50 гектаргъа юзюмлюклер салмагъа гьазирленив ишлер юрюлюп тура.
Мен ойлашагъан кюйде, авлакъдан беженлеге гелип тёгюлгюнче, гелим эки якъгъа тайышмаса, «урожайность» деп айтагъан шо гелимни даражасын гёрсетеген гьасил, озокъда, артажакъ. Гьалиги заманда айрокъда шо гьасилни кёп этип гёрсетивден болагъан умпагьат ёкъ.
Магьамматшакир Алибеков хабарлайгъан кюйде, хозяйствону аякъгъа тургъузмакъ – ону аслу мурады ва борчу. Юртлуларыны алдында бети ярыкъ кюйде яшамакъ да ону негетлерини бириси деп эсиме геле.
Бугюнлерде тюшюм къайтарывдан сонг гелеген сюрюв, чачыв ишлер де юрюлюп тура. Бу йыл гетген йылдан эсе эки керенге къылчыкълы ашлыкълар кёп чачылгъан. Оланы майданы – 800 гектар. 200 тон силос этилген, 1 минг тон яшылчан емлер гьазирленген. Юзюмлюклер учун да, ашлыкъ оьсдюреген авлакълар учун да 70 тон кюйлевючлеге заказ берилген.
Юзюмчюлюк, авлакъчылыкъ тармакълардан къайры да, «Къаягент» пачалыкъ унитар предприятие гьайванчылыкъ булан да машгъул. Буланы Кочубей къотанында 2 минг 200 къою бар. Оланы 1 минг 134-ю – ана мал. Гьайванланы санаву да – 100. Оланы кёбюсю – савулагъан сыйырлар. Дагъы да, 18 хонажин алмагъа чаралар гёрюлюп тура. Къойланы арасында да ана малны артдырма умут бар.
Унитар предприятиени техникасы осал, тек ишни кюте. Эки «Т-150», «Т-170», «Венгерка», «К-700» маркалы трактор, «Камаз» машинлери, оьзге тюрлю сельхозтехникасы бар.
Предприятиени алдагъы чагъыр заводу 1991-нчи йылдан берли иши токътагъан болгъан. Янгы директор ону ишлетме башлагъан. Гьали онда Къызлар чагъыр завод булан этилген дыгъаргъа гёре оьзлени юзюмюнден ишленген, чыгъарылгъан сувун коньяк маллар гьазирлейген Къызлар заводгъа бериле. Шо къуллукъ учун да завод айрыча акъча тёлей. Дыгъаргъа гёре этилмеге герекли 10 минг тонну орнуна, 14 минг 834 тон гьазирленген. Гележекде шо заводну ичинде, Президентни программасына гёре, яшлар учун ашамлыкъ сурсатлар ва ичеген соклар да гьазир этилежек.
Хозяйствода ишлейген ишчилени санаву администрация къуллукъчулар булан бирче бугюнлерде 282 адам бар. Олар барысы да алапа гьакъларын заманында ала.
Къаягент ГУП-ну баш агроному Илмутдин Шихалиев бу хозяйствода шо къуллукъда ишлейгени 23 йыл бола. Ол айтагъан кюйде, артдагъы эки йылны ичинде пачалыкъ унитар предприятиени ишлери хыйлы алгъа барагъаны гёрюне. Кёбюсю ишлер оьз заманында этилеген агротехника къайдасы булан оьтгериле. Ишчилер учун да, оланы яшлары учун да ял алмагъа Каспий денгизни ягъасында санаторий бар. Шо да адамны пайдасы учун гьай этилегенни исбат эте.
Набиюлла Магьамматов.
