Яшавну буссагьатгъы заманына къарап, башгъалар учун жанын берме болар адамлар алдагъы китапланы бетлеринде къалгъандыр деп эсинге геле. Гьакъыкъатда буса шолай тюгюл. Игитликге ер табыла. Гьал шолай экенни бизин бугюнгю игитлерибиз исбат этип тура. Шолай, даимликге абат алгъанланы эсделиги тарихлерде къала. Биз оьзюню гьакъында айтма сюеген къарланюртлу Рашит Салагьбековну игитлиги де юреклерибизде уллу оьктемлик тувдура.
29-нчу июнда Москвадагъы «Ашан» деген уллу сатыв уьйню къуллукъчуларыны бир бёлюгю Москва оьзенни янындагъы Серебрянный Бор деген ял алагъан ерге бара. Олар шо ерде геч болгъанча ял алалар. Сагьат тогъузлагъа таба коллективден 2 къыз сувгъа юзме тюшелер. Оланы батма башлагъан бирисин сув ягъадагъы къутгъарывчулар алып гете, аридегиси буса батылма башлай. Шону эс этген къарланюртлу къумукъ улан Рашит Салагьбеков, гёлегин де чечип, атылып сувгъа тюше ва чалт юзюп шо къызны янына етише. Етишгени булан ону ягъагъа тартма башлай. Ягъагъа етишме 20 метрлер къалгъанда, ону гьалы бите ва экевю де батылма аз къала. Рашит ягъадагъылагъа кёмек тилеп къычыра. Кёмекге тюшген экевню бириси де, гьалны гёрюп, тез ягъагъа багъып юзме башлай. Рашит гьалсыз турагъан къызны яшланы бириси Насим Эраназаровгъа тапшура. Ол да ону чачларындан тутуп ягъагъа тарта.
Къалгъанлар эс тапгъынча, Рашит батыла. Ону къарангылыкъда табып болмай, экинчи гюн водолазлар Москва оьзенден табалар. Кюйге къарагъанда, арыгъан Рашит сувну тюп агъымына къаршылыкъ этип болмагъан.
Рашит 1991-нчи йылда Хасавюрт районну Къарланюртунда тувгъан. Ерли школаны битдиргенде, асгерде къуллукъ эте. Армиядан къайтгъанда, юртда бир йыллар гьайванчылыкъ булан машгьул бола. Артдагъы 3 йыл Москвадагъы «Ашан» деген уллу тюкенде ишлей.
–Биз артлы-аллы тувгъанбыз, – дей ону агъасы Расул Салагьбеков, самбо ябушувдан Россияны чемпиону. – Яшлай спортгъа да бирче къуршалдыкъ. Бир авурлукъда да ябуша эдик. Ярышларда бир-бирибиз булан финалгъа чыгъып да къала эдик. Сонг о дзюдо ябушувгъа чыкъды. Ябушувну шо журасындан ол спортну устасына кандидат да болду, тек ташлап къойду.
Армиядан къайтгъанда Рашит бавчулукъ булан машгъул болду, сонг евроремонтлар этип ишлеп де турду. Артда ишлеме Москвагъа гетип къалды. Оьтген заманны ичинде ол «Ашан» деген уллу тюкенде сатыв ишни касбучусу болду, сонг бригадирге ерли гётерилди.
Рашит булан бирге мен де ишлей эдим, ону янындан къайтгъаным 10 гюнлер бола эди. 20 гюнден отпускагъа оьзю де гелме герек эди… Магъа буса ону сюегин алма барма тюшдю…
–Ол къутгъаргъан къыз ким экени белгилими?
–Дюр. Тува республикадан гелген къыз, аты да – Айкъыз. Олар Рашитни саламатлыгъы гьакъда кёп зат айтдылар. Оьлюмден къутгъаргъан адамгъа не айтсанг да кёпмю дагъы?.. Рашит, гертиден де, сабур-саламат, оьзюню ишин мекенли этеген яш эди. Ол аслу ёлу, менлиги булангъы улан эди, шолай гетме де гетди. Мени юрегимде кёп къайгъы бар, тек иним игит кюйде гечингени мени оьктем эте.
Дёрт йыл алда шолай батылып барагъан къызланы къутгъаргъан дагъыстанлы Марат Рагьматов да батылды. Мени бир зат тамаша эте: эки де гезикде сув ягъада нечакъы адам болгъан, тек къутгъармагъа деп дагъыстанлылар тюшген. Бир-бир газетлер: «Дагъыстан – герти эргишилени уьлкеси» деп билмей айтмай. Неге тюгюл де, герти эркеклик къыйын болгъанда гёрсетиле. Бизин къумукъ уланыбыз Рашит Мухтарович Салагьбеков да – герти игитлени бириси…
Гьали дос-къардашына Рашит Салагьбековну игитлиги учун савгъатгъа гёрсетилежек деген хабар да етишди.
Суратда: Рашит Салагьбеков.
