Россияны Гьукуматыны къарарына асасланып, Дагъыстанда да табиатны айрыча къорулагъан ерлерине къарама, ял алма барагъанлагъа энниден сонг гьакъ тёлеме тюшежек. Республиканы табиат министерлиги билдиреген кюйде, жыйылгъан чакъы акъча (гьар адамдан 100 манат) аслу гьалда туристлеге онгайлы шартланы болдурмакъ учун бакъдырылажакъ.
Не затгъа да пушургъанагъан Интернетни къоллавчулары шоссагьат масхара-ихтилат булан: «Гьали гьава учун да багьаланы токъташдыражакъ», – деп язып чыкъды. Тюзюн айтгъанда, шо янгыз Россияда тюгюл, бютюн дюньяда да къолланагъан къайда. Мисал учун, Руандада (Африка) олардагъы милли табиат паркына гирме ихтияр береген билетни багьасы – 750 доллар.
Масхара масхара буландыр, тек табиат министерликни билдиривюн тергевлю кюйде охуп чыкъгъанда, менде де бир тюрлю соравлар тувулунмай къалмады. Оьзлерде гьакъ жыйылажакъ табиат эсделиклер (умуми санаву –9) тахшагьардан кёп йыракъда ерлешген. Масала, Чарада райондагъы Чвахило шаршаргъа Магьачкъаладан эртен чыгъып, тюшге таба етишесен. Район центрдан сонг асфальт бите, ойтанлы-чонкълу бузукъ ёлда машинни къоюп, яяваякъдан Ойсор оьзенге ерли юрюйсен. Сонг къоркъунчлу ва четим сокъмакъ булан шаршаргъа гелип токътайсан. Шо саялы мунда туристлер аз геле. Яй айларда олар юзден артыкъ да болмай. Айтагъаныкъ, олардан жыйылгъан чакъы 7-8 минг манат табиат эсделик булан байлавлу не масъаланы чечмеге кёмек этип бола? Ондан къайры, ким жыяжакъ шо акъчаны, ким гьисабын юрютежек, кимни кисесине баражакъ?
Гетген йылны июль айында республиканы Башчысы Сергей Меликов Санкт-Петербургдагъы экономика форумда ортакъчылыкъ эте туруп: «Дагъыстан туристлени къабул этмеге гьазир тюгюл», – деген эди. Гьали гьазирми? Туризмге къарайгъан министерликни сайтында ерлешдирилген маълуматгъа гёре, 2022-нчи йылда тавлар элине тышдан 1,5 миллион къонакъ гелген. Бу йыл оланы санаву бирдагъы бир миллионгъа артмакъ бар! Оланы къайда, нечик ерлешдирежегин билмеймен, амма багьалар кёкге чююрюлежекге шекленме тюшмей.
Гьали турист фирмалар Дагъыстангъа сатагъан путёвкаланы багьасы 60-70 минг манатлагъа ерли етише. Тюркия учуз да токътай. Избербашда терезелеринден денгиз гёрюнеген квартирде бир гюн, бир гече турмакъ учун 5 минг манат тёлемеге тарыкъ. Туристлер гелген сайын, базарлардагъы багьалар да «къутуражагъын» барыбыз да бек яхшы билебиз.
Къазанчгъа белсенип, биз къайсы къавумлардан чыкъгъаныбызны сама унутмагъанбызмы, оьзден-оьктемлигибизни тас этмегенбизми? Шону магъа заманда бир юртлу тамазаларым да сорай бола. Олар, мен газетде ишлейген болгъан сонг, гьар затны писти-пистисин биледир деп эсине геле. Яшырмай айтгъанда, мен агъавлагъа не жавап къайтарагъанны билмей, табиат булан байлавлу Пачалыкъ Дума къабул этген янгы законну гьакъында хабарлайман. Шо законгъа гёре, Россияны Къызыл китабына гийирилген къолкъотурланы ва оьсюмлюклени жыйгъан адамгъа 1 миллион манат къоду тёлеме тюшежек. Тёлеп болмай бусанг, 4 йыл туснакъда туражакъсан. Тамазалар башын чайкъап: «Оланы къоюп, чирик сувлары, насы-чёбю булан оьзенлени, татавулланы, денгизни похлайгъанланы такъсырласа?» – дейлер. Тюз айтмаймы дагъы?
