Озокъда, эркинлик гьар адам учун – лап да татли сёз. Шону бирев де инкар этмеге болмай. Мен де бугюн гьар адам оьзю ушатагъан касбуну танглавда, къурч загьмат гьаракатда ва шону емишлерини амалгъа геливюнде эркинликни аламатларын-гючюн сеземен.
Тюзюн айтгъанда, шолай эркинликни, ихтиярланы натижаларына гёре гьасил чыгъарагъанда, юрегингде белгили себеплеге гёре чийсынлыкъ тувулуна. Неге? Неге тюгюл де, бизин республикабыз учун лап да агьамиятлы милли борчланы яшавгъа чыгъарылыву ва шону учун къурулгъан инвестиция проектлени талаплары осал пайдаландырыла.
Увакъ ва орта бизнесни оьсювю булан тувра байлавлу орта мадарлы класны амалгъа геливю де чаналай барагъаны гьакъ. Неге тюгюл, Дагъыстанда айрыча иш гёреген къурумланы ва шолай да онгача доланагъан тайпаланы ишлерине, оьсювюне тийишли онгайлыкълар болдурулагъанны орнуна, чатакъ салына. Натижада гьаракатчы адамларыбыз ва бир-бир къурумлар экономиканы яшыртгъын тармагъына гёчмеге борчлу бола. Шолайлыкъда, эркин кюйде адилликни шартларында оьтгерилеген тогъатартывгъа да четимлик этиле.
Бизин далаплы ва гьаракатчы адамларыбызны оьсювюне чатакъ салагъанлар кимлердир? Биринчилей, ерли гьакимлерибиз. Нечик тогъас салына? Шагьарларыбызда ва районларыбызда гьакимпавлар далапчыланы гелимлерине сугъулуп, «оьз пайын» чыгъарып алма муштарлы экени биревге де къарангы тюгюл. Ёгъесе, олар сени аякъгъа турмагъа, гётерилмеге къоймажакъ. Нечик? Гьар тюрлю себеплер булан топуракъ пайынгдан ва онгайлы пачалыкъ кредитлерден магьрюм къоймагъа бола. Шо кююнде банкланы янындан да намуслу кюйде чалышма сюеген тайпалар, кредитлени башындан «оьз пайын» алып къыйыкъсыта.
Гьар тюрлю оьлчевдеги тергевчю, налог, суд къурумларында ишлейгенлер де оьз пайдасы учун увакъ ва орта бизнесни оьсювюне четимлик этегени гьакъ. Бу ерде мал болдурувчуланы ва къоллавчуланы ихтиярларын ва эркинлигин якълайгъан къурумлар, къуллукълар къайда, негер къарайлар деген соравлар тувулуна. Яшырмагъа тарыкъ болмай, олар да, уьстдеги гьакимпавлар йимик, ломай-ломай пачалыкъ алапаланы алагъаны, бюджет маяланы урлайгъаны аз йимик, уьстевюне, юлкъувчу гьаракатына, яшавну тынч, тек къоркъунчлу къайдаларына гёче. Шо буса милли борчланы, пачалыкъ тапшурувланы яшавгъа чыгъармагъа къоймай, болдурулагъан умуми ич продуктну оьсювюне чатакъ сала.
Муна шо саялы да жамиятны ичинде тувулунагъан разисизликлени гьисапгъа алып, талавур булан байынма къарайгъанлагъа пачалыкъ оьлчевюнде тийишли къыйматны бермесе, шулай «эркинликни» ахыры да адаршайдыр. Айтмагъа сюегеним, бюджет, пачалыкъ маяланы, кредитлени ва шолай да гьар тюрлю субсидия-компенсацияланы пайдаландырывну ёрукълашдырмай туруп, къысмат бизге иржаймас.
