Бизин районда биринчи харшны байрамын оьтгереген гюнлерде биз оьзюню гьаракаты ва къайратлы загьматы булан оьрлюклеге етишме болгъан, районну ва оьзю ишлейген хозяйствону атын уьлкебизге белгили этген Люксембург юртда Карл Либкнехтни атындагъы колхозну макътавлу механизатору, Социалист Загьматны Игити деген оьр ат берилген Мамат Тавболатович Батраевни гьакъында эсге алмакъны да, язмакъны да тийишли гёремен. Мамат Батраев сабанчы агьлюде тувгъан. Яш йылларындан тутуп, топуракъгъа къуллукъ этме уьйренген, оьсдюрюлеген ашлыкъланы мол тюшюмлеринден сююнген. Шо саялы болма ярай, ол механизатор касбуну танглай. Механизатор дегенде, ол нечик механизатор да болмагъан, къайсы техниканы да гиччи болтуна ерли яйып, янгыдан жыйып, сагьат йимик ишлетеген механизатор болгъан.
Гьар ишни де натижалы кюйде юрютме болагъан, техниканы яхшы англайгъан бажарывлу механизатор М.Батраев колхозну трактор бригадасына ёлбашчылыкъ этген. Авлакъларда юрт хозяйство ишлер юрюлмейген къышны гюнлеринде, ол ёлбашчылыкъ этеген бригаданы механизаторлары техниканы башдан-аякъ ремонтун этип онгаргъан. Язбашны биринчи гюнлеринден тутуп, олар юрт хозяйство ишлени агротехника талапларына жавап береген кюйде сан янлы этип кютген. Шо саялы топуракълар да оьз къайтарышын эте болгъан. Колхозда гюзлюклени будайны гьар гектарындан – 30-40, гьабижайдан – 50-55, чалтикден 40-45 центнер тюшюмлер алына гелген. Сабанчыланы шо ва шолагъа ошагъан оьзге макътавгъа лайыкълы уьстюнлюклеринде, озокъда, трактор бригаданы ва ону бригадири Мамат Батраевни де аслам пайы болгъан.
М.Батраев аз сёйлейген адам эди буса да, ишге, техникагъа байлавлу лакъыр этегенде, ол оьзюню сынаву гьакъда иштагьлы кюйде хабарлай болгъан. Ону яшаву даим иш булан, техника булан байлангъан. О сагьатлар булан авлакъларда айлана, техниканы ишлейгенинден, сюрюлеген топуракъланы генглешеген майданындан сююнюп, етишмейген техниканы, тракторлар учун гаражлар, тувар ферманы къурулушу ва шолай оьзге масъалаланы гьакъында ойлашып, оьзюню пикруларын колхозну ёлбашчыларына айтып, оланы арагъа салып ойлаша болгъан.
Маматны сиптечилиги булан юрт хозяйствода юрюлеген ишлерде болдурулгъан янгылыкълар этилеген ишлени оьзюне токътайгъан багьасын тёбенлешдирме, колхозну экономикасын гётермеге имканлыкълар берген. Колхозда бажарыла туруп бир техника да гьисапдан тайдырылмай.
Тюшюмлер къайтарыв башлангъанча алда ол, гьисапдан тайдырылгъан эсги комбайнны янына барып, ону айланып бары да ерлерине тергев берип къарай, хыйлы ойлаша, шону ярашдырып ишге салма ёллар излей. Ахырда да шо комбайнны ярашдырма бажарылагъанына инана. Комбайнланы санаву кёп болгъан чакъы, ашлыкъланы къайтарывну къысгъа болжалда тамамлама, тас этивлени алдын алма болагъанын Мамат яхшы англай. Ол гьар йыл да ашлыкъланы тюшюмюн къайтарывда лап да эсги комбайнда ишлейгенине, бары да комбайнёрлардан артыкъ ашлыкъ къайтарагъанына ва ону комбайнында даим гёчювчю байракъ елпиллейгенине халкъ уьйренип де къалгъан болгъан.
Мамат Батраевни яшав ёлу кёп санавдагъы оьзге механизаторланыкине къыйышывлу. Йыллар булан загьматда етишеген уьстюнлюклери ёлбашчы къуллукъчуланы янындан айрыча тергевню тарта. СССР-ни Оьр Советини Президиумуну Указы булан Мамат Батраевге Социалист Загьматны Игити деген оьр ат берилгенде ва Ленин орден булан савгъатлангъанда, районну бары да халкъы бек сююнген. Гертиден де, Мамат шолай оьр атгъа лайыкълы адам да дюр болгъан.
Районда оьтгерилеген жыйынларда, конференцияларда Мамат Батраевни аты даим эсгериле, ол оьзю де шоларда ортакъчылыкъ эте. Жыйынларда ол чыгъып сёйлеме сюеген адам тюгюл эди.
М. Батраев адамлар булан къыйышып, оланы юреклерине ёл табып бажарагъан ёлдаш да дюр эди. Яхшы иш этегенлени, ишлеп бажарагъанланы ол кёп сюе, яш наслугъа оьзюню сынавун уьйрете, ишни гьакъында лакъыр эте болгъан. Ону шолай яхшы хасиятлары механизаторланы ва оьзге загьматчыланы оьзюне тарта. Бир тюрлю себеплер болуп, ол ишге бармай къалса, шо гюнню ол тас этгенге гьисаплагъан. Ишлемей турмакъны ол гёз алдына гелтирип де болмагъан. Шо саялы болма ярай, Мамат бир де ял алмакъ учун отпускагъа чыкъмагъан. Москвагъа халкъ хозяйствода етишилген уьстюнлюклени выставкасына барма огъар путёвка таклиф этгенде де, ол шону инкар этген. Taxшагьарны гёрме, уьлкени айтылгъан механизаторлары булан ёлукъма, иш сынаву булан ортакълашма нечакъы сюйсе де: «Мен неге барма герекмен? Бригадир экенгеми?» – деген соравну алдына сала ва путёвканы чагъына оьзюнден уллу башгъа механизаторгъа бермекни арив гёрген.
Мамат оьзюн ишге шонча да байлагъан чы, гьатта оьзюне яшавлукъ уьйлер къурма чакъы заман да тапмай болгъан. Къурулуш учун таш да, агъач да, керпич де, сыныкъ да гелтирилген буса да, къурулуш башланмай болгъан. Неге? Заман ёкъ. Бир гюн Мамат эртен ишге чыкъгъанча, савлай трактор бригаданы механизаторлары ону абзарына гелип жыйыла. «Вагь, бир зат сама болмагъанмы экен?» – деп, Мамат олагъа соравлу къарай. Ону къаравун англагъан механизаторлар: «Болгъан, бир де артгъа салма ярамайгъан иш алдыбызда токътагъан. Шону чечмесе бажарылмай. Бугюн биз сени уьюнгню къурулушун башлама токъташгъанбыз», – деп, олар масъаланы алгъа чорт гесип салалар.
Шо гюн уьйлеге кюрчю салына. Чырларын, къалкъысын япма да механизаторлар бу абзаргъа жыйылалар. Шолайлыкъда, Мамат янгы уьйлеге гире, айланасына емиш тереклер орнатыла. Бавда тереклер чечек ача, юзюм борлалар гюнге багъып узатыла. Тек Маматны бав булан гьаву болмагъан. Огъар къайтарылмагъан ашлыкълар, сюрюлмеген топуракълар, кёп санавдагъы гьар тюрлю техника къарагъан. Ол оьз ишине гьакъ юрекден берилген адам.
Мамат Батраев оьзюню къыйыны, тери, къайратлы загьматы булан Социалист Загьматны Игити деген оьр атгъа лайыкълы болгъан. Савлай районубузну халкъы биринчи харшны байрамын оьтгереген гюнлерде, жанын-къанын аямай, къышны сувугъунда да, язны яллавунда да эли, Ватаны учун ишлеген, бугюнлерде арабызда болмаса да, аты бир де унутулмажакъ Мамат Батраевни районну халкъы ол загьматда етишген уьстюнлюклерин, районну экономикасын оьсдюрювде этген къошумун, ону ачыкъ юзюн даим эсде сакълай. Ол этген ишлер яш наслу учун гьар заманда уьлгю болуп токътай ва токътажакъ.
Б. ВАГЬАБОВА.
Бабаюрт.
СУРАТДА: М.Батраев.
