– Арсланали Гьажиевич, Дагъыстанда керамика плита ва керамика гранит чыгъарагъан заводну Хумторкъали районда къурмакълыгъыны маънасы недир? Шолай заводну къурмакъны республика учун да, халкъ учун да не пайдасы бар? Шо гьакъда къысгъача хабарласагъыз яхшы болур эди.
– Башлап экинчи соравгъа жавап берейим. Бизде республикада полгъа ва тамгъа тутагъан керамика плита ва гранит чыгъарагъан завод ёкълугъу, республика учун шолай завод тарыкълыгъы бизин бугюн къуруп турагъан заводну инвестиция проектлеге къошмагъа борчлу этди. Артдагъы йылларда къурулуш ишлерде керамика плитаны Дагъыстанда къоллав бир нече керенлеге артгъан. Дагъыстанда къолланагъан бары да плита бугюнге ерли республикадан тышда этиле ва гелтириле. Тышдан гелтиргинче, оьзюбюз этсек учуз токътамаймы? Бизин завод ишлемеге башлагъанда керамика плитаны багьасы республикада 30 процентге учуз да учуз болажакъ. Завод толу гюч булан ишлемеге башлагъанда, йылда эки миллион ярым квадрат метр керамика плита ва гранит чыгъаражакъ. «Мараби» завод керамика плита ва гранит булан янгыз Дагъыстанны таъмин этип къоймажакъ, савлай Темиркъазыкъ Кавказны республикаларын да, гьатта СНГ-ни бир-бир уьлкелерин де таъмин этмеге болажакъ.
Керамика завод къурма неге Хумторкъали районну тангладыкъ? Айтайым. Биринчилей, болажакъ заводну ишлеме ер алмакъ учун эки йыл документлерин онгардыкъ. Бек четим эди ишлеме. Бир янындан алгъан заманда, бу район республиканы тахшагьары Магьачкъалагъа лап да ювукъ район гьисаплана. Сонг да, заводну ишлеме алгъан ерибиз гьар-бир янындан бек онгайлы токътагъан. Огъар ювукъда темир ёл ва уллу «Кавказ» федерал ёлу бар. Сув, газ булангъы масъала да бек онгайлы. Ишчилер булан да масъала чечиле. Районну уьч уллу Къоркъмаскъала, Тёбе ва Уьчгент юртлары заводгъа ювукъда ерлешген. Шо буса бизге тарыкъ ишчи гючлер бережек. Тарыкъ болса, Магьачкъаладан да ишчилени къуршамагъа имканлыкъ бар. Сорагъынча айтып къояйым, биринчилей заводгъа ишге районну юртларындан гелеген ишчилени алмагъа хыялыбыз бар. Ишге тюшмеге сююп гелеген касбучуланы заводну ичинде ачылажакъ курсларда ишчи касбулагъа уьйретежекбиз.
Мен бу ерде завод къурмагъа деп ер гёрсетгени учун да, шо ерни тарыкъ болагъан документлерин онгармагъа кёмек этгени учун да Хумторкъали район администрацияны ёлбашчыларына оьзюмню разилигимни билдирмеге сюемен. Районну ичинде бизинки йимик уллу завод къурулагъанлыкъ район учун да пайдалы болажакъ. Биринчилей, къурулуш объект районда гьисапгъа алынгъан ва бизин налоглар шу районда къалажакъ. Сонг да, районну жагьил адамларын иш булан таъмин этмеге имканлыкъ бар. Завод толу кюйде ишлемеге башлагъанда 250 адамгъа иш болажакъ.
Дагъыстан Гьукуматы да заводну къурулушуна оьз янындан кёмегин этди. Заводгъа гелеген темир ёлну къурду ва башгъа кёмеклерин этди.
– Биз де гёргеник йимик, бугюн заводда къурулуш ишлер булан бирче, заводну ичинде ясандырывланы салыв ва токъташдырыв ишлер де бирче юрюле. Завод биринчи малны – керамика плитаны къачан чыгъармагъа башлажакъ?
– Тюз, къурулуш ишлер булан бирге заводну ичине станокланы, преслени, гьасиликалам, ясандырывланы салыв ишлер де бирге юрюле. Муна бугюнлерде 90 тонлукъ эки прес гелтирдик. Бек четим масъала эди. Темир ёл булан гелтирегендеги четимликлерден къайры да, вагонлардан преслени тюшюрмек де тынч болмады. Преслени гелтирмеге темир ёлчулар арив кёмек этди. Заводгъа гелеген ясандырывлар аслу гьалда Италиядан, «Сакми» деген фирмадан сатылып алына ва гелтириле. Гелтирилген ясандырывланы ва станокланы ерли-ерине салмагъа, жыймагъа ва ишлетмеге бизге Италиядан гелген специалист Федерико Джорджо кёмек эте. Ол биздеги йимик заводланы Индияда, Афгъанистанда ва башгъа уьлкелерде де жыйгъан. Завод толу кюйде автоматлашдырылгъан къайдада ишлежек. Ону къурулуш ишлерин 2014-нчю йылны ахырына таба битдирмеге токъташгъанбыз. Биринчи мал – керамика плита 2015-нчи йылны биринчи кварталында чыкъмагъа герек.
Белгили кюйде, артдагъы йылларда керамика плита ва гранит къурулушларда айрыча кёп къоллана. Савлай биналаны тамларына керамика плитаны ва гранитни тута. Уллу биналагъа да, адамлар оьзлер яшайгъан уьйлерине де полгъа тутагъан плитаны кёп къоллайгъан болгъан.
Магьаммат Магьамматов ёлбашчылкъ этеген «Строитель-7» компанияны касбучулары оьз ишин сёз тапмайгъан кюйде санлы кюйде эте. «Марабини» специалистлери оланы ишин даим тергеп тура.
Къурулушну багьасы бир миллиард ярым манатгъа етише. Янгы къурулагъан «Мараби» завод районну экономикасын гётеривге ва беклешдиривге де кёмек этежегине инанаман.
Баянлыкъны алгъан
Ж. Закавов.
СУРАТДА: «Мараби» заводну къурулушуну гёрюнюшю.
