Ватандашлагъа-къоллавчулагъа ЖКХ-ны ерлердеги къурумларыны янындан этилинеген къуллукъланы сан яны бугюн рази къалдырмай. Шогъар да къарамайлы, артдагъы вакътилерде бизин республикабызны районларында ва шагьарларында газ, сув, электрик энергия учун тёленеген багьалары гьатдан оздурулуп бара. Шолайлыкъда, халкъарада, пачалыкъны якълавуну тюбюне де гирип, газны, электрик энергияны башын тутгъан компаниялар, жамиятлар къоллавчуланы талай деген пикрулар да негьакъ тувулунмай.
Эсгерилген масъалагъа байлавлу болуп «Ёлдаш» газетни 2014-нчю йылны май айыны 2-синде чыкъгъан номерини «Времена» деген бёлюгюнде «Халкъны сеси» деген рубриканы тюбюнде «Халкъны талагъаны таман тюгюлмю?» деген баш булан Хасавюртда яшайгъан И. Гьажиевни, А. Къазбековну ва шолай да оьзгелерини къолбаслары булан критика гёзден янашгъан къысма (колонка) печат этилинди. Шонда эсгерилген кююнде, адамланы пенсиялары кепеклеге арта буса, газ ва электрик энергия учун тёленеген гьакълар бир нече керен гьатдан оздурулуп артдырылагъаны гьаките дейгени тюз. Сонг да, къоллавчулагъа гьисап юрютювню алатлары ва оьзгелери салынагъанда да олар оьтесиз багьа токътай. Шо саялы да редакциягъа язагъан авторлар шону нечик ва не саялы алагъанын аян этмек учун, юридический экспертиза этме герек деген дурус пикруну да гётере.
Яшырмагъа негер тарыкъ, шо гьакъда оьтген йыл антимонопольный къуллукъну Дагъыстанда иш гёреген бёлюгюню башчысы Къурбан Къубасаев де оьз пикрусун савлай Дагъыстангъа малим этген эди. Неге тюгюл, пачалыкъны пайдасына тийишли гьакълар жыйылмайлы, эсгерилген тармакъда ишге тюшюп талавургъа белсенген тайпалар байына. Натижада буса къоллавчулар къыйыкъсытыла ва пачалыкъны пайдалары якъланмай къала.
Белгили болгъан кююнде, артдагъы 2-3 йылны ичинде оьзлени къуллукъларыны сан яны осал саялы ва багьалары артагъанын гьисапгъа алып, разисизликлени умуми къадары, савлай республика оьлчевюнде айтсакъ, 75 процентге кёп болгъан. Шо гьакъда Дагъыстан Республиканы Халкъ Жыйыныны 2014-нчю йылны апрель айыны 24-нде болгъан сессиясында да ачыкъдан эсгерилди. «Справедливая Россия» деген партияны фракциясындан депутат болуп сайлангъан Мурат Гьажиев ЖКХ тармакъда тувулунгъан масъалалагъа байлавлу болуп хас доклад да этген эди.
Къуллукъланы сан яны осал экени гьакъда айта туруп, ол шонда этилинеген къуллукълар учун оьз заманында акъчасы тёленмейли, уллу оьлчевлерде борчлар топланагъаны гьакъда ачыкъдан эсгерди. Белгили болгъаны йимик, Дагъыстанда шо тармакъда борчланы умуми къадары артдагъы маълуматлагъа гёре 21 миллиард манатны оьлчевюнде топлангъан.
Уьстевюне, шо борчлагъа гьар йыл дагъы да 18-20 процентге ювукъ борчлар къошулуп юрюй. Лап да кёп борчлар газчылыкъ тармакъда тувулунагъаны гьакъда да айрыча эсгермеге герек. Муниципал къурулувларыны ва айры-айры ерлерде иш гёреген предприятиелени янындагъы борчлары да артып тербей.
Яшырмагъа негер тарыкъ, Дагъыстанда ЖКХ тармакъдагъы гьал къоллавчуланы талапларыны 80 процентге ювугъун сан яны булан кютмеге имканлыкъ бермей, борчлар да арта. Не этмеге герек?
Шо масъала бугюнлерде Дагъыстанны Гьукуматыны янында оьтгерилген жыйында да негьакъ гётерилмеген эди. Неге тюгюл, бизин республикабызда ЖКХ тармакъда тувулунгъан къыйынлы гьалны ёрукълашдырмакъ учун бирлешген информационно-расчётный центр къурмагъа заман гелген.
Шолайлыкъда, къоллавчулагъа Интернетден таба этилинген къуллукълар саялы тийишли гьакъны тёлемеге рагьат болажакъ ва адамланы уьйлерине барып алдатып акъчасын бёлюп пайлап алагъан тайпаланы – «тергевчюлени» алдына чатакъ салынажакъ.
Буса да, озокъда, уручулукъну, тамурлашгъан талавурну алдына аз заманны ичинде толу кюйде тогъас салма четим болажакъ. Бу да башгъа ва оьтесиз къыйын масъала.
Муна шо саялы да ЖКХ тармакъда тувулунгъан къыйынлы масъаланы ёрукълашдырмакъ учун хас республика эксперт совет къурма тарыкъ ва ону алдына къатты талап салып, асувлу ишлетме герек деген меселдеги таклифлени тергевсюз къойма ярамас.
Къ. КЪАРАЕВ,
экономика ва жамият бёлюкню редактору
