Къарамагьаммат КЪАРАЕВ,
экономика бёлюкню редактору
Низамгъа арт берме тюшмей
Бек анасы йыламас. Айтмагъа сюегенибиз, айлана ягъыбызда аманлыкъны болдурмакъ учун токъташдырылгъан транспорт ва адамланы юрюшюню низамыны талапларына арт бермеге тюшмей.
Низамны къоруп сакъламагъа тарыкъ, низамсызлыкъ буса оьзлюгюнден де болагъаны белгили. Гьалиги заманда бизин республикабызны ёлларында юртланы, шагьарланы орамларында къаршылашагъан хатабалагьланы кёбюсю юрюшню низамы бузулагъаны булан байлавлу.
Шону гьисапгъа алып, бизин республикабызда артдагъы йылларда гьар тюрлю оьлчевде кёп ёлугъувлар, жыйынлар оьтгерилегени де негьакъ тюгюл.
Россияны оьзге регионлары булан тенглешдиргенде Дагъыстандагъы ёлларда ва орамларда юрюшню низамы кёп бузулагъаны саялы чакъда-чакъда хатабалагълагъа ёл бериле. Шолайлыкъда, адамланы ва къурумланы багьалы мал-матагьы тас бола, жаны къыйыла, уллулар булан бирче гиччилер де сакъатланып зайыплана.
Оьтген йыл бизин республикабызда автомобиль транспорт юрюйген ёлларда ва орамларда юрюшню низамы бузулгъаны саялы 1550 хатабалагь болгъан ва шоланы натижасында уллу-гиччи 330 адамны жанлары къыйылгъан. Уьстде гелтирилген санав 2022-нчи йыл булан тенглешдиргенде хатабалагьлар бир къадар кёп болгъанын аян эте ва айлана якъдагъы къыставуллукъну артдыра.
Озокъда, къыставуллу гьалланы алдын алмакъ учун орамларда ва ёлларда тийишли онгайлыкъланы яратмагъа тюше. Шону гьисапгъа алып, Россияны оьзге регионларында йимик, бизин республикабызда да аманлыкъны болдурувгъа байлавлу гьар тюрлю оьлчевдеги агьамиятлы проектлер яшавгъа чыгъарыла. Этилинген ишлер аз тюгюл, тек этилмеге герекли ишлер дагъы да кёп.
2021-нчи йылны ноябр айындан тутуп, бугюнге ерли Дагъыстанда, аслу гьалда тахшагьарыбызда, транспортну ва адамланы юрюшюню низамын ёрукълашдырмакъ учун 50-ге ювукъ светофорлар ясандырылып пайда-ландырывгъа берилген. Юрюшню низамыны белгилери ерлешдирилген ерлерде видеокамераланы ясандырыв ишлер де оьтгериле…
Амма «Кавказ» деген федерал трассаны эки боюнда йимик респуб-ликабызны шагьарларындагъы, посёлокларындагъы ва юртларын-дагъы бузукълашгъан орамларында юрюшню низамын сакълама четим.
Ери гелген сонг Семендер посёлокну ичиндеги юрюшню низамы гьакъында да айрыча эсгермеге сюесен. Савлай Темиркъазыкъ Кавказда лап да уллу посёлок гьисапда танывлу Семендерде яшайгъанланы умуми санаву йыл сайын артып тербей. Бугюнлерде 20 минглерден айлангъан десек де ярай. Тек не этерсен,«Аманлыкъны ёллары – асил ёллар», «Онгайлы шагьар шартлар» деген проектлени оьлчевюнде оьтгерилеген чаралар да посёлокда яшайгъанланы рази къалдырмай. Неге десегиз, асфальт салынгъан орамларда адамланы ва транспортну юрюшюню низамына байлавлу аманлыкъны болдурув белгилери ерлешдирилмеген. Шо саялы, ёл чыгъагъан тайпалар онгайлыкълар етишмейгени саялы, транспорт тыгъылывлагъа тарып, аявлу заманын тас эте. Гьаман да йимик транспорт гьайдавчулар да, пассажирлер де бир-бирине къайнашса тюгюл, дагъы эп этип болмай. Тыгъылывланы натижасында ёлларда ва орамларда болагъан хатабалагьлагъа да чакъда-чакъда расланасан.
Бузма тынч, тизме къыйын. Уьстде де эсгерилгени йимик, бузулгъан орамларда, ёлларда законсуз амалгъа гелген къурулушланы алды алынмайгъаны да юрюшню низамын буза ва четимлешдире.
