Айтмагъа сюегеним, артдагъы йылларда пачалыкъ оьлчевдеги энергетика компанияланы, федерал ва регион министерликлени янындан къоллавчуланы лап да тарыкълы яшавлукъ къуллукъларын кютювге байлавлу болуп ломай харжлар гёрсетилине. Тек не этерсен, шогъар да къарамайлы, артдагъы 20-30 йылланы боюнда къоллавчуланы янындан электрик токлар сёнюп яда буса къайтарылып къалагъаны саялы, разисизликлери арагъа чыгъарыла.
Шолайлыкъда, айлана якъдагъы талаплар толу кюйде яшавгъа чыгъарылмай, къоллавчулар къыйыкъсытыла ва къыставуллу гьаллар да артып тербей. Къоллав-чуланы электрик ток булан таъмин этеген къурумланы башчылары регионну маълумат къуралларыны къуллукъчуларын да къуршап прес-конференциялар оьтгерилегени, берилеген соравлагъа жаваплар къайтарагъаны да мердешге айлангъан.
Артдагъы гезик «РГВК Дагъыстан» деген телерадиокомпанияны янында «Жамиятны пайдалары» деген телеберилишиндеги прес-конференцияда магъа да ортакъчылыкъ этмеге имканлыкъ болгъан эди. Конференцияда ортакъчылыкъ этген ДР-ни энергетика ва тарифлер министри Марат Шихалиев, «МРСК Северного Кавказа» деген компанияны Дагъыстанда иш гёреген бёлюгюню шо замангъы директору Магьамматгьабип Мугьумаев де ортакъчылыкъ этди. Мердешленген кюйде, бу гезик де жаваплы ёлбашчылар къоллавчуланы электрик токгъа бакъгъан якъдагъы талаплары ЖКХ-ны къуллукъларыны хозяйствосуну къуралларыны 70-80 процентге ювугъуну къоллав болжаллары битген деп къутулмагъа, къыставуллу гьалланы басылтмагъа къарады. Бузукълашгъан хозяйствону янгыртып, узакъ къоймай гёрсетилген миллиардланы къоллап, къуллукъланы сан яны къолайлашажагъына инандырма сюйдю.
– Республикабызны электрик хозяйствосун янгыртмакъ учун миллиардлар булан ломай харжлар айырылагъаны бу биринчи гезик тюгюл. Харжланы белгиленген болжалларында асувлу кюйде пайдаландырып, къоллавчуланы къуллукъларыны даражасын къолайлашдырып къачан рази этмеге бажарылажакъ, шону учун касбучулар етишеми? – деген соравума Магьамматгьабип Мугьумаев: – «Тюзюн айтгъанда, касбучулар толу кюйде етишмей, къаравулланмагъан яда буса къыставуллу гьаллар тувулунуп къалагъан гезиклерде тапшурув берип борч алагъан тышдагъы къурумлар булан байлавлукъда, касбучуларын къуршап, бузукълукъланы ёрукъгъа салмагъа къаст этебиз. Электрик хозяйствобузда янгыртыв ишлени бёлюп-бёлюп 2027-нчи йылгъа ерли тамамламагъа гёз алгъа тутулгъан», – деп жаваплангъан эди.
– Бузукълашгъан тармакъда янгыртыв ишлени толу кюйде тамамламагъа заман тарыкъ экени англашыла. Магьачкъалада ва ону посёлокларында ярыкъланы планлашдырып къайтарывлар къачан токътатылажакъ? – деп де сорамагъа тюшдю. Шогъар да ол: «2024-нчю йылны март айыны башларына таба токланы план-лашдырылып къайтарывлар дагъы болмажакъ», – деп инандырмагъа къарагъан эди. Тек не этерсен, тахшагьарыбызны оьзге бойларында-районларында йимик, Семендер посёлокда да къоллавчулар шо гюн-бугюн къайтарылагъан ярыкълагъа къыйналып ичибушуп тура.
Гертиден де, ломай харжлар гёрсетилсе де, тек къоллавчуланы электрик ток булан таъмин этивге байлавлу къуллукъларын кютеген «Дагэнергону» оьз гючлери етишмей. 1994-нчю йылдан берли Семендер посёлокда 30 йыллыкъ сынавумда гьар абатда, орамда дегенлей, гечеси-гюню булан ярыкълар къайтып, къыставуллу гьаллагъа ёл берилип турагъаны давам этиле. Эсги-пусгъу трансформаторлар да 2-нчи микрорайонда 3 керен алышдырылып тура эди…
Гетген йылны ахырларында Семендерни мен яшайгъан Албёрюгент орамында, тюзю, янгысы салынса да, посёлокдагъы башгъа къоллавчулар рази къалардай алышынывлар гьис этилмей. Шо гюнлерде бизин орамда да Ставрополь крайдан тутулгъан подрядчиклер бир эки багъаналаны алышдырып, теллени къыркъып-ялгъап, тапшурулгъан борчун толу кюйде кютгенлер болуп, менден гетсин, есине етмесин деген кюйде ёкъланды.
Айтмагъа сюегеним, этилинген ишлени барышына, сан яныны даражасына «Дагэнергону» ва ерли гьакимлик къурулувуну, къоллавчуланы ихтиярларын якълайгъан къурумланы янындан гелип тергев береген бирев де къаршылашмады.
«Дагэнерго» борчларына сувукъ-салкъын янашагъаны гьакъда «Ёлдаш» газетде оьзюм ва башгъа авторлар язып йиберген макъалалар аз печат этилинмеген. Шо гьакъда бизин газетибизни бу йылны апрель айыны 5-нчи гюнюнде печать этилип, «Къоллавчуланы пайдаларын якъламагъа тюше…» ва «Уруну арты-къуру» деген башлар булан 13-нчю номеринде де эки макъала язылып чыкъды.
Макъалаларда эсгерилеген кюйде, урланып тас болагъан токну ва таланагъан харжланы алдын алмакъ учун къоллавчулагъа тарифлерин артдырып, гьалны тюзелтмеге къарайгъанына байлавлу маълумат берилгени гьакъда айрыча эсгерме тюше.
Къазанны башы ачыкъ буса, итге де намус тарыкъ деген буварывгъа арт бермеге тюшмей эди. Айтмагъа сюегенибиз, бугюнлерде Магьачкъаланы Совет район судуну къарары булан 2,8 миллиард манат акъчаны урлагъаны саялы Магьамматгьабип Мугьумаев ва ону 7 кёмекчиси ахтарывлар оьтгерилгинчеге деп эки ай болжалгъа туснакъ этилген.
Артдагъы бир нече айланы ичинде ол эсгерилген компанияны директору болуп ишлесе де, тек шондан алдагъы йылларда уллу къурулуш управлениесини начальнигини къуллугъунда заралгъа чалышгъаны аян болгъан. Гишиге къую къазгъан, оьзю тюшер бёттебен деп де негьакъ айтылмай. Халкъны онгайын бузгъанланы ахыры тюзелмес.
Къ. КЪАРАЕВ.
СУРАТДА: Семендерде къаравсуз къалгъан электрик къураллар кёп.
