Бугюнлерде бизин пагьмулу шаирибиз Вагьит Атаев тувгъанлы 85 йыл тамамланды. Ол газетибизни охувчуларына оьзюню уллулар ва яшлар учун язгъан кёп санавдагъы маъналы ва къужурлу асарлары булан тезден таныш. Вагьит Атаев – СССР-ни язывчуларыны союзуну члени, 18 чебер китапны, 3 пьесаны автору, П.Ершовну атындагъы Бютюнроссия адабият конкурсну, олай да бизин республиканы конкурсларыны лауреаты, Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу, Дагъыстанны ат къазангъан муаллими.
Шаирни 85 йыллыгъына байлавлу болуп Дагъыстан пачалыкъ китап издательство бираз алда ону «Сайламлы асарларын» печатдан чыгъаргъан.
Къалам къурдашыбызны юбилейи булан гьакъ юрекден къутлайбыз, огъар гележекде де яхшы савлукъ ва узакъ оьмюр ёрайбыз.
Газетни охувчуларыны тергевюне ону яратычулугъуну гьакъында Казим Казимовну макъаласын ва юбилярны янгы шиъруларын таклиф этебиз.
Адабият бёлюк.
Вагьит Атаевни 85 йыллыгъына
Бу йылны башында оьзюне 85 йыл бола буса да, яш да яш, жагь да жагь, яшавну гьюрю де, нюрю де юзюне чыгъып, шавла берип турагъан тамаза шаирибиз Вагьит Атаевич Атаевни сырлы-сыралы ойлардан-пикрулардан толгъан «Сайламлы асарлары» басмадан чыгъып мени де оьтесиз бек сююндюрдю.
Яшлар учун да, уллулар учун да бирни йимик къужурлу ва чебер асарлар ярата гелген пагьмулу шаирибизни гезикли китабына ону сайламлы шиърулары, къанна хабарлары, язывчу, драматург ва жамият чалышывчу Зарипат Атаеваны къысматына багъышлангъан «Аявлу къызардашым» деген ажайып таъсирли очерк, «Къысмат» деген 5 гёрюнюшлю трагикомедия ва таржумалары гирген.
Китап шаирни «Яшавну къучагъында» деген шиъру тагъымы булан ачыла. Бу бёлюкде гьар-бир наслугъа дарс берип болагъан, уьлгю болуп турагъан шаирибизни «Ата юртум», «Дагъыстан», «Турналар», «Къумукъланы йыр хазнасы Къазакъдан», «Аналар», «Тамазалар» деген ва дагъы да кёп башгъа тюрлю илгьамлы-инамлы асарлары тергевню тарта.
Масхараны-гертини де, тогъушувну оьз еринде оьтесиз арив маъна берип, чебер тил булан къоллап билеген Вагьит Атаевни къаламыны учундан нече тюрлю жанрларда, оьлчевлерде кёп-кёп асарлар яратылып чыкъгъан, охувчуланы сюювюн де, разилигин де къазангъан.
Ол аслу гьалда яшлар учун ажайып къужурлу асарлар язагъандан къайры, оланы къараву булан оланы гёзюнден ва юрегинден гечире, гиччи де, уллу да бирни йимик тамашалыкъ этме болардай натижа чыгъара.
НЕЧИК ТАБА ЭКЕН?..
Тапмайгъаным дюр мекен
Кёп ерлени картада.
Олар (къарлыгъачлар) нечик таба экен
Бизин юртну артда да?
Шаирни шиърулары янгыз яшланы оюна, гьакъылына, къаравуна, къабул этивюне къыйышывлу кюйде язылып къалгъан асарлар тюгюл, булар яшланы да, уллуланы да яшавгъа, дюньягъа, болуп турагъан ишлеге янашывун гёрсете, къаравун, къыйматлавун, гьасил чыгъарывун токъташдыра. Булар, озокъда, бай сынав топлагъан, сёзге уста шаирибизни пагьмусуну теренлигин, генглигин, чеберлик гючюню даражасын, тилини байлыгъын гёрсете.
Вагьит Атаевич нечесе пагьмусу янгы ачыла гелеген яш уланлагъа ва къызлагъа маъналы сёзю, насигьатлары булан къол ялгъап, уллу ёлгъа чыкъма кёмек этген. Ону юреги де рагьмулу, язгъан сёзю, къаламы да пагьмулу.
Бу шиърум да абурлу ва пагьмулу шаирибизге гьакъ юрегимден багъышланып язылгъан.
Къурч яшавгъа гьасирет
Къылыгъы да, оьзю де.
Эки яны оьтеген
Къылыч йимик сёзю де.
Яшлыкъны ярыкъ бети –
Уллулукъну уьлгюсю.
Язгъан сатырларында –
Зем-зем йимик кюлкюсю.
Казим КАЗИМОВ.
суратда: В. Атаев
«КЪУМУКЪМАН!» – ДЕП АЙТМАСЫН
(Болгъан иш)
Бир къумукъ юртда, муна,
Тургъанман тазиятда.
Разимен баргъа мунда
Абур-сый досгъа-ятгъа.
Ювукъдан орус сёзлер
Къулагъыма чалына,
Сюйсем де, сюймесем де,
Олар эсде къалына.
Къуш йимик чарнап тура
Орус тилде бир улан.
Ондан-мундан сёз къура
Юртлулар ону булан.
Оланы гьар сораву
Берилсе де къумукъча,
Жавап къайта оравлу
Шо уландан орусча.
– Отлично знаю! – дей
Оьзю ингилис тилни. –
Немис тил уьйренме де,
Тутгъанман учителни…
Талайсыз къумукъ тилни
Аты-чуву да чыкъмай.
Тек унутгъангъа ону,
Гьеч юреги талчыкъмай.
Мен айтагъан шо улан
Сонг болду магъа мекен.
Шо абзарда гечинген
Ону атасы экен.
Жаны чыкъгъан ёл къарап,
Тек уланы гелмеген.
Савда савлугъун сорап,
Гьалын-гюнюн билмеген.
Бек ушатып ят элин,
Башгъа ерлерде яшай.
Унутгъангъа оьз тилин,
Огъар болсун адаршай!
Ана тилин тас этмек –
Миллетин де тас этмек.
Сонг къала шо улангъа,
Геч болгъанда, яс этмек.
Дагъы ол арабызда
Эргишидей къатмасын!
Оьз тилин тас этгенге,
«Къумукъман!» – деп айтмасын!
УЛЛУ АЛИМ
Яшдан берлиги ювугъум, академик
Гьамит Бучаевге багъышлайман
Яшлыгъынг артда къалды,
Етдинг уллу чагъына.
Яшав сени аз алды
Оьзюню къучагъына.
Оьр пагьму гёрсетесен
Сав дюньягъа, Бучаев.
Оьрлюклеге етесен
Арт-артындан мунча йыл.
Ёл табып билимлеге,
Илмугъа болдунг таныш.
Ону сырын билмеге
Ругьландыра Къазаныш.
Биревлер бек къыйнала,
Байлыгъын тас этгенде.
Тек сагъа къыйын бола,
Заман зая гетгенде.
Гьаракатчы оьзюнге
Баракалла беребиз.
Берекетли юзюнгде
Оьзденликни гёребиз.
Яшларынг, агъанг, ининг –
Барысы да алимлер.
Илму булан гиннигин
Байлагъан муаллимлер.
«Къумукъман!» – деп базына
Гьаким болгъан къуллукъчу.
Сёйлеп болсун азына,
Сендей таза къумукъча!
Сен гече-гюн ойдасан
Илмуланы гьакъында.
Шо илмунгну пайдасы
Ете дюнья халкъына.
Юз сегизни язгъансан
Монография китап.
Сертификат да берген,
Сени сав элге макътап.
Атынг – рекорд китапда,
Алдынлыкъны алгъансан!
Сен Россияда лап да
Рекордсмен болгъансан!
Яратгъансан эртерек
Кёп китабын, кёп томун…
Сагъа бермеге герек
Адамлыкъны дипломун.
Ачдынг оьр охув ожакъ,
Къурдунг огъар биналар.
«Имканлыкъ кёп болажакъ!» –
Деп кёплер къуваналар.
Илму ёлунг – яп-ярыкъ
Къыйынлы къысматынгны.
Вузунга берме тарыкъ
Гьалиденокъ атынгны.
Насип болсун гьар тирет
Етмеге умутлагъа.
Жанынг къалсын гьасирет
Авруп, таякъ тутмагъа…
КЪАЙДА ЭКЕН?
– Бир алма, эки алма… –
Барысы да он алма!
Яшым, сен санайгъанда,
Вёре, янгылып къалма! –
Деп шо яшны анасы
Алгъасады абзаргъа.
Бираздан къайтып гелди,
Санайгъан яшы баргъа.
Гьазиринде эс этди,
Оьзю уьйге гиргендокъ:
Столда алмаланы
Санама экиси ёкъ!
– Яшым, алмалар къайда,
Билесендир мекен сен?
– Санама тынч болсун деп,
Ашап къойдум экисин…
БАЛДАЙ ТАТЛИ ЭКЕНСЕН…
(Уллананы тилинден)
Мени гиччи Сюрмелим,
Сенде мени гёзлерим.
Мен, уллананг, гёрмедим
Къызны сендей гёзелин.
Иржайывунг – гюн шавла,
Магъа ярыкъ береген.
Насибимсен яшавда,
Гьар гюн къарап гёреген.
Бишевден кеп аласан,
Ону гьайын этесен.
Сен – баламны баласы,
Балдай татли экенсен.
Менден «тоюп» болмайсан,
Шонча упай этгенде.
Унутуп да къалмайсан,
Садигинге гетгенде.
Сюйкюмлю къыз, сыйлы къыз,
Ошагъансан юлдузгъа.
«Машалла!» – деп айтыгъыз,
Гёз тиймесин бу къызгъа!
КЮЛАЙЫМ БУЛАНГЪЫ ЛАКЪЫР
Кюлай, кюлай, кюлайым,
Узат магъа къолайынг.
Къолайынгны алайым,
Къурдаш кюйде къалайым.
Мен мактапдан къайтгъанча,
Сагъынмагъа ярайсан.
Шо саялыдыр, мунча
Магъа багъып къарайсан.
Шекленип не болгъанны,
Сен магъа: «Гьав!», «Гьав!» – дединг.
Дюр. Мен «эки» алгъанны
Бир къарап билген эдинг.
Мени гечип къой, кюлай,
Болуп къалды лап шолай.
Къайгъы салды чы терен
Шо къырчын «эки»–душман.
Алмасман дагъы керен,
Вёре, сен болма пашман!
КЪАЙЫРМАС…
– Гьей, яшым Абдуразакъ,
Къайдасан, гелмей узакъ?
– Абзардаман, мунаман,
Телижибин тикди яман!
Анасы тез етише:
Яшны сол гёзю шише!
Огъар тез дарман эте,
Аччы самурсакъ сюрте.
– Яшым, бек шишген гёзюнг,
Гёрюп болмайдыр оьзю?
– Къайырмас, мама, мени
Запасда бар онг гёзюм!..
