Бу макъалада мен оьзюню гьакъында айтма сюеген шолай гьакъ ёлдаш – Хасавюртда чыгъагъан «Къумукъ тюз» деген газетни жаваплы секретары Макъсут Черивханов. Ол бу газет ачылгъан 1990-нчы йылдан берли мунда башлап редакторну заместители, сонг шо къуллукъ тайдырылгъанда, жаваплы секретар болуп ишлей.
Ол 80-нчи йылланы башындан берли Хасавюртдагъы «Дружба» газетге орус тилде гиччирек макъалалар яза бола эди. Шо газет булан оьзюмню де аралыкъларым баргъа гёре, редакцияны ерли мухбирлер булан ёлугъувларына юрюй туруп, шонда Макъсут булан ёлугъуп таныш болдукъ. Сонг-сонг танышлыгъыбыз къурдашлыкъгъа айланды. Шо йылларда ол шагьардагъы къурулуш идараланы биринде мастер болуп ишлей туруп, партиягъа да гирген эди. Ону къастын, пагьмусун эс этип, «Дружба» газетге мухбир гьисапда ишге чакъырдылар.
Ондан сонг бизин Макъсут булангъы аралыкъларыбыз дагъы да беклешди. Редакциягъа барсам, мен ону ягъына гирмей къайтмай эдим. Ол журналистикада, адабиятда, тарихде ва оьзге тармакъларда билимин артдырмакъ учун къуру китаплар булан бола эди. Шо йылларда ол Дагъыстан пачалыкъ университетни филология факультетине заочно тюшюп, ону яхшы къыйматлагъа охуп битди.
1990-нчы йылда районда къумукъ газет ачылгъанда, бир-бир ёлдашланы тилевюне гёре онда редакторну заместители болуп чыкъды.
Къумукъча язма сынаву ёкъ буса да, ол аз заманны ичинде ана тилинде ким де сукъланардай макъалалар язма уьйренди.
«Къумукъ тюз» газетни биринчи редактору Рашит Гьаруновгъа Макъсутну гьакъында сорагъанда, ол булай деди:
– Макъсутну ишини гьакъында айтгъанда, биринчилей, ону жаваплыгъын эсгерме герек. Ону бир де айсенилиги, «о чу ярай эди» деген кюйде янашыву болмай. Макъсут бир ишни бойнуна алса, шону бютюн этип кютмейли токътамай. Газет ишни де мекенли биле. Дагъы да айтсам, Макъсутну низамы да гючлю. Уллу Ватан давну ветераны Арслевдин Абдуллаев мисгин редакциягъа кёп къатнай эди. Макъсутгъа ол «начальник штаба» деп ат такъгъан эди ва: «Давну йылларында болгъан эди буса, Макъсутну я полкну, я батальонну штабыны начальниги этип салажакъ эди», – дей эди.
Рашитни ва Арслевдин мисгинни сёзлерине мен де къол саламан. Гертилей де, газетни иши тынч тюгюл. Айрокъда Макъсут йимик ишине жаваплы янашагъанлагъа. Чинкдеси – ол ишин сюе ва биле. Шону учун ону къыйынлыгъы гёзюне гёрюнмей.
Охувчулар «Къумукъ тюзню» кёп сююп къаравуллайлар. Ону бетлери маъналы ва пайдалы маълуматлардан толгъан. Оланы жыйып, тюзлеп, онгарып охувчулагъа етишдиривде Макъсут къурдашымны уллу къошуму бар.
Макъсут редакциядагъы ишинден къайры, кёп язывчуланы китапларына редакторлукъ, корректорлукъ да этген. Биревлер ону янына гьар тюрлю къурумлагъа кагъыз язмагъа кёмек этсин деп яда англамайгъанын-билмейгенин сорамагъа гелелер. Ол къайсы соравгъа да жавап таба, табып болмаса, экинчи-уьчюнчю гюнге шону къайдан буса да билип геле.
Ингдеси – Макъсут уллу булан да, гиччи булан да гелишип бола, адам булан гьар заман илиякълы ва тергевлю, не къуллукъ этейим деп тура. Шону учун адамлар да ону сюе ва: «Бизин Макъсут», – дейлер. Шаир Гебек Къонакъбиев огъар багъышлап шиъру да язгъан.
Оьзюню намуслу ва гёрмекли загьматы учун Макъсут Черивханов оьрдеги къурумланы ягъындан гьюрметлев грамоталар ва оьзге савгъатлар булан да белгиленген. Ол – «Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу». Огъар дагъы да оьр савгъат тийишли эди. Тек Макъсут учун бары да савгъатлардан охувчуланы разилиги, оланы баракалласы артыкъ деп эсиме геле.
Мен шу макъаланы язагъанда Макъсутну гьакъында «Къумукъ тюзню» бугюнгю редактору Гёгюрчюн Атаевагъа сорав бермей болмадым. Ол: «Макъсут ишде буса, мен парахатман: бары да зат тарыкъ кюйде болажакъ. Инанма ярайгъан иш ёлдаш. Макъсут газетни гьакъ юрекден сюе. Сююв бар ерде буса насип де бола».
Гёгюрчюн къызашыбыз тюз айта. Макъсут кёп сюеген иши булан, охувчуланы баракалласы, разилиги булан – насипли адам.
«Аягъын арба этип, аркъасын дорба этип» дегенлей, Макъсут оьзюню бойнуна алгъан жаваплыкъны оьр даражада кютегенге ва гьалиден сонг да кютежекге бир де шеклик этмеймен. Огъар ишинде уьстюнлюк, яшавда савлукъ, насип, агьлюсюнде татывлукъ ёрайман.
Ол 80-нчи йылланы башындан берли Хасавюртдагъы «Дружба» газетге орус тилде гиччирек макъалалар яза бола эди. Шо газет булан оьзюмню де аралыкъларым баргъа гёре, редакцияны ерли мухбирлер булан ёлугъувларына юрюй туруп, шонда Макъсут булан ёлугъуп таныш болдукъ. Сонг-сонг танышлыгъыбыз къурдашлыкъгъа айланды. Шо йылларда ол шагьардагъы къурулуш идараланы биринде мастер болуп ишлей туруп, партиягъа да гирген эди. Ону къастын, пагьмусун эс этип, «Дружба» газетге мухбир гьисапда ишге чакъырдылар.
Ондан сонг бизин Макъсут булангъы аралыкъларыбыз дагъы да беклешди. Редакциягъа барсам, мен ону ягъына гирмей къайтмай эдим. Ол журналистикада, адабиятда, тарихде ва оьзге тармакъларда билимин артдырмакъ учун къуру китаплар булан бола эди. Шо йылларда ол Дагъыстан пачалыкъ университетни филология факультетине заочно тюшюп, ону яхшы къыйматлагъа охуп битди.
1990-нчы йылда районда къумукъ газет ачылгъанда, бир-бир ёлдашланы тилевюне гёре онда редакторну заместители болуп чыкъды.
Къумукъча язма сынаву ёкъ буса да, ол аз заманны ичинде ана тилинде ким де сукъланардай макъалалар язма уьйренди.
«Къумукъ тюз» газетни биринчи редактору Рашит Гьаруновгъа Макъсутну гьакъында сорагъанда, ол булай деди:
– Макъсутну ишини гьакъында айтгъанда, биринчилей, ону жаваплыгъын эсгерме герек. Ону бир де айсенилиги, «о чу ярай эди» деген кюйде янашыву болмай. Макъсут бир ишни бойнуна алса, шону бютюн этип кютмейли токътамай. Газет ишни де мекенли биле. Дагъы да айтсам, Макъсутну низамы да гючлю. Уллу Ватан давну ветераны Арслевдин Абдуллаев мисгин редакциягъа кёп къатнай эди. Макъсутгъа ол «начальник штаба» деп ат такъгъан эди ва: «Давну йылларында болгъан эди буса, Макъсутну я полкну, я батальонну штабыны начальниги этип салажакъ эди», – дей эди.
Рашитни ва Арслевдин мисгинни сёзлерине мен де къол саламан. Гертилей де, газетни иши тынч тюгюл. Айрокъда Макъсут йимик ишине жаваплы янашагъанлагъа. Чинкдеси – ол ишин сюе ва биле. Шону учун ону къыйынлыгъы гёзюне гёрюнмей.
Охувчулар «Къумукъ тюзню» кёп сююп къаравуллайлар. Ону бетлери маъналы ва пайдалы маълуматлардан толгъан. Оланы жыйып, тюзлеп, онгарып охувчулагъа етишдиривде Макъсут къурдашымны уллу къошуму бар.
Макъсут редакциядагъы ишинден къайры, кёп язывчуланы китапларына редакторлукъ, корректорлукъ да этген. Биревлер ону янына гьар тюрлю къурумлагъа кагъыз язмагъа кёмек этсин деп яда англамайгъанын-билмейгенин сорамагъа гелелер. Ол къайсы соравгъа да жавап таба, табып болмаса, экинчи-уьчюнчю гюнге шону къайдан буса да билип геле.
Ингдеси – Макъсут уллу булан да, гиччи булан да гелишип бола, адам булан гьар заман илиякълы ва тергевлю, не къуллукъ этейим деп тура. Шону учун адамлар да ону сюе ва: «Бизин Макъсут», – дейлер. Шаир Гебек Къонакъбиев огъар багъышлап шиъру да язгъан.
Оьзюню намуслу ва гёрмекли загьматы учун Макъсут Черивханов оьрдеги къурумланы ягъындан гьюрметлев грамоталар ва оьзге савгъатлар булан да белгиленген. Ол – «Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу». Огъар дагъы да оьр савгъат тийишли эди. Тек Макъсут учун бары да савгъатлардан охувчуланы разилиги, оланы баракалласы артыкъ деп эсиме геле.
Мен шу макъаланы язагъанда Макъсутну гьакъында «Къумукъ тюзню» бугюнгю редактору Гёгюрчюн Атаевагъа сорав бермей болмадым. Ол: «Макъсут ишде буса, мен парахатман: бары да зат тарыкъ кюйде болажакъ. Инанма ярайгъан иш ёлдаш. Макъсут газетни гьакъ юрекден сюе. Сююв бар ерде буса насип де бола».
Гёгюрчюн къызашыбыз тюз айта. Макъсут кёп сюеген иши булан, охувчуланы баракалласы, разилиги булан – насипли адам.
«Аягъын арба этип, аркъасын дорба этип» дегенлей, Макъсут оьзюню бойнуна алгъан жаваплыкъны оьр даражада кютегенге ва гьалиден сонг да кютежекге бир де шеклик этмеймен. Огъар ишинде уьстюнлюк, яшавда савлукъ, насип, агьлюсюнде татывлукъ ёрайман.
Магьач Шихалиев,
Къарланюрт
Суратда: М.Черивханов.
