Яшавунда кёп къыйынлыкълар гёрген Хизири Абдулвагьапович Омаров асгер борчун да Афгъанистанда кютген. Яшлайын атасыз къалгъан улан кёп гиччилейин загьматгъа къуршалгъан. Эндирейдеги школада 8 класны битгенде, машин гьайдавчуланы курсларына тюше ва шону тамамлагъанда, шагьардагъы автохозяйстволарда ишлей.

 

1979-нчу йылда язбашда Хизири асгер борчун кютмек учун асгерге чакъырыла ва Орта Азиягъа йибериле. Шо йыл декабрни башында бизин асгерлер Афгъанистанны гьукуматыны тилевюне гёре, аманлыгъын сакъламакъ учун шо пачалыкъгъа гире. Афгъанистангъа гирген асгерлени бир бёлюгюнде Хизири къуллукъ этеген полк да бола.

– Башлап мен къуллукъ этеген полкну уьлкени инг де къыбла боюндагъы Кушка деген шагьарына чыгъарды ва къаныгъывлу кюйде уьйретме башлады, — дей Хизири, шо гюнлени эсге ала туруп. – Арадан уьч айлар гетип, шо бойдагъы асгерлени хоншу пачалыкъгъа гийир­ди. Исси ерлер, тыш пачалыкъ, ерли халкъны бирлери бизин сюе буса да, башгъалары сюймей. Кёп гезиклер ерли халкъ атышып, бизин асгерчилени оьлтюреген гезиклер де болду. Башда бек къыйын эди. Сонггъа таба биз де уьйрендик, олар да англады биз негер гелгенни.

Машин гьайдавчу Хизири Омаровгъа младший сержант чин де бериле ва бёлюкню командири этип белгилене. Буланы 5 машин булангъы бёлюгю дав агьвалатлар юрюлеген ерлеге ашамлыкъ, ягъарлыкъ, атылагъан топлар ва сув ташып туралар. Бир-бирде уллу колонна булан да баралар. Шолай бир гезик, колонна тав ёлдан барагъанда, полк атышывгъа тутула. Шо заманларда душманлар колоннаны башындагъы ва ахырындагъы машинлени яллатып, ортадагъыларын дагъыт­ма уьйренген вакъти. Нечакъы сакъ айланса да, шолай гезиклеге кёп къаршылашгъан Хизири от-ялындан сав-саламат чыкъгъан.

Шолай бир керен тав ёлдан барагъанда колоннаны алдындагъы машинге атышып, шону яллата. Тезликде атылып тюшген яшланы да миндирип, Хизири тартынмай, яллап турагъан машинни бир гьалларда теберип ярдан тюшюре ва артындагъылагъа ёл ача. Машинлени бирлери ялласа да, полк аманлыкъда ва кёп тас этивлерсиз шо бойдан къутула. Гёрсетген игитлиги учун сержант Хизири Омаров «За отвагу» медаль булан савгъатлана.

Шолай медаль булан Хизири бирдагъы керен де савгъатлангъан. Шо­ну гьакъында асгер къуллугъун ­ ону булан бирге кютген мычыгъышлы улан Юнус Аюбов хабарлай:

– Шо гюн Хизирини бёлюгю тапшурув булан 50 чакъырым аридеги асгерлеге тарыкъ-герекни етишдирме герек эди, тек ол барып болмады. Карбюраторуна къайыр тыгъы­лып, машини ремонтгъа салынгъан эди. Башгъа бёлюкге къошуп йиберген Хизирини машинлери булангъы колонна къайтып гелегенде атышывгъа тюше ва 1 машинин яллата. Яралангъан асгерчи машинден тюше ва ёлну ягъасындагъы татавулгъа гирип яшына. Буйрукъгъа гёре къалгъан машинлер токътамай, шо ерден чыгъа ва эсен-аман асгер бёлюкге къайта. Шо замангъа машинин ярашдырып битген Хизири оьзю­ню дав ёлдашын яралы кюйде ёл бойда къоюп гелгенге бек ачувлана. Яшланы арасындан бир гёнгюллю адамны да табып, шо бойгъа тербене. Машинни 3 чакъырым ариде де къоюп, ёлну янындагъы татавул булан сюйкелип, яралыны янына бара ва плаш палаткада ятдырып, сюйреп чыгъара. Муна шулай къоччакъ улан сени юртлунг.

Мен Хизири булан бир авулда яшагъанман ва ону тартынывсуз яш экенин эшитип билмегенмен. Асгерден къайтгъанда ол шагьардагъы 1292 автоколоннада ишледи. Юртлу Женнет деген къыз булан уьйленди, уьч яшны тарбиялады ва шагьарда ер де алып, арив уьйлер де этип, бугюнлерде де яшап тура. Ол Хасавюрт районну афгъан давну ветеранларыны Советини председатели болуп 20 йылдан да кёп ишлеп турду. Шо йылларда ол кёп санавдагъы яхшы ишлер этди.

– Хасавюрт райондан Афгъанистанда 200-ден де артыкъ улан ортакъчылыкъ этген. Шоларда 16-ву жанын берген. Биз гьар йыл шо уланланы къабурларына барып да, ата-аналары булан ёлугъувлар да оьтгерип тургъанбыз. Барына да дегенлей мармар ташдан белгилер салынгъан, кёбюсюню атлары юртлардагъы орамлагъа тагъылгъан. Алдагъы йылларда «афгъанлылагъа» гьали йимик тергев болмай эди. Биз шогъар да къарамай, яшаву осаллагъа къолубуздан гелеген кёмеклени де этип тургъанбыз, дагъы да этежекбиз.

Артдагъы йылларда Хизири Хасавюрт бойдагъы дав агьвалатларда сакъат болгъанланы Союзуну башчысы болуп жамият ишин юрюте.

Бир йыл алда ол 40 йыл да толмагъан уланын тас этди. Буса да Хизри ругьдан тюшмеди, ондан къалгъан 4 торунун сакълай. Жамият ишин де юрюте, сакъатлагъа даим тарыкълы болагъан кёмегин болдура ва инсаплы ишлерин давам эте.

– Бизин асгерлер Афгъанистангъа гиргенли 45 ва шондан чыкъгъанлы да 35 йыл оьтдю, – дей ол. – Олар Ватанына берген антына амин болгъан ва оьзлеге тюшген намусну кютебиз деп Афгъанис­танны ялынында гююп гетгенлер. Эгер де биз оланы эсгере турсакъ, жанын берген уланланы игитлиги бир заманда да унутулмажакъ.

 

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.