Дагъыстанны къатынларыны союзуну вакиллерини жамият ишлерде бек гьаракаты бар. Айрокъда бу йыл оланы къасты булан бир нече гёрмекли мажлислер оьтгерилди. Алдагъы гюнлерде де Магьачкъаладагъы «Россия–мени тарихим»  деген паркда Аналаны гюню булан байлап, аслу гьалда Украина бойда жанларын къурбан этген къагьруман уланларыбызны аналарын, къатынларын, къызардашларын чакъырып, «Ана бешикни юртларда чайкъай» деген уллу жыйын этдилер, оланы гёнгюн алма къарадылар.

 

Шо жыйында Дагъыстанны гьар ерлеринден гелгенлерден зал толгъан эди. Бу жыйынны оьтгермек учун Дагъыстанны милли политика ва дин ишлени министерлиги де якълады, оьзюню къошумун этди.

Шонда Дагъыстанны къатынларыны союзуну председатели Интизар Мамутаева гиришив сёзю булан жыйынны ачды. Ол аналаны юрегине балгьам болардай гьазирлеген сёзлери булан башлады:

– Бугюнлерде инг де сыйлы, ярыкълы, сююнчюбюзде де, къыйын­лы гюнлерибизде де  сюювюбюз булан тергев этеген Ананы гюнюн савлай уьлкебизде белгилеп турабыз. Ананы илиякълы келпети даим бизин эс дюньябызда, юрегибизни тёрюнде туражакъ. Ана деген сёз чагъына да къарамайлы, барыбызгъа да бир йимик аявлу. Ондан багьалы инсан да, гьеч дагъы бир зат да бу дюньяда  ёкъдур. Оьзюню сёнмежек сюювю, исивю булан  ахырынчы пусуна ерли яшавун авлетлерине багъышлайгъан да – Аналар. Амма биз бу байрамны юрегибиздеги къыйындерт булан белгилейбиз. Неге тюгюл, Ватанын якълай туруп, бугюнюбюз ва гележегибиз учун   яшларыбыз жанын  бергенлер. Игит уланланы тарбиялагъангъа сизге, аявлу аналар, баракалла болсун! Бизин къатынлагъа хас болгъан   гючюгюзге, чыдамлыгъыгъызгъа, гьакъылыгъызгъа, яшавну къыйын-­лыкъларын енгип бажарагъаныгъызгъа, герти патриотланы тарбиялагъаныгъызгъа баракалла. Ана ва Ватан–экиси де  бир йимик сыйлы сёзлер. Олар учун бир де ойлашмай уланларыбыз жанларын къызгъанмады. Нацистлерден, фашистлерден Ватанын якълап, ал сыдыраларда ябушагъан  уланланы аналарына да тынч тюгюл. Гьюрметли аналар, мени къурдашларым, барыгъызгъа да чыдамлыкъны, дюньягъа парахатлыкъны ёрайман. Украина бойдагъы уланларыбыз, авлетлерибиз сав-саламат, уьстюнлюк булан къайтмакъны, сизге аналыкъ насипни, башыгъызда даим ачыкъ кёк, дюньяда пархатлыкъ болгъанны  ёрайман.

Шо форумда Дагъыстанны милли политика ва дин ишлени министри Энрик Муслимов аналаны агьамиятлы ролю гьакъда айта туруп, барын да гьакъ юрекден къутлады, арив сёзлер айтды.  Шондан сонг чыгъып сёйлеген белгили жамият чалышывчу Людмила Авшалумованы ёравлары да кимге де таъсирли тийди:

– Бугюн шу залны ичиндеги къайсы ананы тургъузса да, оланы гьариси гьакъ юрекден ёравларын айтажакъ эдилер. Неге тюгюл, шатлыкъны да, рагьатсызлыкъны да, къувунлу гьалланы да, къыйынны да къатынгиши, ана  йимик бирев де англамагъа болмай. Бугюн гезикли тирет Аналаны гюнюн белгилейбиз. Амма бу байрам бек къувунлу заманлагъа раслангъан. Бары да дюньяда савутну  сеси чалына, бомбалар атыла, къанлар тёгюле. Бугюн бары да тиллерде  адамлар дуалар эте,  Аллагьдан дослукъну, парахатлыкъны, яшлары, уланлары, къызлары эсен-аман  аналаны яннавурунда болмакъны  тилей. Уланларыбызны, къызларыбызны, Ватан якълавчуларыбызны яхшылыгъындан бугюн барыбыз да шу залда рагьат олтургъанбыз. Осал,  къоркъач, яман къылыкълы  анадан  оьктем, игит, тавакаллы улан бир заманда да  тувмажакъ. Расул Гьамзатов оьзю­ню шиъруларында: «Игит аналаны–къоччакъ уланлары», – деп негьакъ айтмагъан. Неге тюгюл, ана да, бала да бир-бирине къан тамурлары, жаны булан маталып-чаталып байлангъан. Аявлу аналар, къатынлар, бизин йылы сёзлерибиз, алдыгъыз­да баш иегенибиз, баракаллабыз бир заманда да сизин юрегигиздеги къайгъыдан азат этмежекни билемен. Шо къыйынлыкъ  даим де  сизин булан туражакъны да англайбыз. Неге тюгюл, буссагьат юрегигизни дерти де  оьктемлик де, бирче юрюй.

Гьюрметли къатынлар, аналар бары халкъ бугюн сизин булан. Гьар ожакъ, гьар эргиши, гьар къатынгиши сизин авуругъузну ала ва  оьктем бола.  Балики, оьзге уланларыгъыз, къызларыгъыз учун да  юрек аврувугъузну эбинден гелерсиз, сабур боларсыз.  Гьатта сизин къалгъан яшларыгъыз ана деген гьайран арив, илиякълы сёзню кёп йыллар айтсын учун да къасткъыларсыз. Биз шо сёзню гьаманда  айтып гелгенбиз. Биз барыбыз да бугюн аналарыбызны гёзьяшларыбыз булан оланы алгъышлай туруп эсге алабыз. Даимде яшавубузда ана деген сёз чалынсын. Неге тюгюл,  бизин яшавубузну башы–аналар,   айланабыздагъы гёзеллик де аналардан гелген. Яшасын дагъыстанлы аналар, макътавлар болсун сизге,  Аналар.

Бу жыйында Дагъыстанны ат къазангъан артисти Адил Уцумиевни, Дагъыстанны халкъ артисткалары Жамиля Гьамзатованы, Зайнап Махаеваны ва оьзгелени йырлары жыйыл­гъанланы хошландырды. Шко­­ла­ланы охувчулары чебер кюйде аналагъа багъышлангъан шиъруланы охудулар. Ахырында: «Баракалла уланынга» деген алгъышлы сёзлер де язып, жанлары къурбан болгъанланы уланларыны суратлары булан аналарына грамоталар  тапшурдулар ва савгъатлар бердилер.

Онда Буйнакск районну Халимбекавул школасындагъы башлапгъы классланы муаллими Патимат Акаева да бар эди. Ону биргине-бир уланы Расул Акаев игит кюйде Украинада бойда жанын къурбан этген, ол оьлген сонг «Къоччакълыкъны ордени» булан савгъатлагъан. Патимат Акаева уланын эсгерип мени булан лакъыр этди:

– Баланы къайгъысы бек авур, къыйын зат болгъан  экен. Авлетини къайгъысын, бет келпетин ким унутма бола. Не этмеге тарыкъ, дагъы этип болагъан заты­быз ёкъ. Бизге Аллагь шулай буюргъандыр. Яратгъаныбыз буюр­гъанны гёрмесек, бирибиз де къутулмайбыз. Шунда нечакъы да арив сёзлер де айтылды.  Шо мени биргине-бир  авлетим эди. Уьягьлюм де оьлген сонг бары да мени къуллугъумну кютеген уллу  аркъатаявум эди. Расул  кёп йыллар полицияда да чалышып, военныйлагъа тюшген эди.  3 яшы да етим болду.  Къалмагъаллар башлангъан гюнден тутуп, Украина бойгъа гетди. Дав башланып,  46-нчы гюн мени булан видео байлавлукъгъа чыкъды.  Ол 23-нчю февралда тувгъан эди.  Шо гюн  эртен тез  уьягьлюсюне сёйлеген. Биз дазудабыз, онгарылып турабыз. Гьали энни сен яш­ланы гьайын эт деген. Шондан сонг дагъы байлавлукъ ёкъ эди. Сонг 46-нчы  гюн олжасы  Расул сени булан сёйлемеге сюе деди. Магъа сёйлегенче къатынына  мени атам-анам уллу адамлар, олар сав сама дюрмю деп сорагъан. Мени къайнанам 10 йыл бола тёшекде экени. Ону да ахтаргъан, улланасын.  Барысы да сав, неге сен оланы сорайсан деген къатыны да. Огъар негер сорайгъанны айтмагъан. Гьали биз шекленебиз, къарагъанда, ол тюш гёргенге ошай. Шо гюн о магъа видео  этип сёйледи. Бетин бек арив гёрдюм. Шо аралыкъда кёп уллу атышыв башланып йиберди. Шо атышыв башлангъанда: «Расул, я Расул, вай,  сагъа не этейим, я Расул. Не амал этейим деп юрегим гьалекленип, оьзю­ме ер тапмай, эсер-месер болдум. Не айтагъанны билмей, мунчакъы заман бола гёрмегеним, гелип болмаймысан дедим. О магъа: «Мама, мунда гёрсенг жагьил яшланы, оланы, ёлдашларымны нечик къоюп гелейим. Мен гелип болмайман, бу мени борчум, сиз яшлагъа арив къарагъыз деп, шолай калималаны айтды, байлавлукъ да къыркъылды. Абдырап, жанымны увучума алып мен де бозарып къалдым.  Шо гюн, шо гече атышывну вакътисинде яра тийген болгъан. Артындагъы гюн ол жан берген, шону да билмейген кюйде  3 гюн тургъанман. 3 гюнден сонг билдик.  Рос­товда ону мединститутда охуйгъан уланы бар. Шо уланы пакъыр излеп, атасы экенни билип,  ону сюегин алып гелди дагъы. Огъар­ 42 йыл бола эди. Шолай сюегин алып гелгенине де,  Аллагьгъа шюкюр этемен.  Бары халкъгъа Аллагь рази болсун. Барысы да бизин гьайыбызны да эте, гёнгюбюзню алалар.  Бизин Дагъыс­танны башчыларына да, Буйнакск районну ва Халимбекавул­ну ад­ми­нист­рацияларыны башчыларына да, Аллагь рази болсун. Бизге тергев этелер.

 

 

Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.

Автор чыгъаргъан суратлар.