Сорав – жавап
– Санаторийге гьавайын путёвка алып боламы?
– Уллу да, яш да, сакъатлыгъы бар адам да, гьавайын ва енгил багьада санаторийге путёвка алып бола. Шону учун не этме герек ва кимлеге бериле?
1. Сакъатлыгъы барлагъа;
2.Уллу Ватан давну ортакъчыларына ва шо йылларда ишлегенлеге;
3.Дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этгенлеге. Эгер де уьйню башы гечинген буса, ону агьлюсюне;
4.Чернобыльны балагьын сёндюрювде ортакъчылыкъ этгенлеге.
Социальный фонддан алмакъ учун тарыкълы документлер жыйып, «Госуслуги» деген порталгъа бериле ва гезикге салына. Путёвка бережек болгъанда, врачгъа барып, санатор-курорт картаны алма герек бола. Санаторийге барагъандагъы ва гелегендеги ёл гьакъны да социальный фонд билетлени гёрсетгенде къайтара.
Эгер де адамгъа операция этилинген ва дагъы да багъыв тарыкъ буса, гьавайын путёвка ФОМС-дан таба да алма бола.
* * *
– Квартирге ремонт этегенде харжлангъан акъчаны къайтарма бола дей?
– Шагьардагъы янгы къурулгъан шагьардагъы уьйлени яшамакъ учун онгармагъа шайлы акъча гете. Шону оьзюнг сюеген кюйде этме имканлыгъынг бар буса, шайлы акъча чыгъа, тек кёп адам шону гесегин (налоговый вычет) къайтарма болагъанны билмей.
Шогъар проект-смета документлеге, сатып алынгъан материаллагъа ва ишчилеге берилген акъчагъа къайтарыш этиле. Тек гьар этилеген ишге чеклер, дыгъарлар ва накладной кагъызлар тарыкъ бола.
Уьйню ярашдырагъанда чыгъаргъан харжны 13 процентин къайтарма бола, тек шо акъчаны оьлчевю 260 минг манатдан артыкъ болма тюшмей.
* * *
– Тюкенлерде къалыкъ пакетлени къоллама къоймажакъ дей?
– Гьарибизни уьюбюзде пакетлер салынагъан пакетлерибиз бар, биз шолагъа гьар гюн чёп салып ташлайбыз. Тек шолар айланагъа гелтиреген заралны англамайбыз. Мисал этип айтса, къалыкъ пакет топуракъгъа дёнмей 20 йылдан да артыкъ тура.
Россияны Гьукуматыны гезикли экология масъалалагъа къаралгъан жыйында шо гьакъда дагъы да айтылды. Энниден сонг тюкенлерде, ресторан-столовыйларда ва къонакъюйлерде къалыкъ пакетлер, къалыкъ савут-саба юрюлмежек.
Шо талапланы нечик кютюлегени тергележек ва такъсыр этилинежек.
* * *
– Гьали командировкалагъа аз чы бара, тек барылса, не харжлар бериле?
– Командировкагъа барма гереклигин ёлбашчы токъташдыра. Буйрукъ языла ва командировкагъа баргъанча «командировочный» акъчалар бериле.
Шо акъчаланы къадары артдагъы 12 ай ишлегенде алгъан алапангдан гьасил бола. Шо акъчагъа билетлер алма, баргъан ерингде турма ва ашама боласан. Эгер де бир ерден башгъа ерге такси булан барсанг, ёлбашчыгъа шону къайтаражакъны да сорама герек.
Командировкагъа тапшурув булан барагъандагъы ёл да, сенден гюнагьсыз созулса, барысы да гьисапгъа алына. Эгер де командировканы вакътисинде ял алагъан гюнлер къаршы болса, шо гюнлени ишчи оьзюне тарыкъда алма бола.
* * *
– Эрим иш булан таъмин этив центрда гьисапгъа алынгъан. Бир айгъа 1500 манат ала, шо акъча артмажакъмы?
– Пачалыкъ Думада шо масъалагъа бир керен къаралгъан. Олар гёз алгъа тутагъан кюйде, ишчилеге берилеген инг де аз алапа 2024-нчю йылдан тутуп 19 242 манат болажакъ. Шону 30 процентин буса ишсизлеге берилеген пособие болажакъ. Санавун айтса – 5772 манат бола. Шо да аз дей депутатлар, олар 50 процентге етишдирме герек деген масъалагъа къарайлар.
