Явлар чапгъын этгенде, оьз ожагъын, элин якъламагъа болагъан эрлеге гьар заманда да гьюрмет этилген. Украина бойда юрюлеген хас асгер гьаракатгъа биринчи гюнлеринден тутуп къуршалгъан старший прапорщик Мугьаррам Изамутдинов – шолай гьюрметге лайыкълы болгъанланы бириси.

Ол татывлу яшайгъан къарабудагъгентли Магьамматдагьир ва Илмуханым Изамутдиновлар инг башлап сююнген авлети болуп, 1984-нчю йылда тувгъан. Оьзюню яш чагъына да къарамайлы, яшавну татлисин де, аччысын да сезген. Берилген антына амин къалып, гертиден де, ол оьз элини гележегине жаны авруп янаша. Эгер де шолай болмагъан эди буса, ол авур яралардан сонг да хас асгер гьаракат юрюлеген бойлагъа къайтып бир де талпынмажакъ эди.

Асгер къуллукъгъа гьасирет болуп оьсген

Шо гьакъда сёзюмню башлагъанча, Мугьаррам Изамутдинов Къара-будагъгентдеги эки номерли орта школада билим алгъанын айтайым. Эсгерилген охув ожакъны тамамлап чыкъгъан сонг, ол 2001-2005-нчи йылларда Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни тарих дарсланы муаллимлерин гьазирлейген факультетинде охугъан. Оьр билимлеге ес болгъан сонг, Калуга областны Козельск шагьарында асгер борчун кютюп ата юртуна къайтып, яшдан берли гёз алгъа тутгъан мурадына етишген. Асгер къуллукъгъа гьасирет болуп оьсгенге гёре, 2008-нчи йылда Каспийск шагьарда ерлешген Россияны Дав-Денгиз флотуну 177-нчи полкуну хас асгер бёлюгю булан дыгъар байлагъан. Шо гюн-бугюн ол асгер къуллукъгъа белсенип, оьзюне тапшурулгъан борчланы оьр даражада кютмекни къастын болдура.

Мугьаррам булан ёлугъуп этген лакъырымны барышында, юртлуларым айтагъан кюйде, ол яхшылыгъынятгъа, досгъа пайлайгъан, оьзюн къоюп, оьзгелени ойлайгъан инамлы улан экенине мен де тюшюндюм. Чинкдеси, ол яшавда янгыз оьзюню къасты булан баш алгъан. Кёп-кёп къоркъунчлу агьвалатларда ортакъ этген, къыйын шартларда сыналгъан, айтгъан сёзюн ерде ятмагъа къоймай оьзгелеге уьлгю де болгъан. Гьар къачан да кёмексизге кёмек этмеге алгъасагъан, янгызны янында таяв болуп табылгъан.

– Яш йылларымдан берли гележекде касбум болуп къалажакъ деп ойлап, мен гьар заманда да асгер къуллукъну гьакъында ойлашгъанман. Дав гьаракатланы юрютювде гёрмекли оьрлюклеге етишген бизин белгили асгер къуллукъчуланы къысматы булан да иштагьлангъанман. Мени яшавумда да, тап оьзюм ёрагъан кюйде болуп чыкъды. Мен англайгъан кюйде, адам гьар заманда да бир муратгъа талпынмагъа тарыкъ.

Дагъы кюйде огъар санлы яшав къурмагъа да бажарылмай. Пагьмусуна гёре этилген гьаракатны натижасында адамгъа оьзю умут этеген даражагъа етишмеге бажарыла, – деп, ол оьзюню касбу танглавгъа байлавлу янашывун англатып, лакъырны дагъы да булай узата. – Бизин заманда яшавубузда болуп турагъан алышынывлар себепли болуп, касбунга гёре иш тапмагъа къыйын экенин кёп яхшы анг­лай эдим. Мени абурлу къуллукълагъа гётермек учун юртда, ерли совхозда машин гьайдавчу болуп загьмат тёкген атамны ва узакъ йылланы боюнда Къарабудагъгентдеги район­больницаны терапия бёлюгюнде медсестра болуп ишлейген анамны имканлыкълары ёкъ экенин де биле эдим. Шону учун оьр билим алагъан йылларымда къаныгъывлу кюйде гьаракат этип охудум.

Асгер къуллукъчуну касбусун танглагъанымны атам-анам бир башлап якъламаса да, сонггъа таба олар мени англагъангъа баракалламны билдирмеге сюемен, – деп, алты сандан гелген къуватлы, илиякълы сёзлю, жыйнакълы, кёп йылланы боюнда асгер къуллукъда чыныкъгъаны гьис этилеген, къаршымда олтургъан улан ата-анасына уллу гьюрмет булан янашагъанын айта.
Оьзюню агъасындан уьлгю алып болмагъа ярай, Мугьаррамны иниси Мурат да, Магьачкъаладагъы автодорожный университетни тамамлагъан сонг, асгер къуллукъчуну касбусун танглагъан. Ол да Каспийск шагьарда ерлешген Россияны Дав-Денгиз флотуну 177-нчи полкуну хас асгер бёлюгю булан дыгъар байлап къуллукъ эте. Бугюнлерде – Украина бойда юрюлеген асгер гьаракатда взводну командири.

Сыналагъан заман гелген

Мугьаррам Изамутдинов буса бир башлап 2009-нчу йылны май айында Грузиягъа къаршы турувланы алдын алмакъ учун бакъдырылгъан. Сириягъа гирмеге де гьазирлик гёрюп тургъан. Ону сёзлерине гёре, Украина бойда юрюлеген хас асгер гьаракат башлангъанда, оьзлер учун сынавланы заманы гелгенни билген. Шондан алда да Новороссийск шагьарда бир йылны боюнда дав гьазирликге байлавлу уьйренивлерде ортакъчылыкъ этип, хас асгер гьаракатгъа йылны февраль айыны 24-нде гирген. Бердянск, Мариуполь, Знаменск, Харьков шагьарларда, олай да, Запорожск бойларда, Шевченко, Токмак шагьарланы украинли миллетчилерден азат этивде ортакъчылыкъ этген.

Бердянск шагьарны бизин асгерлер бираз заманны ичинде азат этген. Мугьаррам къуршалгъан дёртюнчю рота шо гьаракатда айрыча къаст этген. Шондан сонг олагъа Энергодар шагьардагъы АЭС-ни къоруп сакъламакъ тапшурулгъан. Шонда гючлю давлар да юрютюп, эсгерилген агьамиятлы имаратны якълап, олар Бердянск шагьарда токътагъан вакътиде, къысгъа мезгилде къолланагъан ракет булан атышгъан сонг бирлер къачып къутулмагъа амал этсе де, оьлгенлер де болгъан.

Мугьаррам, асгер ёлдашы къарабудагъгентли Мусайитдин де кёмек этип, алты асгер ёлдашын шо от-оьртенден алып чыкъгъан. Шондан сонг Никольск деген уллу юртдагъы килисаны бинасында гюч булан сакъланагъан кёп санавдагъы къатынланы- къызланы, яшланы азат этип, украинли эки асгер къуллукъчуну есирликге алып, бизинкилени къолуна тапшургъан.

Оьзю башдан гечирген бир агьвалатны эсге ала туруп:

– Шо мюгьлетде бизин алдыбызгъа танк чыгъып атышмагъа башлады. Асгер ёлдашларыма къачып бир якъгъа таймакъны буварсам да, оьзюм къутулмагъа болмадым. Шонда магъа авур яра тийип, гьалым бек бузукъ болду. БТР-ни гьайдайгъан азербайжанлы улан Равшан Магьамматовну чыгъарып аламан дегенде, башгъа асгер бёлюкде къуллукъ этеген, къайдан чыгъып бизин яныбызгъа гелген, билмеймен, мени иним Муратгъа да яра тийген. Мен шо гьакъда артда билдим, – дей ол дагъы да. .

– Бизин экибизни де санчастгъа, сонг Севастополь шагьардагъы госпитальгъа етишдирди. Мени гьалым бек бузукъ экенге, Краснодардагъы госпитальгъа бакъдырдылар. Москвадагъы Бурденкону атындагъы Милли нейрохирургия медицина ахтарывларыны цент­рында чалышагъан касбучуланы къасты булан мен къолайгъа къайтдым. Буссагьатда да санларым топланы яркъычларындан толгъан. Санкт-Петербург шагьардагъы Джанелидзени атындагъы алгъасавлу кёмек болдурагъан медицина илму-ахтарыв институтгъа къулагъыма операция этмеге бармагъа тарыкъман.

Шондан сонг аягъыма батгъан топ яркъычланы тайдырмагъа да мен айтып гетген Москвадагъы медицина центргъа бармагъа тюшежек, – деп савлугъун­ беклешдирмек учун не къадар гьа­ракат этмеге тюшегенин айтып, буссагьатгъы вакътиде Украина бойдагъы асгер къуллукъчулар барысы да бир-би­рин англап, рагьмулу янашагъа­нын айта.

Асгер гьаракатда ортакъчылыкъ этеген вакътисинде ёлдашларыны ва ерли орус халкъны арасында шолай абур, сый къазангъан Мугьаррам Иза­мутдинов гёрсетген бажарывлугъуна гёре «Къоччакълыгъы учун» деген ва Россияны Савутлу Гючлерини «Асгер гьаракатда етишген оьрлюклери учун» деген медаллагъа иниси Мурат булан бирче савгъатлангъан. Шондан къайры да, Мугьаррамгъа «Дагъыстан Республиканы алдындагъы къуллукълары учун» деген орден тапшурулгъан.

– Бизин агьлюде эки улан ва бир къыз тарбиялангъан, – дей анасы Илмуханым. – Уланлагъа берилеген тарбиягъа атасыны таъсири артыкъ бола дагъы. Бизин уланлар да атасыны насигьатларына тынглап, оьзлеге бакъгъан якъдагъы умутларын яшавгъа чыгъармай къоймасны къастын этип торайгъан.

Украинада пелекет башлангъанлы да, отоьртенни ичинде тургъан уланларыбыз башлапгъы вакътилерде байлавлукъгъа чыкъмайгъангъа кёп къыйналып турдукъ. Бугюнлерде де олар ишини гьакъында аз хабарлай, бир затгъа да кант этмей. Бары зат яхшы деп къоялар. Украинагъа уланларын да йиберип артындан бозарып къалгъан гьар анагъа йимик, магъа да кёп къыйын. Тек чыдамасакъ амал ёкъ. Къайда болса да, олар Аллагьгъа аманат болсун, эсен-аман юртгъа да къайтсынлар, – деп, нечакъы сюйсе де, талчыкъ гьислерин яшырмагъа болмай сёйлей.

– Бизин насипге, Мугьаррам да, Мурат да гиччиден берли гьар нени этмеге сюеген яшлар болуп оьсдюлер. Юртлуланы, къавум-къардашны арасында абурлу болуп яшайлар. Оьз халкъын гьатсыз кюйде сюймеге, уллугъа гьюрмет этмеге, эринмей, ялагъайлыкъ этмей ишлемеге, сонг да, гьар ким абурун-сыйын сакълап яшамагъа герек деп уьйретгенбиз. Бир иш этмеге урунгъанча, айланангдагъы адамлар не айтар деп ойлап, эгер де шо ишинг халкъ арада, эл арада эрши гёрюнюп, башынг сёйленежекни биле бусанг, этмей къоймагъа тюшюнгендир деп де эсиме геле,– деп къошула лакъыргъа уланланы атасы Магьамматдагьир де.

Гертилей де, ким булан да гелишип билеген Мугьаррам Изамутдинов уьлгюлю агьлюню башы да дюр. Ол Къарабудагъгентдеги район больницада медсестра болуп чалышагъан яшав ёлдашы Асият булан эки уланны ва бир къызны оьсдюре ва тарбиялай. Изамутдин Санкт-Петербургдагъы милицияны академиясыны филиалы гьисапда иш гёреген Каспийскидеги коллежде билим ала. Казим ва Эмина буса – Каспийскидеги эки номерли орта школаны охувчулары. Оланы уланларыны экевю де спортну ябушув журасындан мекенли оьрлюклеге етишип де геле.

Мен англайгъан кюйде, Ватанына гьалал кюйде къуллукъ этеген, намуслу, къоччакъ улан Мугьаррам Изамутдинов бугюнлеге ерли марипатлы яшав торайып гелеген яш наслугъа уьлгю болуп токътай. Шолай, не къыйынлар гёрсе де, бир де къажымай, ругьдан да тюшмей, яхшы хасиятларын артдыра туруп яшайгъан Мугьаррам йимик уланлагъа Аллагь яхшы савлукъ да, узакъ оьмюр де, эл арада, халкъ арада бугюн йимик гьар заманда да абурсый да берсин!