– Гетген айда оьтгерилген жыйында кемчиликлени тайдырма бир ай берилген эди, шо заманны ичинде не ишлер этилди?
– Бизин иш айлыкъ булан дазуланмай. Гьали биз гьалны яхшылашдырма имканлыкълар болдуруп турабыз. Мен лакъырыбызны башында бизин комиссия халкъны аманлыгъын болдурувгъа болагъан къошумун этмек учун къурулгъанны айтма сюемен, демек, наркотиклер булан бирге террорчулукъгъа къаршы ишлер де юрютебиз. Бизин аслу борчубуз – халкъны арасында англатыв ишни юрютмек, коллективлер булан ёлукъмакъ ва наркотик къоллавну алдын алывгъа жаваплы адамлар булан бирге иш гёрмек. Кварталда бир керен комиссияны жыйынын да оьтгеребиз.
– Комиссиягъа къайсы идараланы вакиллери гирген?
– Аслу гьалда савлукъ сакълав ва билим берив тармакъланы башчылары А.Азаматов ва А.Абдуллаев, ич ишлерден – РОВД-ни уголовный ишлеге къарайгъан бёлюгюню начальнигини орунбасары Р.Сулейманов ва гьакъылбалыкъ болмагъан яшланы ишлерине къарайгъан бёлюгюню ёлбашчысы Т.Магьамматов, спортгъа яшёрюмлени ишлерине къарайгъан управлениени начальниги А.Исакъов ва опека бёлюкню начальниги Р.Гьюсейнов къуршалгъан. Комиссияны председатели, район администрацияны башчысыны орунбасары Руслан Амаев жыйынгъа тарыкълы адамланы да чакъыра. Центрланы ва бёлюклени вакиллерин къоллайбыз. Бираз алда бизин комиссия психология – педагогика центрны бёлюгюню заведующийи Индира Атаеваны, биревю центрдан Анжела Осиеваны, район поликлиниканы наркологу Гьюсен Абдулбековну да къуршап, Тотурбийкъала орта школаны охувчулары булан къужурлу ёлугъув оьтгердик. Шолай ёлугъувлар Эндирейдеги эки де школада да болду. Юртларда наркотиклер булан доланагъанлар аз, тек бюс-бютюнлей ёкъ деп де айтып болмайман.
– Артдагъы вакътиде этилинген ишлени айтма боламысан?
– Наркотиклеге къаршы ишлер гетген гюзден берли токъталмай юрюле. Бары да дегенлей иш къурумларда ва кёп адам къатнайгъан ерлерде наркотиклер не ерлерде сатылагъанны, ким къоллайгъанны атсыз язып билдирмек учун яшиклер салынгъан. Уллу ёлларда гёрсетив алатлар илинген, администрацияны, ич ишлени, муаллимлени, психологланы, савлукъ сакълав идараланы ва дин къуллукъдагъыланы вакиллеринден къурулгъан лектор группабыз бар.
Дагъы да, районда «Мак 2014» деген гьаракат юрюлюп тура. Башлап биз агъачлыкъ хозяйствону ва хозяйстволаны ёлбашчылары булан ёлугъуп, авлакъларда кендираш оьсеген ерлеге тергев бермекни айтдыкъ. Моксоб юртну янында кендираш оьсеген авлакъ бары белгили болду. Шоссагьат шо ер сюрюлдю ва кендирашы яллатылды. Гьали наркотик сатагъанланы ахтарывлар юрюле.
–Наркотик сатагъанлар нечик тергеле ва алдын алмакъ учун нечик ишлер юрюле?
–Тергевлер гёрсетеген кюйде, наркотиклени законсуз сатывну алдын алыв ва болгъан ишлени уьстюн ачыв бек осал юрюле. Яшёрюмлер загьмат булан тарбияланмай, оьзбашына юрюйлер. Шолайланы арасында наркотиклер генг кюйде яйылгъан. Оланы бирлери законсуз савутлу бёлюклеге къошула. Онда буса наркотиклер зарал гелтире деп гьисапланмай. Бизин аслу борчубуз – наркотик, къабунса, таймайгъан балагь экенни яшлагъа англатмакъ.
Хасавюрт районда 42 муниципал къурулув бар. Оланы гьисабында да буса 62 юрт бар. Шолагъа да 51 участка инспектор къарай.
Хасавюртда наркотиклени законсуз сатывгъа къаршы иш юрютеген районара бёлюк бар, биз оланы планына да къарайбыз. Олар башлап тергевлени аптеклерден башлагъан. Муна мени къолумда шо бёлюкню 6 айгъы справкасы бар. Шонда язылгъан кюйде, районда дарманлар сакълайгъан бир нече идара бар. Шоларда айтардай кемчиликлер табылмагъан.
–Мен алдагъы соравумну негьакъ бермеген эдим: наркотиклер къоллайгъанланы санаву арта буса, шоланы сатагъанланы санаву да кёп боладыр?
–Районда наркотиклени сатыв-алыв ва къоллав булан машгъул 51 адам гьисапгъа алынгъан, шолардан йигирма уьчевю – туснакъда. Наркологда ва психиатрда гьисапгъа 198 адам алынгъан.
–Къайсы наркотиклер кёп къоллана?
–Мен эсгерген бёлюк берген справкагъа гёре асасланып айтайым: биринчи ерде – марихуана ва шондан этилген башгъа тартыв алатлар. Сонг –героин, дезомарфин, СДВ-трамол, шолагъа къошула «лирика» деп аты булангъы дарман да. Мен эсгерген наркотиклени кёбюсюн адамлар шагьаргъа гелип алалар.
6 айны ичинде районда наркотик булан байлавлу болуп 5 жинаятчы иш гьисапгъа алынгъан. Дагъы да 8 адам жавапгъа тартылгъан. Шолардан 2 грам героин, 1,5 кило марихуана, 630 грам гашиш табылгъан. Сивухдан А. Мусаев, М. Магьамматрасулов тутулгъан. Шоланы айтывуна гёре, Хасавюрт шагьарда «Юбилейное» деген посёлокда яшайгъан ва марихуана сатагъан М. Ибрагьимов, С. Абдуллаев, Г. Магьамматов, М. Хасболатов тутулду.
–Къайсы юртларда наркотиклени кёп къоллай?
–Справкада язылгъан кюйде, Сивух, Боташюрт, Яхсай, Османюрт, Новогагатли, Ботаюрт, Шагада, Теречное юртлар эсгериле. Наркотиклени къоллайгъанланы санаву арта буса, иш осал юрюле деген гьасил чыгъарыла… Мен ойлашагъан кюйде, бары да зат биригип ишлемейгенликден болма герек эди. Гьар бёлюк оьзю кютме герек ишни эте ва шону булан дазуланып къала.
«Дагъыстан наркотиклеге къаршы» деген айлыкъны ичинде школаланы охувчулары булан кёп ёлугъувлар болду. Районну наркологу Гьасан Абдулбеков школаларда кёп лекциялар охуду. Халкъны социальный якъдан якълав центрларда да кёп чаралар оьтгериле. Гьали бираз алда Дагъыстанны наркотиклени сатывгъа къаршы иш гёреген управлениени бёлюгюню начальниги Хасайбат Валиеваны ортакъчылыгъы булан агьлюге ва яшлагъа къарайгъан центрда оьтген ёлугъув бек къужурлу болду. Шолай ёлугъувлар яшланы ата-аналары булан да оьтгериле. Ерли газетде ва телевидениеде наркотиклеге къаршы макъалалар языла, заралы гьакъда кинолар гёрсетиле. Айтагъаным, бары да чаралар гёрюле.
–Наркотиклер сатагъанланы билме къыйынмы дагъы? Къайсы юртда да шолайлар белгили бола чы…
– Юртларда адамлар шолай ерлени биле, тек айтма сюймей. Шону учун да алдагъы заманда йимик ич ишлени бёлюгюне юртларда инамлы адамлар тапма ва шолар булан ишлеме герек болажакъ. Инг де къоркъунчлусу – наркотиклеге гьакъылбалыкъ болмагъан яшёрюмлер тарыйгъаны. Шону учун да юртларда спорт ва маданият секциялар-кружоклар ишлеме герек. Бизин къуллукъчулар алдына салынгъан борчланы кютежекге шеклик этмеймен.
–Ишигизде уьстюнлюк ёрайман!
– Савбол!
Лакъырлашывну язгъан
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.
СУРАТДА: Абдурашит Гьамзатов; лектор бёлюкню члени, психолого-педагогика центрны бёлюгюню заведующийи Индира Атаева яшлагъа наркотиклени заралы
гьакъда хабарлайгъан вакъти.
