«Зирек къыз» деген гиччи хабарда ичген атасына жамият жыйылгъан ерде чубукъ урмагъа гереклер. Зирек (итти, къоччакъ) къызъяш атасына не кёмек этмеге де къарай. Болмагъанда чубукъ урма деп гьазир болуп ятгъан атасыны уьстюнде чубукъ тие буса, атасына тиймей оьзюне тийсин деп ята. Халкъ да тамаша бола, чубукъ урагъан жаллат да адаша. Бу суратлавну текстын оьзюн гелтирмесек, аян берме гючюбюз етмей. «Шо арада Патагьны зирек (англавлу, итти) къызы, кёкден учуп гелген гёгюрчюндей болуп, атасыны аркъасына ябурулуп-ятып къала. Тамаша гьайран болгъан жаллат бир мюгьлет манг бола. Тамаша гьайран болгъан къаравчулар шоссагьат:

–Жаллат, токъта! Къоччакъ къызгъа макътав! – деп къыччыралар.

…Шолай уьч-дёрт чубукъ ти­йип къутулгъан Патагь, бир къолу булан къызны къучакълап, бириси булан къарагъанлагъа разилик билдирип, баш ийивлер эте болгъан дей».

«Оьктемлик» деген хабарында Агьмат Устарханов бизге, охувчу замандашларына, янгылыкъ уьйрете. Адатлы гьалда къайгъы, дерт, къы­йынлыкъ, тас этив адамны оьч эте. Оьзю айыплы буса да, айыпны эки ягъындагъылардан гёре, бир-бирде ассиликге де тарый. Хабарны игити Пайзулла уланын тас этген, дерти бар. Оьзю айыплы гьисап этеген адамгъа ачывун яхшылыкъ булан къайтарыш эте. Огъар тамашалыкъ этген адамгъа ол бизин де ажайып этген сёзлер булан жавап къайтара: «Адамымны тас этгеним азмы, адамлыгъымны да тас этмесем…» Автор оьзюню гьайрангъа таъсирли бу сёзлери булан дюньяда инчесаният да, адабият да адамиятгъа герти адам болмакъны уьйретме герек  деген аслу пикруну сингдире. Сююв де, байлыкъ да, къайгъы да – бары да яшавдагъы агьвалатлар адамланы адамлыкъгъа, рагьмугъа уьйретмеге де герекдир.

«Ахшамгъы лакъыр» деген хабарда юртлу философлар дюньяны уллу масъа­лаларын «чечмеге» къаст эте. Дюньяда яхшылар кёпмю, яманлар кёпмю деген соравгъа, яхшылар да кёп, яхшылыкъ да кёп деме сюелер автор да, ону адабият игитлери де. Ону охугъанда, яхшылар да, яхшылыкъ да кёп буса, биз неге булай яшайбыз дагъы деген сорав арагъа гире.

Межитлер де ачылды, гьаж къылма барагъанланы ёллары да эркин болду, гьали энни бары зат яхшы болажакъ демеге сюе Агьмат Устарханов да, ону игити де. Олагъа биз де инанажакъ эдик, эгер шайтан: «Къайда талангъан девлет мал, колхоз-совхозну малы, тувары, техникасы 70 йыл жыйгъан», – деп тюртмей эди буса. Ол шайтан авторну да, бизин де арабызгъа гире. Ким тюз, ким къынгыр? Биз ойлашып гелген маслагьатгъа гёре бир якъны чорт гесип янын тутма къыйын. Тек булайлыкъ бизин тамаза авторубуз, зор уллу сынаву булан кёп затны билегенин, айтма-уьйретме болагъанын англата. Гертиден де, ол – оптимист. Авторгъа савлукъ ёрай туруп, ону янгы китапларын гёзлейгенибизни де айтмагъа сюебиз.

 

 

 

 

 

М-Гьанипа Акъаев,

муаллим, адабиятчы.

Казим Казимов,

шаир, муаллим.