Оланы да уьстевюне, яшавубуз къайда бара, къайсы якъгъа багъып агъа деген сёзлер кимни де гьалек юреклерин гюн сайын къарсалатмай тюгюл. Озокъда, жамият арада ва пачалыкъ оьлчевюнде гьар агьлюдеги татывлукъ, бирлик, берекет ва насип, дагъыларын айтмагъанда, агьамиятлы экени гьакъ. Шолар тюз де дюр.
Шону булан къылыкъ тарбияны гьакъында сёз чыкъгъанда ва ону айланасында лакъыр юрютме айрыча муштарлыгъым артгъанда, хоншулукъну ва хоншу аралыкъланы гьакъында асил сёзлеримни бир гиччирек мисал булан байлама, гертилеме сюемен. Инаныгъыз, хоншу аралыкъланы агьамиятлыгъын эжелден берли яшав оьзю гёрсетген. Ондан къайры да, халкъ арада: «Уьй къурмакъ учун, ер сайлагъынча, яхшы хоншуну сайла», «Йыракъдагъы къардашдан, ювукъдагъы хоншу яхшы», «Хоншунгну артда болгъаны – гьали тувгъаны» ва шолай башгъалары, озокъда, негьакъ ва кюрчюсюз айтылмагъан.
Гиччи сююнчлер яшав ёлуну оьзеги де, кюрчюсю де, аслу маънасы да дюр экен. Хоншулар булангъы исси ёлугъувлар адамны тангаласына да ва гележегине инамлыкъ да, гюч де, ругь да берегени гьакъ зат. Аллагьутааланы алдында барыбыз да тенг саялы, оьзюнгню башгъалардан артыкъ гёрме тюшмейгени де герти. Башыма гелген къошум ойлардан пайдаланып, хоншубуз Умрашидат Солтанованы атына тилим талмасдай язма башласам, къолум моюмасдай бир нече йылы сёзлер де айтмакъны тийишли гёрдюм.
Чагъына гёре оьзю онча уллу адам тюгюл буса да, ол жыйнакълы-санлы адам. Савлай яшавун юрт хозяйствогъа, топуракъдан болдурулагъан малланы оьсдюрювге багъышлагъан.Савлай алгъанда да, загьмат сынаву 40 йылдан да оьтген. Бугюнлерде шу ёлундан тайышмайлы, «Къаягент» ГУП-ну бавларында загьмат тёге. Заманы-чоласы артса, айрыча далапчылыкъны кютеген тарлавларында да иш гёрме оьктемлик этмей.
Ону къолларын да загьмат къабартгъан. Абзар-бавун буса айтмай да къояйым. Гюл-бахчадай безендирилген, гьар оьсюмлюк оьз еринде оьсе, низам гьис этиле. Болагъан кююне, къуватына гёре оьз яшавун къуруп, мадарлыгъын этип яшай. Ол хоншулагъа да бек яравлу. Бары хоншуланы гиччи — уллу ишлерине де къол ялгъап кёмек эте, шатлыкъларыбызда эркин кюйде къулач яйып, гьаракатчылыгъын болдура. Бола буса, хоншу шолай болсун деп айта туруп, Умрашидат Солтановагъа энниден сонг да яхшы савлукъ, жагьлыкъ, парахатлыкъ, барлыкъ, мадарлыкъ, уьй ва жамият ишлеринде болагъан уллу уьстюнлюклер де ва хадиргюнлер де ёрама сюемен.
Язывумну Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаевни «Шо адамлар бар чакъы» деген шиърусу булан тамамламагъа сюемен.
Тавлар бардай арасында тавланы,
Оьзгелерден оьрге чыгъып токътайгъан,
Адамлар бар арабыздан айырып,
Адамлыгъын адамурлукъ макътайгъан.
Мен билмеймен, арабыздан шолайлар
Юз яшармы яда нече йыл яшар?
Тек, билемен, шо адамлар бар чакъы,
Терс айланма кюй ёкъ бизин дюнья шар.
М-З. ТЕМИРБЕКОВ.
Автор чыгъаргъан сурат.
