Гетген жумада Магьачкъаладагъы табиатны къоруйгъан районара прокуратурада газетлени, журналланы, телевидениени журналистлери булан прес-конференция болгъан эди. Шонда Магьачкъаладагъы табиатны къоруйгъан районара прокурору, юстицияны старший советниги Максим Макашов, Дербентдеги табиатны къоруйгъан районара прокурору, юстицияны ойчусу Михаил Лихачёв, Темиркъазыкъ Каспий табиатны къоруйгъан прокурору, юстицияны ойчусу Олег Осипов ва оьзге къуллукъчулар ортакъчылыкъ этген эди. Шонда эсгерилген прокуратураланы къуллукъчуларына багъышлангъан видеофильмден сонг, табиатны къорувну, ихтиярлар якълавну бузуп, законсуз ишлер юрютегенлени гьакъында лакъыр юрюлдю.
Шо ёлугъувда Максим Макашов уьч де прокуратураны Дагъыстанда кютеген ишлерине, масъалаларына, табиатны къорувгъа байлавлу юрютеген гьаракатларына, гьакимият къурумлар булангъы аралыкъларына байлавлу англатыв берди. Ол белгилеген кюйде, Дагъыстанда экология масъалалар нечакъы да кёп. Мисал учун, законсуз кюйде агъачлыкъланы къырагъанлыкъ, Каспий денгизге нас сувланы тёгегенлик, ихтиярсыз кюйде чёплюкню тийишсиз ерлеге ташлайгъанлыкъ ва оьзгелери арагъа чыкъды.
Уьч де прокуратура бизде иш гёрегенли бир йыл битмеген буса да, амма аз заманны ичинде юрюлген тергевлерден сонг, 100-ден де артыкъ законлагъа къаршы ишлер этилингенни токъташдыргъанлар. Мисал учун, Дербентдеги табиатны къоруйгъан районара прокуратура Дербент районну Геджух юртуну территориясында адамлар эсгиленген алагъожаларын ташлап этген чёп тёбелени тапгъанлар. Законну бузагъанлыкъны ёрукълашдырмакъ учун Дербентдеги табиатны къоруйгъан районара прокуратура документлени судгъа бакъдыргъан. Дербентни район суду прокурорну талапларын яшавгъа чыгъаргъан. Прокуратура Дербент муниципал бирлешивюне тийишли чаралар гёрюп, пайдасыз такъа-тукъаны, насны ташлайгъан ерлени онгармагъа борч этип салгъан.
Олай да, Магьачкъаладагъы табиатны къоруйгъан районара прокуратура жамият экология къурумну арзасына гёре тергевлер оьтгерип, Хасавюрт орманчылыкъ хозяйствону агъачлыкъларында законсуз кюйде тереклени къырагъанны ачыкълашдыргъан.
– Оьзюне байлангъан агъачлыкъланы тергевде сакъламагъан, борчларын тюзевлю кютмеген пачалыкъ орманчылыкъ инспекторну айыбындан 334 тюрлю терекни законсуз кюйде гесгенлер. Шону натижасында браконьерлер орманчылыкъ хозяйствогъа 22 миллиондан да артыкъ зарал гелтиргенлер,–деп билдирди Максим Макашов. Шогъар байлавлу оьзюню ишине жавапсыз янашгъан къуллукъдагъы адамгъа Россияны Уголовный Кодексини 293 статьясына гёре уголовный иш ачылгъан. Шолай да, законну бузуп тереклени пуч этгенлеге де Россияны Уголовный Кодексини 260 статьясына гёре уголовный иш ачгъанлар.
Шо прес-конференцияда журналистлер гьар тюрлю соравлар берди. Мен де «Ёлдаш» газетни атындан бизге ювукъ масъалагъа байлавлу сорадым. Айтагъаным, 2008-нчи йылда Дагъыстанны орманчылыкъ хозяйствосуну агентлиги Таргъу тавну бетлерин ижарагъа берген. Шо арендаторлар да, олагъа къошулуп башгъалар да Сеператор посёлокгъа бакъгъан янларында законсуз кюйде къурулушлар ишлеп тура. Шо пасатлыкъны прокуратураны къуллукъчулары токътатмагъа болмаймы экен деп билмеге сюйдюм. Гертиси, олар янгы къуллукъчулар экенге Таргъу тав не ерде ерлешгенни билмей эдилер. Амма законлагъа таянып, Максим Макашов булай жавап берди:
– Мен толу кюйде шо масъаланы ахтармагъанман. Амма Дагъыстанны орманчылыкъ хозяйствосу, шондагъы ерлер нечик пайдалана экен деп тергемеге тарыкъ эди. Олар толу ихтиярлы есилери гьисапда тийишли чаралар гёрмеге герек. Неге тюгюл, ижарагъа гёрсетилген ерлер шартлагъа, талаплагъа къыйышывлу кюйде къолланмай буса, шо дыгъарны бузуп, не къадар зиян гелтиргенни гьисапгъа алып, топуракъланы къурулушлардан тазалап, янгыртмагъа бола.
Янгыз Таргъу тавда тюгюл, дагъы да башгъа ерлерде де законсуз кюйде къурулуш ишлер юрюлегенлик бек яйылгъан. Мен билеген кюйде, шо масъала Дагъыстанны Гьукуматыны оьлчевюнде де арагъа салынгъан. Шогъар байлавлу орманчылыкъ хозяйствону агентлиги мониторинг этип, маълуматлар жыйып, тийишли ёлбашчылагъа гьалны етишдирмеге герек. Биз бу масъаланы оьзюбюзню тергевюбюзге алып, имканлыкъ болгъанда сизин булан арагъа салып лакъыр этербиз, – деди.
Максим Макашовну сёзюн узата туруп, Михаил Лихачёв къошум гьисапда булай эсгерди:
– Законсуз кюйде юрюлеген къурулушлагъа байлавлу бизин прокуратурагъа билдиргенлер бар эди. Прокуратура пачалыкъ гьакимият къурумлар оьзлени борчларын нечик кютегенине къарай. Биз оьзюбюзню яныбыздан шоланы тергегенде, 2017-нчи йылда орманчылыкъ хозяйство да, бир къурум да (юридическое лицо), сайки, эришивлюклени токътатып разилешивге барып, законсуз кюйде дыгъар байлагъанлар. Орманчылыкъ агентлиги шо къурумгъа ерлер гёрсетген. Къарагъанда, Таргъу тавну къысматын да шолай чечмеге урунгъан буса ярай. Биз шону бары якъдан ахтарып, мекенлешдирежекбиз. Олар оьзлени къуллугъуна бир аралыгъы ёкъ буса да, ватандашланы ихтиярларын бузуп дыгъар байлагъанлар. Биз бары да материалланы жыйып, янгыдан ахтарывлар юрютмеге тапшургъанбыз. Гьали биз сиз гётерген масъаланы да шогъар къошажакъбыз. Олагъа Россияны Уголовный Кодексини 286 статьясына гёре уголовный иш ачылмагъа бола, – деп битдирди сёзюн Михаил Лихачёв.
Шо ёлугъувда «Акъ кёлню» къысматына байлавлу да сорав тувулунду. Шонда иш ёлдашларымдан бири кёлню суву гёбюк басып, заман-заман тюсю алышынагъанны эсгерди. Шо гюн ихтиярлар якълайгъан къуллукъчулар бизге билдирген кюйде, «Акъ кёлню» де оьзлени тергевюне алгъан. Неге тюгюл, шо − шагьарны ичинде ерлешген тамаша гёзел кёл. Шону оьлме къоймай, къоруп сакълама герек. Шондан къайры да, уллулар да, яшлар да гезейген, ял алагъан ер де дюр. Дагъыстанны чакъны гьалын тергейген центр сувну сан яны гьалиге яман тюгюл деп токъташдыргъан.
Прес-конферецияда оьзге тюрлю масъалалар да гётерилди.
Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.
СУРАТДА: ёлугъувну вакътиси.
