Гьажакъав 1922-нчи йылда Муцалавулда тувгъан. Юртдагъы школада охугъан сонг, колхозда ишлеп тургъан. Давгъа барма гьасирет буса да, ону 1942-нчи йыл 24-нчю январда фронтгъа йибере.
Башлап Гьажакъавну Подольскидеги НКВД-ни охув полкуна йибере. Мунда ол тюрлю-тюрлю савутлардан атышма уьйрене. Ол полкну командирине оьзюн фронтгъа йиберсин деп тилеп бир нече кагъыз яза. Артда да ону тилевюн къабул эте ва ону башлап 2-нчи гвардиячы бригадагъа, сонг буса «катюшалар» бар 17-нчи гвардиячы бригадагъа чыгъара.
1942-нчи йыл бригада Москвадагъы Измайлово паркны янында жыйыла ва шондан таба биринчи залпы бола. Узакъ къалмай Гьажакъав Ибрагьимов къуллукъ этеген батареяны Москва областны Зарыжинская станциясыны янына ташлай. Оьлеген отдан йимик «катюшадан» къоркъагъан немислеге булар шо бойдан яхшы атыша. Москва бойда дав сайпар болгъанда, бригаданы Сталинградны тюбюне чыгъара. Буланы дивизиону хантавлатып уруп, сонг турагъан ерин кёп алышдыра болгъан.
– Шолай этмесек, немис асгер «катюша» бар ерлеге бек гючлю атыша эди, – дей Гьажакъав Даниялович. – Олар реактивный снарядлар атагъан «сигьрулу савутну» алмакъ учун нечакъы разведкасын салды. Бажарылмады. Бугюн йимик эсимде Сталинградны бойларындагъы дав этеген гюнлерибиз. Къар бар эди. Ариден гёрмесин деп, машинлеге акъ къумачлар, брезентлер яба эдик. 19-нчу ноябрде бизин дивизион Клецком деген районда 26-нчы ва 24-нчю бригадалар булан бирликде атыша эди.
Советский деген хуторну немислерден азат этеген кюю яхшы эсимде къалгъан. Ветрячий балка, балка Смерти деген юртланы янында немислер совет асгерлеге бек къаршылыкъ билдире. Тек «катюшаланы» ялыны оланы артгъа тартылма борчлу эте.
– Биз немислени артиллериясындан къоркъмай эдик, – деп давам эте лакъырын Гьажакъав Ибрагьимов. – Олар атышып бизге айтардай гюч этмеди. Самолётлардан яшына эдик. Олар бомбагъа тутуп, пулемётларындан атышып, нечакъы савутубуз бузулгъан, нече адамыбыз къырылгъан…
Сталинграддан сонг бригаданы Курск бойлагъа чыгъара. Мунда да къыйынлы давлар болажагъы белгили болгъан. «Освобождение» деген кинода гёрсетеген кюйде, командирлер сагьатлагъа да къарап, артиллерия залп бере. Шонда атышывну биринчи залпын Гьажакъав Ибрагьимов къуллукъ этеген бригаданы «катюшалары» этген.
Сонг бригада Волхов, Брянск областланы бойларында дав эте. Витебск областны Городок деген шагьарын алывда этген даву учун булагъа «Городокская» деген ат бериле.
Немислер артгъа тартыла. 17-нчи гвардиячы бригада Прибалтикагъа йибериле. Мунда да Гьажакъав Ибрагьимовну дивизиону Риганы, Поливежцы, Вайнода, Тельшай, Каунас, Мажекай шагьарларын азат этегенде ортакъчылыкъ эте. Сонг Польшагъа, артда да совет асгерлер Германияны топурагъына гире.
– Биз Берлинге ювукъда ерлешдик, – дей Гьажакъав Ибрагьимов. – Юрегибиз алгъасай чы немислени толу кюйде дагъытма. Биз гьар юртлардан ва шагьарлардан оьтегенде немис асгерлер этген пасатлыкъны, адамсызлыкъны гёре эдик чи. Эсибизге геле эди етишгенде оьч аларбыз деп. Буйрукъгъа гёре, биревге де тиймедик, биревюлейине, олагъа кёмек эте эдик. Совет асгерлер токътагъан ерлеге гелип немис яшлар аш тилей эдилер. Солдатлар да оьзлеге гёрсетген пайдан олагъа да бере эди. Бир-бирде оланы жыйып, кухнябызгъа элтип ашата эдик. Булайына алгъанда, яшланы не гюнагьы бар?
Олай деп айтсакъ да, бизин яшланы да ёкъ эди чи бир гюнагьы да. Тек немислер кёп адамны къырды. Концлагерлерден де кёп адамны азат этдик. Оланы чубар ала хас гийими къайдан да гёрюне эди. Адамлар концлагерлерде бек языкъ болгъан. Шоланы арасында тюрлю-тюрлю миллетлер бар эди. Мен атын чы унутдум, дагъыстанлыгъа да къаршы болдум. Не къыйынлыкъ болса да, адам чыдай, тек дав болмасын, дав дюньягъа бек къайгъы, талчыкъ гелтире.
Рейхстаггъа байракъ къагъылгъан булан, Гьажакъав Ибрагьимовгъа дав битмей. Олар къуллукъ этеген бригаданы Японияны Квантун армиясына къаршы давлагъа сала. 17-нчи гвардиячы бригада Китайны ва Кореяны душмандан азат эте.
Гьажакъав Ибрагьимов уьйге 1945-нчи йылны ахырында къайта. Давда гёрсетген къоччакълыкълары учун ол Къызыл Юлдуз ва Ватан давну I даражалы орденлери, «Варшаваны азат этгени учун», «Берлинни алгъаны учун», «Япониядан уьст болгъаны учун» деген медаллар булан савгъатлангъан. Давну заманында Гьажакъав Данияловичге Оьр командованиеден 16 керен баракалла билдирилген.
Ол давдан сонггъу йылларда совет-партия ишлерде ишлеп тургъан. 1982-нчи йылдан берли пенсияда. Пенсияда буса да, Гьажакъав Даниялович, школада болсун, район оьлчевде болсун, гьар тюрлю ёлугъувларда даим ортакъчылыкъ эте. Гьали де ону Волгоградгъа чакъыргъан. Гьажакъав агъав шонда барма гьазирленип тура, биз де огъар «яхшы ёл» деп айта туруп, яхшы савлукъ ва бир де къайгъы гёрмей яшамакъны ёрайбыз
Башлап Гьажакъавну Подольскидеги НКВД-ни охув полкуна йибере. Мунда ол тюрлю-тюрлю савутлардан атышма уьйрене. Ол полкну командирине оьзюн фронтгъа йиберсин деп тилеп бир нече кагъыз яза. Артда да ону тилевюн къабул эте ва ону башлап 2-нчи гвардиячы бригадагъа, сонг буса «катюшалар» бар 17-нчи гвардиячы бригадагъа чыгъара.
1942-нчи йыл бригада Москвадагъы Измайлово паркны янында жыйыла ва шондан таба биринчи залпы бола. Узакъ къалмай Гьажакъав Ибрагьимов къуллукъ этеген батареяны Москва областны Зарыжинская станциясыны янына ташлай. Оьлеген отдан йимик «катюшадан» къоркъагъан немислеге булар шо бойдан яхшы атыша. Москва бойда дав сайпар болгъанда, бригаданы Сталинградны тюбюне чыгъара. Буланы дивизиону хантавлатып уруп, сонг турагъан ерин кёп алышдыра болгъан.
– Шолай этмесек, немис асгер «катюша» бар ерлеге бек гючлю атыша эди, – дей Гьажакъав Даниялович. – Олар реактивный снарядлар атагъан «сигьрулу савутну» алмакъ учун нечакъы разведкасын салды. Бажарылмады. Бугюн йимик эсимде Сталинградны бойларындагъы дав этеген гюнлерибиз. Къар бар эди. Ариден гёрмесин деп, машинлеге акъ къумачлар, брезентлер яба эдик. 19-нчу ноябрде бизин дивизион Клецком деген районда 26-нчы ва 24-нчю бригадалар булан бирликде атыша эди.
Советский деген хуторну немислерден азат этеген кюю яхшы эсимде къалгъан. Ветрячий балка, балка Смерти деген юртланы янында немислер совет асгерлеге бек къаршылыкъ билдире. Тек «катюшаланы» ялыны оланы артгъа тартылма борчлу эте.
– Биз немислени артиллериясындан къоркъмай эдик, – деп давам эте лакъырын Гьажакъав Ибрагьимов. – Олар атышып бизге айтардай гюч этмеди. Самолётлардан яшына эдик. Олар бомбагъа тутуп, пулемётларындан атышып, нечакъы савутубуз бузулгъан, нече адамыбыз къырылгъан…
Сталинграддан сонг бригаданы Курск бойлагъа чыгъара. Мунда да къыйынлы давлар болажагъы белгили болгъан. «Освобождение» деген кинода гёрсетеген кюйде, командирлер сагьатлагъа да къарап, артиллерия залп бере. Шонда атышывну биринчи залпын Гьажакъав Ибрагьимов къуллукъ этеген бригаданы «катюшалары» этген.
Сонг бригада Волхов, Брянск областланы бойларында дав эте. Витебск областны Городок деген шагьарын алывда этген даву учун булагъа «Городокская» деген ат бериле.
Немислер артгъа тартыла. 17-нчи гвардиячы бригада Прибалтикагъа йибериле. Мунда да Гьажакъав Ибрагьимовну дивизиону Риганы, Поливежцы, Вайнода, Тельшай, Каунас, Мажекай шагьарларын азат этегенде ортакъчылыкъ эте. Сонг Польшагъа, артда да совет асгерлер Германияны топурагъына гире.
– Биз Берлинге ювукъда ерлешдик, – дей Гьажакъав Ибрагьимов. – Юрегибиз алгъасай чы немислени толу кюйде дагъытма. Биз гьар юртлардан ва шагьарлардан оьтегенде немис асгерлер этген пасатлыкъны, адамсызлыкъны гёре эдик чи. Эсибизге геле эди етишгенде оьч аларбыз деп. Буйрукъгъа гёре, биревге де тиймедик, биревюлейине, олагъа кёмек эте эдик. Совет асгерлер токътагъан ерлеге гелип немис яшлар аш тилей эдилер. Солдатлар да оьзлеге гёрсетген пайдан олагъа да бере эди. Бир-бирде оланы жыйып, кухнябызгъа элтип ашата эдик. Булайына алгъанда, яшланы не гюнагьы бар?
Олай деп айтсакъ да, бизин яшланы да ёкъ эди чи бир гюнагьы да. Тек немислер кёп адамны къырды. Концлагерлерден де кёп адамны азат этдик. Оланы чубар ала хас гийими къайдан да гёрюне эди. Адамлар концлагерлерде бек языкъ болгъан. Шоланы арасында тюрлю-тюрлю миллетлер бар эди. Мен атын чы унутдум, дагъыстанлыгъа да къаршы болдум. Не къыйынлыкъ болса да, адам чыдай, тек дав болмасын, дав дюньягъа бек къайгъы, талчыкъ гелтире.
Рейхстаггъа байракъ къагъылгъан булан, Гьажакъав Ибрагьимовгъа дав битмей. Олар къуллукъ этеген бригаданы Японияны Квантун армиясына къаршы давлагъа сала. 17-нчи гвардиячы бригада Китайны ва Кореяны душмандан азат эте.
Гьажакъав Ибрагьимов уьйге 1945-нчи йылны ахырында къайта. Давда гёрсетген къоччакълыкълары учун ол Къызыл Юлдуз ва Ватан давну I даражалы орденлери, «Варшаваны азат этгени учун», «Берлинни алгъаны учун», «Япониядан уьст болгъаны учун» деген медаллар булан савгъатлангъан. Давну заманында Гьажакъав Данияловичге Оьр командованиеден 16 керен баракалла билдирилген.
Ол давдан сонггъу йылларда совет-партия ишлерде ишлеп тургъан. 1982-нчи йылдан берли пенсияда. Пенсияда буса да, Гьажакъав Даниялович, школада болсун, район оьлчевде болсун, гьар тюрлю ёлугъувларда даим ортакъчылыкъ эте. Гьали де ону Волгоградгъа чакъыргъан. Гьажакъав агъав шонда барма гьазирленип тура, биз де огъар «яхшы ёл» деп айта туруп, яхшы савлукъ ва бир де къайгъы гёрмей яшамакъны ёрайбыз
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,
оьз мухбирибиз.
Суратда: Муцалавул орта школада Сталинград ябушувну 70 йыллыгъына багъышлангъан чарада Гьажакъав Ибрагьимовну залдагъылар харс уруп къаршылайлар.
