Газетлеге тарихни гюзгюсю деп айтмагъа ярай. Неге тюгюл, газетлерде гьар гюн болуп турагъан агьвалатлар суратлана, яшавну бары да тармакъларына багъышлангъан агьамиятлы масъалалар арагъа чыгъарыла. Миллет учун буса газет яда башгъа басмадан чыгъарылагъан печат къураллар жан азыгъы, милли хазнасы болуп гелген.
Бизин миллетни печат къураллары– газетлер журналлар чыкъмагъа башлагъанлы 100 йылдан артыкъ бола. Инг башлап Дагъыстанда къумукъ тилде печат къураллар чыкъмагъа башлагъан.
– Языв арагъа чыкъгъанлы, инсангъа яшавунда гёргенин, англагъанын оьзлерден сонггъулагъа къоймакъ учун имканлыкъ тувулуна. Шолай имканлыкълар булан пайдаланып, Буйнакск район газетибиз «Халкъны сеси» тюрлю-тюрлю атлар булан чыгъагъанлы, бу йыл 105 йыл бите, – дей газетни гьалиги баш редактору Муртазали Бамматов.
Къумукъ ва орус тиллерде, шолай да шагьар ва район газет гьисапда бирлешип де чыгъып тургъан. 2023-нчю йылны бугюнлерине ерли 10210 номери чыкъгъаны белгили. Буйнакск район газет гьар тюрлю йылларда «Мол тюшюм учун», «Коммунизмни шавласы» сонггъу йылларда «Халкъны сеси» деген ат булан чыгъарылып тура. «Коммунизмни шавласы» деген ат булан чыгъагъан вакътисинде газетни редактору Гьажи Умаханов ва Билалутдин Салагьов болгъан. Узакъ йыллана боюнда Буйнакск район газетни редактору болуп Алыпкъач Алыпкъачев олай да, Руслан Сунгуров чалышгъан.
2000-нчи йылларда белгили шаирлер, педагоглар эрпелили Гьайбулла Гьайбуллаев, бугленли Абдулла Залимханов район газетни башын тутгъан. «Халкъны сеси» газетге белгили шаир Казим Казимов да, мухбир, жаваплы секретар гьисапда оьз къошумун этген. Район газетде гьар тюрлю йылларда мухбирлер Патимат Бекеева, Залимхан Салагьбеков, Нюрьяна Арсланова ишлеген.
«Халкъны сесине» оьмюрюню кёп янын багъышлагъан къуллукъчулар да бар. Умайгьанат Мутукъаева компьютер къуллукъчу гьисапда бугюнлерде де чалыша. Узакъ йылланы боюнда корректор болуп Мадина Алхасова да ишин давам эте.
Бугюнлерде «Халкъны сесини» яратывчулукъ ишин кютеген баш редактору Муртазали Бамматов ва мухбир Барият Нурутдинова районну маданият, юрт хозяйство яшавуну, агьамиятлы масъалаларыны, белгили, лайыкълы адамларыны гьакъында яза. «Халкъны сеси» гьар тюрлю йылларда 6 сагьифа болуп чыкъгъан. Газетни тиражы 1 мингден кем болмагъан.
«Халкъны сеси» газетни бугюнгю гьалыны гьакъында да Муртазали Бамматов булай эсгере:
– «Гьалиги заманда газетлер, журналлар тарыкъмы?» – деген соравну берегенлер бола. Шо соравну бизге, редакцияны къуллукъчуларына берегенлер де ёлугъа. Технологияланы оьсген гьалиги заманында бары затны телефондан таба алма болагъанны айталар. Тюз айталар. Тек ону башгъа яны да бар. Шо маълуматны къайсы тилде алалар. Озокъда, орус тилде. Ондан къайры да, Интернетден алынгъан маълуматгъа ону охуйгъан адам гьазиринде тюшюнюп битмей. Сен охуйгъан текст бары да бир бетде (экранда) тюгюлю де ону къоллайгъан адамны психологиясына – яман янындагъы таъсири гючлю бола. Газетни, журналны охуйгъан адам охувну заманында да рагьатланып, аста охуп оьзюню эркин тутуп бола. Интернетден берилген маълуматны шолай алмагъа бажарылмай.
Ондан къайры да, газетни дагъы да кёп имканлыкълары бар. Масала, бизин газетде ерлешдирилеген маълуматлар бары да дегенлей суратлар булан бериле. Суратларда бизин айланабыздагъы адамлар: бирлерибизни аталары, аналары, эркъардашлары, къызардашлары бола. Газетдеги маълумат, сурат юз йыллар сакъланма бола. Тарихге гире. Интернетдеги маълумат буса бирден ёкъ болуп, тайып къалма бола.
Бизин «Халкъны сеси», «Буйнакские известия» газетлени бетиндеги оьзлени гьакъындагъы маълуматланы, суратланы гёргенде яшларыгъыз нечик сююнегенни де сиз билесиз деп эсиме геле. Оьзюгюзню яда ювукъ адамыгъызны гьакъында язгъан газетни биригиз де ташламайсыз, аявлап, сонггъулагъа да деп сакълайсыз.
Бизин газетлерибизни бетлеринде районубузну школаларында, яшлар бавларында, авлакъларында, маданиятында ва шолай башгъа янларында болуп турагъан маълуматлар бериле. «Халкъны сеси» газетни охувчуларына ана тилинде берилеген маълумат, ашгъа туз, бурч къошуп татывлу этегенде йимик таъсирли болма тюше. Эсгерде биз къумукъ тилде чыгъагъан газетибизни охумай, театрыбызгъа да юрюмей, шонча арив, татли, бары да миллетлер де абур этеген тилибизде де сёйлемей бусакъ, бизин къумукълугъубуз нечик бола?! Мен къумукъман деп айтма болабызмы!
Октябр айны ичинде газетибизни 105 йыллыгъын къаршыладыкъ. Ахтарып къарасагъыз «Халкъны сеси», «Буйнакские известия» деген газетлерибизни йимик бай тарихи булангъы газетлени аз табажакъсыз.
Ана тилдеги газетибиз бизге янгыз маълуматланы охуп къоймакъ учун болма тюшмей, ана тилибизни унутмай, тас этмей сакъламакъ учун да тарыкъ экенни унутмайыкъ, – деди ол.
Патимат БЕКЕЕВА.
