Буйнакск район – оьзюню бай тарихи, макътавгъа лайыкълы загьмат мердешлери, бырынгъы асил эсделиклери, гёзел тав-орманлары булан, къагьруман ругьлу адамлары тезден макътала гелген ер. О узакъ тарих боюнда хыйлы агьвалатланы башдан гечирген. Нелер гёрсе де оьзюню ярыкъ бетине дамгъа юкъдурмай оьмюр сюрюп тура…

 

Буссагьат районну табилигинде 30 юрт бар. Оланы гьар бирини дегенлей оьзюне хас къысматы ва тарихи де бар. Шолардан алдын да, гьали де элине, халкъына гьалал къуллукъ этип макътав ва бетярыкълыкъ тапгъан асил адамлар кёп чыкъгъан. Айрокъда алдын бизин районгъа Дагъыс­танны жигерли кадрлар булан таъмин этеген тёрели ер деп айтагъаны да негьакъ болмагъан.

Дагъыстандагъы инкъылап гьаракатны уллу «къазаны» да мунда, Темирхан-Шурада къайна­гъан. Шо вакъти У. Буйнакский, Ж. Къоркъмасов, М. Дахадаев, М-М. Хизроев йимик дагъы да кёп къагьруманлар янгы яшав учунгъу ябушувну байракъчылары болуп арагъа чыкъгъанлар. Совет гьакимликни оьр этмек учун А. Салатаев, К. Атаев, А. Алибеков, М. Ибашев, М-Гь. Жаякъаев, З. Алиев, агъа-инилер Алжанбековлар, Н. Ханмурзаев, С. Аселдеров, М. Шихов йимик дагъы да оьзгелер оьз жанларын аямай, къоркъув билмей ябушгъанлар.

Уллу Ватан давну йылларында да районну халкъы гёрсетген батырлыкъ гьаракат макътавгъа нечакъы да лайыкълы. Загьматда къайратлыкъ гёрсетгени учун районну загьматчыларына КПСС-ни ЦК-сыны ва ВЦСПС-ни гёчювчю Къызыл байрагъы уьч керен тапшурулгъан болгъаны да оьзлюгюнден кёп затны англатып къоя… Уллу Ватан давну йылларында районну жамияты элни якълавгъа къошум болсун деп 4 миллион манатгъа тенг харж жыйып берген. Дав майдандагъы солдатлагъа деп 4 вагон толгъан исси гийимлер ва савгъатлар йиберген.

Районну загьматчылары танк колоннаны къурмагъа 2294521 манат, «Да­гъыстанны комсомолу» деген гюбели поездни къурашдырмагъа да 60 минг  манатдан да къолай акъча жыйгъан. Шо ишлери саялы Оьрбашкомандующий И. Сталин бизин загьматчы халкъгъа уллу баракалла билдирип телеграм йиберген болгъан…

Булай маълуматланы малим эте туруп, Буйнакск районну гьалиги башчысы Уллубий Ханмурзаев районну 100 йыллыкъ юбилейине багъышланып алдындагъы гюн болгъан уллу жыйында районну абурун оьрге гётерген хыйлы ёлдашланы, ёлбашчыланы, маданият, адабият тармакъланы белгили вакиллерини, терен илмусу булангъы алимлени, докторланы, берекет болдурагъан къайратлы загьматчыланы, спортчуланы атларын уллу гьюрмет булан эсгерди.

Районда хыйлы ёллар арив онгарылгъан, нечесе янгы яшлар бавлары, мактаплар къурулгъан. Юртлуланы гьар тюрлю яшавлукъ гьажатларын кютювню масъалаларын гьалиги заманны талапларыны даражасына етишдирип чечмек муратда гёрмекли ишлер этилип турагъа­ны гьакъ герти ми­саллар булан ташдырылып суратланды.

Артдагъы йыллар районубузгъа къачан да хас болгъан юрт хозяйство тармакъны гьалын жанландырмакъ учун яхшы къаст гёрюле. Шону яхшылыгъындан юрт хозяйствода гелимлер арта башлагъан. Янгыз ашлыкъ болдурувну алып къойсакъ да таман. Юрт хозяйство агьамияты булангъы топуракъланы умуми оьлчевю 126 500 гектаргъа тенг. Шону 189 гектары –  сабанлыкълар. 4300 гектары – биченликлер, 93 000 гектары да –отлавлукълар.

Докладда эсгерилгени йимик, ашлыкъ тарлавланы оьлчевлерин къолайлашдырывгъа районну гьа­кимияты кёп тергев бакъдыра. Белгили экени йимик, гьайванчылыкъны оьсдюрмек учун ем база, айрокъда тирлик кёп болмаса,  ишлер алгъа гетмес. Муна артдагъы эки йыл районну сабанчылары будайдан Дагъыстанда лап кёп тюшюм алды. Орта гьисапда алгъанда къылчыкълы ашлыкъланы гьар гектарындан 51-53 центнер бюртюк басылгъан. Юрт хозяйствону оьзге тармакъларыны оьсюп тербейген кюю де яман тюгюл. Бавланы оьлчевю гьалиге 1715 гектардан да артылып гетген. Янгыз 91 гектар ерде янгы къайдалы бавлар бар. Гьали районда теп­лицаланы санаву да арта бара.

– Районубузну бара-бара республиканы айтылгъан агропромышленный районуна айландырмакъ, турист тармакъны генглешдирмек ва хайырлы эт­мек учун бек арив онгайлыкълар бар. Халкъны яшавлукъ масъалаларын арив ёрукъгъа гелтирмек учун биз яллыкъ билмей чалышмагъа белсенгенбиз. Бугюнгю яхшылыкъ байрамыбызгъа гелгенлени барысына да савлай район жамиятны атындан мен терен разилик билдиремен… – деп тамамлады оьзюню байрам жыйындагъы сёзюн Уллубий Ханмурзаев.

Жыйынны барышында чыгъып сейлеген ёлдашлар районну абуру алдын да, гьали де уллу экенни эсгерди, гележекде де о оьзюню уьстюнлю ишлери булан макъталажагъына оьзлер инанагъанны исбат этдилер…

Сонг оьз саниятларын­да намуслу кюйде чалыша­гъан­ ёлдашланы хыйлысына савгъатлар тапшурулду, къысгъа программа булан концерт де болду.

Ноябрни 6-сында чакъ язны ярыкъ гюню йимик нече да арив де дюр эди. Шо район администрацияны эркин абзарында гьар юртгъа, милли чатырларын къуруп, жыйылгъанланы арив ашлар булан, ачылгъан къашлар булан къаршыламагъа, дослукъ ругьда къатнамагъа бек тизив онгай­лыкъ берди. Районубуз 100 йыллыкъ къарт буса да, гьали де нарт йимик экени нече де арив сезилди.

 

Абдулла ЗАЛИМХАНОВ.