Билимден артыкъ байлыкъ ёкъ деп айтагъанлай, барыбызгъа да гиччиден тутуп билим алсын учун шартлар яратыла. Билим берив, охутув гьаракат яшлар бавларында гьар тюрлю программалагъа гёре юрюле. Озокъда, школада билим алмакъ буса бары да яшлагъа шарт. Гьатта савлугъуну осаллыгъы яда сакъат, аврувлары бар яшлар да билим алсын учун хас онгайлыкълар яратылгъан.
Охувчулар 11-нчи класгъа ерли школада билим алывун узатмакъны тийишли гёрмей буса, 9 класны битдирме борчлу. 9-нчу класны тамамлагъан яшёрюмлени хас касбу билим алмагъа да ихтияры бар. Бизин республикабызда да, Россияны башгъа регионларында да хас касбу билим берив ожакъларда кёп тюрлю касбулагъа ес болмагъа имканлыкъ яратыла.
Артдагъы бир нече йылланы узагъында 11-нчи класгъа ерли охумагъа, билим алмагъа гьазир яшланы санаву кемигени белгили. Шону да себеби йыл сайын талаплары артагъан, четимлешеген ЕГЭ экени биревге де янгылыкъ тюгюл. Шо саялы охувчуланы кёплери ЕГЭ-ни «азабындан» къачып, техникумлагъа, коллежлеге охумагъа тюшюп, бир касбугъа ес болмагъа рази. Осал охуйгъан яшлагъа 9-нчу класда муаллимлери де ЕГЭ-ни берип болмажакъны билдире, тамамлагъан сонг, баш чарасын гёрмекни таклиф эте. Оьрдеги класлардагъы охувчуланы умуми билими тёбен болуп гёрюнгенни сюймей. Охувчуланы билимини гьасиллери натижада муаллимлени касбу уьстюнлюклери болуп токътай.
Гертилей де, айрокъда оьтген охув йылны натижаларына гёре ЕГЭ-ни инг тёбен баллагъа берип болмагъан охувчуланы санаву артгъан. Охувчуланы ЕГЭ-ге гьазирлиги йыл сайын осал болуп бара. Бир-бир охувчулар ЕГЭ-ни тийишли къыйматлагъа берип болмагъанда, 9-нчу класны тамамлагъан аттестатгъа гёре коллежлеге охумагъа тюшмеге борчлу бола. Шо буса 10-11-нчи класларда заманын негьакъ оьтгерген болуп токътай.
Озокъда, коллежни тамамлагъан сонг оьр охув ожакъгъа тюшмеге азкёп буса да охувчулар учун енгиллик гьисап этиле эди. Хас билим берив ожакълагъа охумагъа тюшеген яшёрюмлени санаву артагъаны учун янгы коллежлер, техникумлар ва оларда янгы бёлюклер ачылмагъа башлады. Мисал учун, бу йылдан башлап Дагъыстан пачалыкъ халкъ хозяйство институтунда туризмни коллежи ачылгъан. Онда гьавайын ва гьакъ булан охумагъа тюшмеге имканлыкъ бар. Бизин республикада йыл сайын арта барагъан туризм тармакъда чалышмагъа гьазир касбучулар болажакъ.
Тек Рособрнадзорну ёлбашчысы Анзор Музаевни пикрусуна гёре, коллежлеге студентлени къабул этеген къайда эсгиленген. Демек, мукъаятлы тюгюл ва гьалиги заманны талапларына жавап бермей. Коллежлеге гьали болгъунча 9-нчу класны тамамлагъанны белгилейген шагьатнамадагъы къыйматланы умуми балларына гёре алына эди. Шо къайда гележекде алышынмакъ бар. Демек, школаларда осал охугъан, гьазирлиги, билими осал яшлар коллежлерде, техникумларда охуп бир касбугъа ес болувдан магьрюм къалмагъа бола. Шо охув ожакълагъа тюшмек учун салынгъан талапланы айланасында токъташдырылгъан янгы къайдалар арагъа чыкъмагъан буса да, Москва шагьардагъы физико-технический институтну ректору Дмитрий Ливановну айтывуна гёре, ЕГЭ-ни янгыз 11-нчи класны тамамлайгъан охувчулар тюгюл, оьр охув ожакъларда охувун узатмагъа сюеген коллежлени битдирген яшёрюмлер де бермеге герек.
Бугюнлерде янгыз аттестатдагъы къыйматланы яда ЕГЭ-ни гьасиллерине гёре къабул этмеге рази тюгюл оьр охув ожакълар бар. Олар оьзлени талапларына жавап береген экзаменлер токъташдыргъан. ЕГЭ-ден оьр баллар алгъан охувчуланы билимлери де институтгъа, университетге тюшюп охуйгъанда исбат этилип къала.
Айтагъаным, гележекде 9-нчу класны битдирген яшлагъа да охувун узатмагъа сюйгенде тарчыкълы гьаллагъа тюшмесин учун школада заманын бош йибермей, охувгъа белсенмеге, билимли болмагъа къаст этмеге герек.
Гьалиги заманда охумагъа сюегенлеге бары да онгайлыкълар бар, охутув программа четимлешген буса да, эсинде сакълап болмасдай тюгюл. Билим-битмейген хазна экенни унутмагъыз. Яшавугъузну боюнда школада яда оьр охув ожакъда алгъан билимлеригиз сизге тарыкълы ерде табылажагъына, пайдалы болажагъына шеклик этмегиз. Шогъар гележекде оьзюгюз де мюкюр болажакъсыз.
Патимат БЕКЕЕВА,
