Бизин Дагъыстан элибиз – кёп миллетлени ожагъы. Гьар миллет оьзтёрече тарихи, маданияты, тили булан бай. Дагъыстан миллетлени маданияты сёнмесин учун бу тармакъны къуллукъчулары белсенип чалышалар. Дагъыстан миллетлени тили тас болмасын учун буса школаларда ана тилден ва адабиятдан дарс береген муаллимлер гьайын этелер. Оьсюп гелеген яшлар ана тилин яхшы билсин учун, муаллимлеге де бек къаст къылып жаваплыгъына жавапчылыкъ къошуп чалышмагъа тюше.
Оьзюню бойнуна алынгъан ишге шолай намусу-ягьы, жаваплыгъы булан янашагъан муаллимлер аз тюгюл. Бу макъаламда мен сизин ишине касбу бажарывлугъу булан берилип, яшлагъа терен ва мугькам билимлер береген муаллимни гьакъында айтма сюемен. Ону аты – Зугьра Алиевна Магьамматова. Ол –Бабаюрт райондагъы Янгы Коса юртдагъы школада 30 йылгъа ювукъ вакътини ичинде ана тил ва адабият дарсланы юрюте.
Зугьра 1974-нчю йылда Гьасанай юртда Алини ва Укъушну агьлюсюнде тувгъан. Юрт школаны битдирип, 8-нчи класдан сонг Избербашдагъы муаллимлер гьазирлейген училищеге охума тюше. 1995-нчи йылда сурат дарслардан муаллим болуп, касбу ёлун оьзю охуп чыкъгъан Гьасанай школада башлай. Ишден айырылмагъан кюйде, Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни дагъыстан филология факультетин охуп битдире. 2000-нчи йылдан башлап, ол Янгы Коса юртдагъы школада къумукъ тилден ва адабиятдан дарс бере. Шо йылланы боюнда Зугьра Алиевна охувчулагъа ана тилден терен ва мекенли билимлер бермек учун белсенген. Ону дарслары гьар заман да къужурлу ва оьр даражада оьтгериле. Ону ачыкъ дарсларына касбу ёлдашлары кёп сююп геле, иш ёлдашыны бай сынаву булан таныш бола. Зугьра Алиевна гьар даим де ишинде янгы къайдаланы къолламагъа гьазир тура. Охувчу яшланы охувгъа муштарлы этмек учун иш гёре.
Оьзюню охувчулары дарсланы вакътисинде алгъан билимлени уста кюйде къолласын учун, ол гьар тюрлю конкурслар, ярышлар ва оьзге чаралар оьтгере. Ана тилге гьасиретлигин артдырмакъ учун ёллар излей. Шолайлыкъда, охувчуларына ана топуракъгъа, оьз халкъына, миллетине, маданиятына, тилине сюювню сингдире. Зугьра Алиевна оьзюню гьар гюнлюк ишинде яшлагъа гьайлы, оьзтёрече янашыв табып дарсларын къура. Ону дарсларында бирев де ялкъмай. Неге тюгюл, ол ишине гьар охувчу яшны тергевюн тартагъан кюйде янаша.
Зугьра Алиевна охутгъан яшлар гьар заман да ана тилден район ва республика оьлчевде оьтгерилеген олимпиадаларда алдынлы ерлеге ес болгъан. Шондан къайры, гьар тюрлю конкурсларда ва оьзге гьаракатларда ортакъчылыкъ этип, дипломлар ва баракалла кагъызлар алгъан.
Ол оьзю де гьар гюн дегенлей, билимлерин артдырмагъа къасткъыла деп айтсакъ ялгъан болмас. Айтагъаным, ол бир тюгюл, нече керен де Россия оьлчевдеги ярышларда, конкурсларда ортакъчылыкъ этип, дипломлагъа, гьюрметлев грамоталагъа ес болгъан. Зугьра Алиевна Янгы Коса школада ана тилден ва адабиятдан дарс береген методика бирлешивюню ёлбашчысы гьисапда кёп пайдалы ишлер оьтгере.
Ол школада ана тилден кружокну касбу усталыгъы булан бек тизив юрюте. Ана тилге сююв ва иштагьлыкъ гиччи чагъындан баш алагъанын яхшы англай. Шо саялы да яшланы дилбар ва маъналы кюйде авзундан бал татыгъан таза къумукъ тилде сёйлеме уьйрете. Ол охутгъан яшлар таъсирли, маъналы, чебер кюйде шиърулар да охуй, бирлери буса шиърулар язмагъа къасткъыла. Бугюнлерде школада охуп турагъан охувчулар Самира Абдуразакъова, Залина Жанболатова, Къазбек Къазувов, Сапар Муталимов ва кёп оьзгелери билим алывдагъы оьзлени уьстюнлюклери булан муаллимин сююндюре.
Яшланы ата-анасыны атындан Зулфия Абдуразакъова булай деп сёйлей:
– Мен Зугьра Алиевнаны дарсларда гёргенде: «Гьакъыллы адам билимин артдырмагъа къаст этер» деген аталар сёзлери эсиме гелип къала. Неге тюгюл де, яшавун билим беривге ва тарбиялавгъа багъышлап, оьзю де гьар гюн билимлерин артдырмагъа чалыша. Ону йимик муаллимлер кёп болса, бизин яшларыбыз тюзелген деп айтмагъа болабыз. Ол – юрегин яшлагъа берип, яшланы юреклерине «ачгъыч» тапгъан герти муаллим…
Зулфия Абдуразакъованы сёзлерин бай сынаву булангъы муаллим Кумсият Гьайбуллаевна Гьажиева да гертилей.
– Зугьра Алиевна ишине янашыву булан ёлдашларыны, охувчу яшланы ва оланы ата-анасыны арасында тезден абур да, сый да къазанып бажаргъан. Яшлагъа гиччиден ана тилге сюювню сингдирмекден ва артдырмакъдан уллу зувап иш бармы?! Ол охутгъан яшлар гьар тюрлю ярышларда алдынлы ерлер къазанып, анадаш школасыны атын гётере. Мисал учун, Милана Эсен-болатова ана тилден шиърулар охувну устасы болуп, район оьлчевюнде биринчи ерге ес болду. Шолай мисаллар мен дагъы да гелтирип боламан. Гьар къумукъ язывчуну ва шаирни яратывчулугъуна сесленип, къужурлу ва адамны эсинде кёп заманлар къалагъан ачыкъ дарслар ва оьзге гьаракатлар оьтгере.
Кумсият Гьайбуллаевнаны сёзлерин бирев де инкар этип болмажакъ. Школада ол чакъда — чакъда белгили къумукъ язывчулагъа ва шаирлеге багъышлангъан гьаракатлар юрюте. Алимпаша Салаватовну, Агьмат Жачаевни, Жаминат Керимованы ва оьзге шаирлени яратывчулугъуна агьамият бере. Школада драма кружокну юрюте туруп, яшланы оланы асарлары булан таныш эте. Яшлагъа лап гиччи чагъындан ана тилге сюювню сингдирип къоймай, ата-бабалардан къалгъан асил мердешлерин ва адатланы оланы арасында генг кюйде яя. Яшлагъа тилсиз миллет болмай, миллетсиз тил болмай деген ойну сингдирмеге къасткъыла.
Касбусуна гьашыкъ муаллим Зугьра Магьамматова уьлгюлю уьй-эшик де яратгъан, берекетли агьлю де къургъан. Оьмюр ёлдашы Абдулвагьит булан бир къызъяшны да оьсдюре.
– Мен танглагъан касбумну кёп сюемен. Яшланы да сюемен. Яшланы сюймейген адамгъа школада ер ёкъ деп санайман. Яшларым мени бир ёкъ, кёп бар,– деп иржая Зугьра Алиевна. – Неге тюгюл де, мени алдымда охуйгъан яшланы оьзюмню яшларым йимик гьис этемен ва олагъа шолай янашаман. Олар билимли, насипли, талайлы болгъанны сюемен. Шо мурат булан гьар гюн ишимни къураман.
Гертиден де, Зугьра Алиевнаны гьакъында ону адилли ишлери айта. Къастлы етер муратгъа дегенлей, Зугьра Алиевна мурадына етишгенге бир де шеклик этмейбиз. Касбусуна гьашыкъ муаллимге кёп йылланы боюнда шо гьислени тас этмейли, ишинде дагъы да оьрлюкден оьрлюкге етише къалмакъны ёрайман.
Бэлла ГЬАЖИГЕЛДИЕВА,
