Четверг, 10.05.2018г. — «ЁЛДАШ».

Бу макъалада давну ветераны, мени атам Мустафа Дагьировну гьакъында язма сюемен. Ол етти йыллыкъ чагъында юртдагъы школагъа охума тюше, 1927-нчи йыл етти класны битдирип, колхозда ишлей. 1937-нчи йыл къайтара школагъа охума тюшюп, орта билим ала. 1937-нчи йыл Буйнакскидеги бухгалтерлер гьазирлейген техникумгъа тюшюп, эки йылдан шону оьр кьыйматлагъа битдире.

1939-нчу йылда ону армиягъа чакъы­ра, бир башлап Къызыл асгерни атлы полкунда къуллукъ эте, сержантлар гьазирлейген школаны битдирип, сержант чинге ес бола. Асгер борчун кютюп къайтгъанда юртдагъы Орджоникидзени атындагъы экинчи колхозда башлап бухгалтер болуп ишлей.

1941-нчи йылда Уллу Ватан дав башланып, атам 3 гюнден гёнгюллю кюйде асгер къуллугъун кютме гете. Ол башлап Грузияны тахшагьары Тбилисдеги асгер-яяв училищеге йибериле. Ол училищени битдирип, лейтенант чин алгъан сонг, ёлдашлары булан Украина фронтгъа тюше, разведчик болуп къуллукъ эте. Сонг ону ротаны командири этип белгилей. Ону ротасы фашистлер ерлешген ерлени ва оланы дав савутларыны гьакъында яхшы маълуматлар бергени саялы Мустафагъа Макътавлукъну экинчи даражалы ордени бериле.

Мен гиччи заманда бизге Магьачкъаладан, Каспийскиден, Избербашдан, тав районлардан эл ахтарывчулар гелип атабызны дав йылланы гьакъында хабарлата эди. Мен де олтуруп тергевлю тынглай эдим…

Бир гезик атабызны асгер бёлюкню командири подполковник Васильев чакъырып, огъар булай айта: «Сиз, ёлдаш Мустафа, дагъыстанлы экенни билемен. Дагъыстанлылар – къоччакъ адамлар, сизин халкъны хасиятларын яхшы билемен». Сонг Васильев, картаны столгъа салып: «Гёремисен шу юртну, шонда фашистлер бар, о намартланы бузукъ ишлер этмеге хыялы баргъа ошай. Шо юртгъа гирип, шоланы ёкъ этмеге герек», – деп билдире.

– Сизин тапшурувугъуз яшавгъа чыгъажакъгъа шеклик этмегиз, ёлдаш подполковник, – деп уьйден чыкъмагъа урунгъанда, ол токътатып: «Сизин къайнар хасиятыгъыз бар, сиз бир затдан да тартынмайсыз, вёре, негьакъ гюллеге бармагъыз, оьзюнгню де, сагъа табиъ солдатланы да аяп айланыгъыз», – деп бувара. Лейтенант Мустафа Дагьировну разведротасы гьужум булан юртгъа гирип, фашистлени группасы ерлешген уьйлени аралай. Къолгъа гелигиз деп буйрукь этгенде, фашистлер гючлю атышывун башлай. Шо ерде дёрт сагьатгъа ювукъ гьужум юрюле, намартлар яшынгъан уьйлер яллай. Бизин солдатлар шонда ювукъ болуп, сав къалгъанларын къамавгъа алмагъа сюйгенде, атабызгъа фашистни гюллеси тийип, ону сол инбашын яралай.

Авур яралангъан лейтенантны ёлдашлары тезликде санчастгъа алып бара. Бираз къолай болгъанда, ону Магьачкъаладагъы госпитальгъа йибере. Магьачкъалада дёрт ай ятып, сонг ону медкомиссия 3-нчю группалы сакъат гьисапда уьйге йибермеге токъташа. Атабыз буса: «Мени бир къолумну бармакълары ишлемесе де, аякъларым ишлей, разведкагъа барып боламан», – деп, къайтмагъа сюймей. Тек комиссия ону уьюне йибере. 1943-нчю йылны январ айында лейтенант Мустафа Камилович Дагьировгъа, ону ёлбашчылыгъы булан разведрота фашистлени бир группасын ёкъ этгени саялы старший лейтенант чин, Дав Къызыл Байракъ орден тапшурула. Дав майданда ону коммунист партияны сыдыраларына да къабул этген болгъан.

Давдан къайтгъан сонг ол ата юртундагъы колхозда баш бухгалтер болуп ишлей. Бухгалтер ишни яхшы бажара­гъан адам эди деп айта бола ону булан ишлегенлер.

1950-нчи йыл юртдагъы эки де колхоз бирлешгенде де колхозну баш бухгалтери этилип Мустафа Дагьиров белгилене. Шо касбуну ол бажарывлу кюйде юрюте.

Бизин атабызны инилери де – колхозда гьалал загьмат тёкген адамлар. 1952-нчи йыл ону иниси Ражап Дагьиров колхозну ат фермасыны заведующийи болуп ишлей эди. Ону фермасында яхшы чабагъан жынслы атлар болгъан. Шоланы йылкъычы Ягьия Абсаламов сакълай эди. 1953-нчю йылда Ражап ва Ягьия Москвагъа ВДНХ-да болгъан выставкагъа 7 ат алып баргъан. Шонда бизин Къазанышны атларына алтын медаль берилген. 1954-нчю йылда олар Ленинни ордени булан да савгъатлана.

1958-нчи йылда ерли колхозну гьисап берив жыйынында Мустафаны иниси Шагьабутдин колхозну председатели болуп сайлана. Жаваплы ишлерде агъа-инилеге бирге ишлемеге ярамай деген законгъа гёре, Мустафа колхозну баш бухгалтерини къуллугъундан таймагъа борчлу бола. Юртда къурулгъан сельпону пайщиклерини гьисап берив жы­йынында ол сельпону председатели болуп сайлана. Шо ишде беш йыл бажарывлу кюйде ишлегени саялы огъар «Къайратлы загьматы учун» деген медаль, сельпогъа буса гёчювчю къызыл байракъ бериле.

Шо девюрде Мустафа Буйнакскидеги автотранспорт идараны баш бухгалтери болуп, сонггъа таба «Къазаныш» совхозда да гьар тюрлю ишлерде ишледи. 1979-нчу йылда гечинди. Ону аты къоюлгъан Мус­тафа Дагьиров буссагьатгъы заман ата юртунда сегизинчи класда охуй. Ол гьар йыл Уьстюнлюкню гюнюнде оьктем кюйде ону суратын тутуп ортакъчылыкъ эте.

Автор: Бурлият Дагьирова,

Тёбен Къазаныш орта школаны муаллими.

СУРАТДА: биринчи сыдырада (ортада) Мустафа Дагьировну сураты.