Бугюнлерде Украинада атылагъан топланы, сызгъырагъан гюллелени алатолпанына тюшюп, кёп къыйынлыкъланы башдан гечирегенлени арасында бизин къумукъ уланлар да бар. Оьркъазанышлы Завур Элдаров да – эсгерилген хоншу уьлкеде бизин асгерлер юрютеген дав гьаракатлагъа къуршалып, эр намусун эринмей кютегенлени бириси.

Шолай макътап сёйлемеге ярайгъан Завурну гьакъын­да ону яшав ёлдашы Равгьаниятгъа сорагъанда, ол оьзюню уьягьлюсюне уллу гьюрмет булан янашагъанын англадым. Неге тюгюл, ону гьар айтылагъан сёзю де, къартыллайгъан тавушу да шону билдирмей тюгюл эди. Хыйлы-хыйлы къыйынлыкъланы башдан гечирсе де, Завур бир де иелмегенин де мен инг алда ол айтып билдим.

Къарабудагъгент районну Манасгент юртунда яшайгъан бу татывлу агьлю отав тизген эркин ва бийик уьйлени къапуларындан гиргенде, Равгьаният мени ачыкъ юз булан къаршылады. Ашюйде буса, гьаман да юрт ерлерде болагъанда йимик, хоншулар гёнгюн ачып, сыр чечип дегенлей, лакъыр этип къаршы болду. Арадан бираз заман да гетмейли, олар булан мен де тезги танышлар йимик лакъыр этегенимни эс этдим.

Завур Буйнакск районну Оьр Къазаныш юртунда Элдарны да, Пирзанатны да агьлюсюнде тувуп оьсген улан. Оьзю де къумукъланы арасында «Уьй де къургъан, бав да орнатгъан, улан да тарбиялагъан», – деп айтылагъан кюйде улубийавуллу Равгьаният булан уьйленип, сабур, саламат кюйде оьмюр сюрюп геле. Аллагь рагьмат этсин, Завурну ата-анасы герти дюньяда. Олар уьч уланны ва бир къызны тарбиялап оьсдюрген. Оланы да гьариси яшавда оьз ерин табып, ата-ананы насигьатларын, васиятларын ер этмей татывлу кюйде яшап туралар.
Адатлангъан соравларымны берип, мен шо гьакъда билген сонг, Равгьаниятны сёзюн бёлмей оьзюм тынып тынглап токътайман.

– Билемисиз, – дей ол, – Завургъа гьали 48 йыл бола. Биз агьлю къуруп, 1999-нчу йылдан берли бирче яшайбыз. Ол оьзю техникумну битдирип, атасы хыйлы йыллар юрютюп тургъан заготовительни касбусуна ес болса да, «Газпромну» къурумларыны бирисинде къаравулчуну, мен де ашбазны къуллугъунда иш башладыкъ. Шо да 2002-нчи йыл эди. Шондан берли биз Манасгент юртгъа гёчюп яшайбыз,– деп эсге ала ол. – Арадан етти йыл оьтюп, 2009-нчу йылда ол ерли военкоматгъа барып, гёнгюллю кюйде дыгъар байлап, асгерде къуллукъ этмеге муштарлы экени гьакъда билдирди. Шондан сонг Магьачкъала шагьарда ерлешген асгер бёлюклени бирисинде къуллукъ этип турду.
Шо вакътини ичинде Завур бизин уьлкеде савутлу пелекетлер юрюлеген ерлерде барысында да дегенлей ортакъчылыкъ этгени гьакъда айтмагъа бажарыла. Командировкагъа 3-4 айгъа гетип, ол байлавлукъгъа чыкъмай къалагъан кёп гезиклер болгъан.

Арадан бирдагъы етти йыл оьтген сонг, аягъы сынып, юрюп болмай огъар кёп инжинмеге тюшдю. Шо себепден, айтагъаным, сызлап авруйгъан аягъы булан асгерде къуллукъ этивюн узатмагъа болмай, ол ишден тайып гелди. Яшырып да не этейим, бир якъдан, шо гьалгъа мен оьзюм де, мени булан бирче яшлар да сююнмей къалмадыкъ. Неге тюгюл, шо заман оьзюн бакъдырагъан Аштархан шагьарда ерлешген асгер бёлюклени бирисине огъар къуллукъ этмеге кёп къыйын болажакъ эди. Сонг да, ол бек къыйын ва къоркъунчлу ишин къойгъанда, къол телефонгъа бозарып, юхусуз къалгъан гечелени ахыры-арты болажагъына инамлыкъ тувду. Тек, – деп, кюстюнегенин яшырмай, ол сёзюн булай узата:
2017 йылда ол асгер къуллукъгъа къайтып гиришди. Мычыгъыш Республикада Ша­лиде ерлешген асгер бёлюклени бирисинде къуллукъ этмеге башлады. Тюзюн айтсам, ону булан яшав къургъаныма да бир мюгьлетге гьёкюнмегенмен. Неге тюгюл, Завур – нечакъы да агьлюню гьайын этеген, айланасында ай­ла­нагъан­ланы да гьар заманда аяп янашагъан адам. Завурну ва не къайынларымны, 20 йылдан да артыкъ вакътини ичинде бир де яманын гёрмегенмен.

Завурну яшав ёлдашыны сёзлерин гертлейгендей, хоншулары да биринден-бири алып дегенлей, ону хасият-къылыкъ битимни асиллиги, олай да гьар кимни де къыйынына-тынчына табылмагъа алгъасайгъаны гьакъда айтдылар.

– Украинада хас асгер гьаракат башлангъанлы да, артдагъы беш айны ичинде ол от-оьртенни ичинде болгъан экен. Шо гьакъда магъа бир де айтмай эди. Кююн-гьалын сорап, ахтигин билмеге сюйсем де: «Къырымдабыз, аманбыз», – деп къысгъа жавап берип къоя эди. Къыйынлы гьалгъа тюшгенлени якълавдан къайры да, огъар миллетчиликге къуллукъ этегенлер булангъы урушларда ортакъчылыкъ этмеге де, авур тас этивлени гёрмеге де тюшгенин оьзю уьйге ял алывгъа гелген гюнлерде билип къалдым. Оьзю айтып тюгюл. Дагъыс­танны Башчысы Сергей Меликов асгер къуллукъчуланы вакиллери булан ва оланы уягьлюлери булан оьтгерген ёлугъувну вакътисинде ону командирлери къол салгъан разилик кагъызны охугъанда шо гьакъда англадым.

Равгьаният айтагъан шо баракалла кагъызда буса шулай язылгъан:
Донецк ва Луганск халкъ республикаланы якълавгъа байлавлу юрюлеген хас асгер гьаракатланы биринчи гюнлеринден тутуп ефрейтор Элдаров Завур Элдарович дивизионгъа къуршалып, душманны къувмакъ учун алгъа салынагъан борчланы уьстюнлю кюйде кюте. Ону къоччакъ ва бажарывлу кюйде юрютеген гьаракаты юртланы ва шагьарланы украинли миллетчилени савутлангъан уьюрлеринден эркин этивде болушлукъ этип геле.

Мен де оьзю берген антгъа ва алгъа салынгъан борчлагъа амин кюйде къалып, асгерде намуслу къуллукъ этип, Украинада юрюлеген хас дав гьаракатларда ортакъчылыгъын давам этеген Завур Элдаровгъа инг алда эсенлик-аманлыкъ ёрамагъа сюемен. Яшав ёлдашынг Равгьаният булан бирче уланынг Казимни, къызларынг Папуханымны ва Анжелланы яхшылыкъларындан сююнмекни ёрайман.

Насрулла БАЙБОЛАТОВ.