Абдул Рашитов Къакъашурада тувгъан. Шиърулар язма яшлыгъында башламаса да, гьалиге – етти шиъру китапны автору. «Юрекни яныву» деген китабына Дагъыстанны халкъ шаири Магьаммат Атабаев язгъан булай сёзлер бар: « Абдулну шиъруларын охугъанда, ол яшавну яхшы билеген, инсанлагъа яхшылыкъ этип, яманлагъа къаршылыкъ этип яшамагъа токъташгъан улан экенни билесен». Бадрутдин Магьамматов да ону «Жанымны сеси» деген китабында «Йырчы да дюр, чырчы да…» деген баш сёзюнде булай язгъан: «Йырны башын тутмакъ–чырны башын чыгъармакъ тюгюл. Бу – ажайып къыйын касбу. Бу – сени атынг. Атны буса бир гьавур чапдырып къойгъан булан болмай. Гьар гюн янгылмай тумарламасанг, о ябагъылы тайгъа айланар».
Абдул Рашитов тувгъанлы, март айны башында етмиш йыл тамамланды. Бу сагьифада ону къутлай туруп, шиъруларыны бир бёлюгюн охувчуланы тергевюне беребиз.
Я.БИЙДУЛЛАЕВ.
Ташдагъы оювлар
Танг къатмагъан, очакъ алда олтуруп,
Тынглагъанман ялын-отну сесине.
Гетген оьмюр къойма ярай толтуруп,
Тюрлю-тюрлю ойлар геле эсиме.
Йылтын-йылтын от-ялынны тилине,
Алышына тамгъа илген яйывлар.
Эсде ёкъдан гёзлериме илине,
Отбаш ташгъа оюп язгъан оювлар.
Заман гетген, тюсю тайгъан, тек ташны
Оювлары эсгимеген, дёнмеген.
Заманында таш ойгъан уста яшны
Ташгъа ойгъан юрек сыры сёнмеген.
Оьмюр гетди, мен де ташны тишеймен,
Ташда нече тюрлю оюв ояман.
Эсделикге очакъ-отбаш ишлеймен,
Ташгъа оюп, сырым-пикрум къояман.
Юз йыллардан оьтюп гетип асрулар,
Ким буса да эслегенде хатымны,
Этген ишим таза гёрюп наслулар,
Яхшылыкъгъа айтмасмыкен атымны?
Адамгъа гьисаплап болма ярайман
Яшавну тарлавун безеп оьсеген,
Сёзюм бир ёрукъгъа салма сюемен.
Гьар язгъан йырыма багьа гесеген,
Халкъымны юрегин алма сюемен.
Ёлукъсакъ охувчум бетин бурмасын,
Пайдасыз сёзлени язып нете, – деп.
Мурадын негер де ёрап турмасын,
Бизге бу баздырып, базып нете,–деп.
Насибимдир мени айтса бетиме,
Савлугъунг, улан, – деп къысып къолумну.
Эки къанат болуп гьар негетиме,
Яхшы ёл ёраса, англап ёлумну.
Мен оьзюм-оьзюмню, муна шо заман,
Адамгъа гьисаплап болма ярайман.
Юрекден сувуруп, ийлеп язагъан,
Сёзюме инанмай, тынглап къарайман.
Язгъаныма тюз багьасын берсинлер
Айгъырымдай, Айгъа минип атылып,
Будайлардай кёкге чачып юлдузум,
Ай ярыкъгъа терен ойгъа батылып,
Юлдуз болуп янмасмыкен гьар сёзюм.
Геч буса да къолгъа къалам алгъаным,
Язагъаным адамлагъа тарыкъ деп.
Чыракъ якъгъан гьалда язып салгъаным.
Бермесмикен яш наслугъа ярыкъ деп.
Къурдашларым бола бусанг яз дейлер,
Сен уялма, не язма да баз дейлер.
Сен язагъан булай сёзлер аз дейлер,
Язгъанларынг бизин учун парз дейлер.
Боларманмы къаламдан нюр тамдырып,
Гьар тамчыдан эки юрек яндырып,
Гертини айтып адамланы къандырып,
Яда ягьын къоярманмы сындырып.
Охувчулар охуп сёзюм билсинлер,
Не зат къуршай юрегимни гёрсюнлер.
Юрегиме гирип жаным эшитип,
Язгъаныма тюз багьасын берсинлер.
Гелтирме айып…
Тергесенг, айыпсыз ёкъдур дюньяда,
Гьар адам оьз-оьзюн тазалай гьаман.
Яхшыны ямандан айырып къарап,
Оьзюню терс ишин гёрмесе яман.
Гишиге айыплар япгъынча башлап,
Оьзюнгню шо ерге олтуртуп къара.
Этмеген ишинге этилсе айып,
Туз тийген ярадай, юрегинг яра.
Башлап сен яхшы бол уллугъа-яшгъа,
Сюе бусанг сагъа яхшы болгъанны.
Герти сёз эшитме сюеми жанынг,
Оьмюрюнгде айтма сен де ялгъанны.
Бирев де гёрмей деп гёрмемиш болуп,
Тюзсюз гьар ишингни юрюме чайып.
Бар халкъдан гьакъыллы гёрюнме сююп,
Танымай адамгъа гелтирме айып!
Уьй ишлеймен
Къаршы болгъан ташны алып къолума,
Чыргъа салма сююп бетин тишеймен.
Бир-бирин кёп сююп къошулгъанлагъа,
Яшавун узатма уьйлер ишлеймен.
Гьар салгъан бир ташым гётерегендей,
Къыйышып-сыйышып бу уьйню чырын,
Ёрайман эки де къошулгъанлагъа,
Бир кюйге йырлама яшавну йырын.
Ишлеген ишимни къарап ушатып,
Къуванып, сююнюп гьар гюнлер гелсе,
Юрегиме мени дагъы не тарыкъ,
Гьар уьйге гиргенде разилик берсе.
Мен къургъан уьйлерде къыйынлыкъ гёрмей,
Бир-бирин абурлап юз йыл яшасын.
Къонакъдан тоймасын уьюне гелген,
Гьар гюню бир байрам гюнге ошасын.
Не гючлю?
Топуракъны яратгъанда Тенгирим,
Сув уьстюнде ер тербене болгъан дей..
Аллагьутааала нетме герекни билип,
Тавлар этип ер уьстюне салгъан дей.
Шо заманда ер тербенмей токътагъан,
Этген ишге тынгламагъа борчлу деп.
Аллагьыма малайиклер сорагъан,
Халкъынг бармы тавларынгдан гючлю деп.
Аллагь айтгъан темир гючлю деп тавдан,
Темирден де исси ялын от гючлю.
Ялындан да гючлю чыгъагъан сувдан,
Учурагъан-боралайгъан ел оьчлю.
Шо елден де къарагъанда бек къатып,
Гючлю якъдан оьлчегенде оьтеген,
Инсан гючлю, онг къол булан узатып,
Солдан ябып, садагъасын этеген.
Не зат гючлю? Билгенимни язаман,
Бир Тенгирим англатагъан къайдасын.
Билмейгенге англатмагъа базаман,
Нечик гючлю садагъаны пайдасы.
Атым унут–васият
Сюзюлгендей эмли сувунг ичгенде,
Таза дарман, рагьат тыныш аламан.
Таза, сагъынч юрек сырым чечгенде,
Къумукътюзюм, мен ял болуп къаламан.
Асталашсам, аягъым чалт басдырып,
Гьалекленсем, юрегимни кюйлейген,
Къонакъ тюшсе, авур къазан асдырып,
Къумукътюзюм сенсен мени кюйлейген.
Яшавумда юрегимни ер этсем,
Ерге гирсин эрде шолай хасият.
Халкъым учуз этип оьлюп мен гетсем,
Къумукътюзюм, атым унут–васият!
Не дер экен?
Алгъасамай, сагьат аста абатлай,
Аллагь нечик берер экен савабын.
Гелечилер гетген ахшам чакъ-чакълай,
Гёзлегенбиз,яшгъа сююв жавабын.
Къыйын зат ёкъ гёзлемекден белгисиз,
Санынг сызлай, юрек къайнай, атыла.
Шо бир ойгъа бакъгъан бизин эсибиз,
Гьавалардан къаялагъа батыла.
Недер экен, англармыкен юрекни,
Тилеп бакъгъан ана юрек гюювюн.
Яда яшны, бюрленген яш терекдей,
Яшнамакъдан агъылагъан сюювюн.
Яда къанга къапулардай бегилип,
Юреклерде къара ойлар агъармы.
Эслемейген гёзлер булан тигилип,
Сёз батмайгъан бетлер булан багъармы?
Алгъасамай, сагьат аста абатлай,
Аллагь нечик берер экен савабын?
Гелечилер гетген ахшам чакъ-чакълай,
Гёзлегенбиз яшгъа сююв жавабын…
Арив десем…
Арив десем, гюл юзюнгден нюр тама,
Нюр тамчыдай болсам сёзюм тамдырма,
Унутулмай турар йимик гьис гьаман,
Юрегингде сююв отун яндырма.
Арив десем, арив деген сес булан,
Мен болмайман сырым савлай айтмагъа.
Сени ойлай юрекдеги эс булан,
Сырым нечик чечме герек? Айт магъа.
Арив десем, юрек сагъа талпына,
Аривлюкню шунча шулай сезерми?
Хыянатчы болуп берген антыма,
Янгыз къалсакъ, саным санынг эзерми?
Тююр бюртюк нюр тамчыны ичинде,
Савлай дюнья яшавуну гьалы бар.
Гьар инсангъа таъсири де, гючю де,
Етишеген женнет сырлы балы бар.
Яшав недир, турмай ойгъа батылып,
Табиатны гючюн эсге алайыкъ.
Экибиз де бирче бугюн атылып,
Нюр тамчыгъа гирип, сингип къалайыкъ.
