Саният Мугьутдиновна Сунгурова  яш чагъынданокъ гьасирет болуп, оьзю сююп танглагъан муаллим касбусун юрютмеге 1964-нчю йыл Тёбенжюнгютейдеги орта школаны башлапгъы класларында башлагъан. Ол мунда арасы бёлюнмеген кюйде уьч йыл бою ишлеген сонг 1967-нчи йылны август айында Атланавул юртдагъы школагъа башлапгъы класланы муаллими болуп геле. 1965-нчи йылда Дагъыс­тан пачалыкъ педагогика институтну география факультетине заочно охума тюшген Саният шо охув ожакъны да тамамлап, оьрдеги класдагъы яшланы муаллими болуп ишлемеге уруна.

 

Саният Мугьутдиновна Йырчы Къазакъны аты къоюлгъан Атланавулдагъы гимназияда загьмат тёгеген 56 йылны боюнда оьзюню касбусун яхшы билеген ва кёп сююп юрютеген, абурлу муаллим гьисапда танылгъан. Ол тындырыкълы охуй, уьйрене туруп топлагъан билимлерине тынышлыкъ этмейли, касбу усталыгъын­ дагъыдан­дагъы камиллеш­дирме талпына ва юрегине тутгъан мурадына етишмейли яллыкъ тапмай. Саният Мугьутдиновна тюпденерден алып, яхшы гьазирленип оьтгереген къужурлу дарслар охувчу яшлагъа бир янгылыкъдай болуп таъсирли тие, оланы тергевюн тарта, гьар янгы дарсны уьйренип, билип, эсинде сакълап гелме муштарлы эте. Ол гьар охувчуну оьзбашына ойлашма да, арагъа салынагъан масъаланы оьзтёрече чечмеге де, бир де эринмей, ялкъмай гьасиретли кюйде ишлеме де уьйрете.

Муаллим оьзюню охувчуларында янгылыкъ излевчюлени, дарсгъа яратывчу гёзден янашагъанланы ахтара, олар булан бир болуп инг четим масъалаланы енгил чечме, уллу ругьланыв булан ишлеме ёллар излей, таба. Айланабыздагъы табиатны, ерлени тамаша тюрлю гьалларын, атларын ахтара, излей туруп, шолай гьайранлыкълар къайдан, нечик тувулунгъанына агьамият бере, шолай болмакъны себеплерин яшланы гёз алдына гелтирип, ачып-чечип гёрсетме къаст эте.

Охувчулагъа ол география билимлени сингдирмекни гьайын, олардан буса дарсланы билмекни ва сюймекни талап эте. Шолай, гьар охувчу яш булан оьзтёрече иш юрютюв муратгъа агьамият береген ва къуллукъ да этеген сынавлу муаллим алдына салгъан борчланы яшавгъа чыгъарып чалыша.

Саният Мугьутдиновна терен билими де, англаву да, бай сынаву да бар оьр даражада дарс юрютеген пагьмулу муаллимлени бириси. Ол тамаша тюрлю яратывчу янгылыкъларын арагъа чыгъара, ачып аян эте, школада, районда, гьатта республика оьлчевде юрюлеген конкурслагъа, семинарлагъа  сююп къуршала.

2001-2002-нчи охув йылда Саният Мугьутдиновна гьазирлеп оьтгерген класдагъы ачыкъ дарс Атланавул юртдагъы школаны биринчи муаллимлерине багъыш­лангъан эди. Шо чарада юртдагъы муаллимлени къардаш адамлары, охувчу яшлар, оланы ата-аналары, райондагъы география дарсланы юрютеген муаллимлер ортакъчылыкъ этдилер. «20-нчы асруну рагьмулу бетлери» деген ат булан оьтгерген шо ачыкъ дарсын Саният Мугьутдиновна район конференцияны даражасына чыгъарма бажарды. Дарсны ортакъчылары юрт школаны къургъанланы, биринчи охувчуланы ва муаллимлени атлары, о замангъы охув ва языв алатлар, савгъатлар ва дагъы да кёп башгъа тюрлю алатлар булан ювукъдан таныш болдулар. Эсгерилген ачыкъ дарс бирлени тарихи эсин уятды, муаллимни касбусуна уьстденсув янашагъан­ланы къаравун бюс-бютюнлей алышдырды.

Саният Мугьутдиновна билим берив гьаракатын тарбиялав ишден айырмайлы, экисине де уллу ва терен маъна берип, тыгъыс байлавлу этип юрюте. Къылыгъы таза болмаса, тарбиясы тюзелмесе, ата-бабаланы адат-мердешлерин абурламаса, агьлю ва умуми инсанлыкъ байлыкълагъа тергев берип янашмаса, ана топурагъын,­ ана тилин сюймесе – билимли болмакъны гьеч бир маънасыда болмайгъанны охувчулагъа сингдирме, етишдирме къарай.

2018-нчи йылда Саният Мугьутдиновна гьазирлеген 7-нчи класны охувчусу Абдуллабек Юсупаевни «Мени гиччи ватаным: табиаты, маданияты, халкълары» деген темагъа гёре онгаргъан иши Бютюнроссия конкурсну респуб­лика бёлюгюнде ортакъчылыкъ этип 3-чю ерге ес болду. Бирдагъы охувчусу Саламат Сунгурованы «Гележекге абат» деген Бютюнроссия конференцияда «Къумукъ тюзню жангъа ювукъ эркинлиги» деген, Атланавул юртну табилигиндеги ерлени атларын малим этивге байлавлу язгъан  иши де 3-нчю ерге лайыкълы болду. Саният Мугьутдиновна оьзюню гиччи ватаны Атланавулну жанындан да артыкъ сюе, гьис эте, шогъар бакъгъан терен сюювюн юртлуланы нечесе наслуларыны юреклерине сингдирип, тамдырып да тура.

Саният Мугьутдиновна белгили дарс беривчюлени уллу тухуму Сунгуровланы гьакъында тюпден-ерден маълумат жыя туруп да кёп уллу агьамияты бар маъналы ишни яшавгъа чыгъарма бажарды. Ол жыйып-топлап гьазирлеген маълуматлар 2023-нчю йыл муаллимни ва насигьатчыны йылы белгиленегенде юрюлген «Педагог тухумланы биринчи республика форумуну» ишинде ортакъчылыкъ этип «Лап уллу загьмат стажы булангъы тухум» деген бёлюгюнде утма имканлыкъ берген.

Буссагьатгъы вакътиде Сунгуровланы педагог тухумуну 55 де вакилини умуми загьмат стажы 1335 йыл болуп токътай. Шону ичинде гьар гюн йимик къайратлы ва намуслу чалышыву булан белгили Саният Мугьутдиновнаны пайына тиеген 59 йыл да бар.

Биз айтып гетген педагог тухумланы конкурсуну экинчи Бютюнроссия тирети Башкъырт респуб­ликада, М. Акъмулланы атындагъы пачалыкъ пе­дагогика университетде оьтгерилген. Шонда Россияны 78 тюрлю регионларындан  йиберилген педагог тухумланы 633 тайпасыны презентациясына къарал­гъан. Финал бёлюкге чыкъ­гъанланы арасында Сунгуровланы педагог тухуму да бола.

Сунгуровланы тухумуну вакиллери бизин рес­публиканы атындан «Россияны педагогларыны инг яхшы тухуму» деген Бютюнроссия конкурс­да ортакъчылыкъ эте ва «Асрудан асругъа» деген бёлюгюнде лайыкълы 2-нчи ерге ес болуп къайталар.

Оьсюп, торайып гелеген яшлагъа узакъ йылланы боюнда мугькам билим де, яхшы тарбия да берип намуслу чалышагъан муаллим Саният Мугьутдиновна 1999-нчу йыл «Дагъыстан Республикада билим беривню отличниги», эки мингинчи йыл «Загьматны ветераны» деген белгилер,  2005-нчи йыл «Дагъыстан Республиканы ат къазангъан муаллими», 2017-нчи йыл «Россия Федерацияда умуми билим беривню гьюрметли къуллукъчусу» деген атлагъа, 2006-нчы йыл РФ-ни Президентини «Россияны инг яхшы муаллими» деген Грант савгъатына ва Билим берив министерлигини Гьюрметлев грамотасына лайыкълы болгъан.

2024-нчю йылны башында Дагъыстан Республиканы Башчысы Сергей Меликов Дагъыстан Республиканы илму ва билим берив Советини генгешинде Саният Мугьутдиновна Сунгурованы билим ва тарбия берив тармакъда узакъ йыллар намуслу чалышагъаны учун «Дагъыстанны алдындагъы къуллукълары учун» деген орден булан савгъатлагъан.

 

Казим КАЗИМОВ.