Айыпдан къоркъ, азапдан къоркъма деген айтыв бар. Айып болсун, гюнагь болсун яда гери урулагъан иш болсун, адам инг башлап янгыз оьзюне тюгюл, айланасындагъылагъа да, ювукъ адамларына да зарал гелтирме болагъанын унутмагъа тюшмей. Мал-матагь заралдан эсе, юрек яралар адамны ругьдан тюшюре, къыйналта. Айыплы, гюнагьлы ишлерден яш наслуну, оьсюп гелеген яшёрюмлени къорумакъны гьайы да бизин ата-аналаны, уллуланы уьстюне тюше.
Ярамайгъан осал ишлени гьакъында яшлар булан сёйлей турмагъа, англатмагъа да герек. Осал ишлеге ёл береген яшлар, уллу бола туруп, жинаятчы ишлени этмеге тартынмайгъан да бола. Тек гьар тюрлю себеплеге гёре оьрюм яшланы арасында гюнагь ишлер этегенлер чи нечик де, жинаятчы ишлеге къошулуп къала. Балики, оланы кёбюсю оьзю этген ишге законну алдында жавап бермеге герекни билме де билмейдир. Бирлери яшлыкъ этип, кеп чекмеге, башгъалары бир тюрлю муратны алдына салып оьзлер де билмейген кюйде жинаятчы ишлени этмеге де бола. Тек законну билмейгенлик, жаваплыкъдан къачып болагъанлыкъ тюгюл.
Дагъыстан Республиканы ич ишлер министерлиги гьар тюрлю жинаятчы ишлени этген оьрюм яшлар уллулар йимик законну алдында жавап бережегин эсге сала. Мисал учун 14 йыллыкъ чагъына етишген яшлар да Россия Федерацияны Уголовный кодексине гёре законну бузгъаны учун такъсырлана.
Россия Федерацияны Уголовный кодексини 20-нчы статьясыны 2-нчи бёлюгюне гёре 14 йыл битген чагъындагъы яшёрюмлер жинаятчы ишлеге гёре жинаятчылыкъ жаваплыкъгъа тартыла.
Жинаятчы ишлени яшёрюмлер оьзлер англамайгъанкюйде билип-билмей, болгъан ишин ата-анасындан яшырмакъ учун да этеген гезиклер бола. Мисал учун, яшёрюм телефонун оьзюню гьайсызлыгъындан тас этгенде, ата-анасы къайнаша-гъанындан къоркъуп, телефонун урлагъан яда алдатып алгъан, тонагъан деп башгъалагъа ялгъан яла япмагъа бола. Шолай гезиклерде ата-аналар полициягъа барып арза яза. Россия Федерацияны уголовный кодексине гёре буса ялгъан яла ябыв учун такъсыргъа тартылмакъ бар. Шолай ишни этген яш башгъаланы айыплап гюнагь къазангъандан къайры да, жинаятчы иши учун такъсырлана. Ата-анасыны юреклерин ачытдыра, оьзюню намусуна дамгъа сала, агьлюсюне зарал гелтире.
Школаларда, башгъа охув ожакъларда атылтагъан алатлар салынгъан деген ялгъан къоркъутувлар булан нечесе гезиклер билим берив гьаракат бёлюнген. Тергейген къурумлар, полицияны къуллукъчулары негьакъ авара болгъан. Натижада бу ишлени кёбюсю гезиклерде школада дарслар юрюлмесин учун яшёрюмлер биле туруп ялгъан маълумат яйгъаны белгили болгъан. Бары да гезиклерде булай жинаятчы ишлени этген яшёрюмлер тутулгъан ва жавапгъа тартылгъан. Янгыз шолай ишни этген яшёрюмлер оьзлер такъсырлангъандан къайры, ата-анасына илыкъма, гечмекни тилемеге борчлу болгъан.
Шолай ишлерден сакълансын учун яшларда инг биринчилей ата-анасына инамлыгъы болмагъа герек. Къайсы ата яда ана яшына зарал гелгенге, такъсыргъа тартылгъангъа рази бола, яда ёл бере? Ата-анасына гелип болгъан ишни къоркъмай англатмагъа оьзлеге инандырып, болагъанкюйде тарбияламакъны уллу маънасы ва хайыры бар. Яшлагъа акъырып-къычырып, гьатта токъалап, тёбелеп тарбия бермеге бажарылмай. Къыйынлыкълардан бирче, бир-биревге инанып оьтмеге, масъалаланы чечмеге герек.
Гюнагьын тазаламакъ, гюнагьдан да авур экенин унутмагъыз!
П. БЕКЕЕВА.
