Къумукълар эжелги заманлардан берли айтгъан сёзню атылгъан окъгъа гьисаплай гелегени ва шо ойну оьзлени аталар сёзлерине къошгъаны негьакъ тюгюлдюр. Оьзге миллетлерде де шогъар парх береген, маънасына ювукъ гелеген айтывлар бардыр.
Гьалиги дюньяда болуп турагъан агьвалатлагъа къарагъанда, эл арада чалынгъан гьар калиманы къыйматы дагъыдан да бек артгъанмы экен деп ойлашаман. Маълумат къураллар, журналистлер герти сёз «давгъа» чыкъгъандай, бир-бирин айыпламакъ учун не ялгъанны да къоллама гьазирлер.
Бизин уьлкени алгъанда, даим «душманланы» тирменине сув тёгеген, йыллар булан терс гьаракатын юрютеген «Эхо Москвы» деген радиоканалны биринчилерден болуп эсгермеге тюшедир. Мен шо радиогъа тынглайман, неге тюгюл шо мени касбу борчум. Тек оланы бугьтан хабарлары менде янгыз ачув, къазапланыв гьислени тувдура. Амма шо радиогъа тынглайгъан яш наслуда гьар гюнлюк ялгъан калималар не йимик гьислени тувдурагъанын ким айтма бола? Лап да тамаша ери – шо радиода ишлейгенлер алапаларын пачалыкъ къурумдан ала.
Биз гече де, гюн де дегенлей яшланы патриот ругьда тарбиялама тарыкъ деп арымай-талмай язабыз. Шону булан бирге федерал телеканаллар бир токътамай адамны ругьдан тюшюреген, гёнгюн бузагъан, яшавда болагъан лап онгсуз агьвалатланы гьакъында берилишлер бере. Берилишлени атларын эсгере турмайым, шоланы сиз менден де яхшы билесиз.
Ондан къайры, жамиятны къыйнайгъан герти масъалаланы гьакъында айтагъанны орнунда, 24 сагьатны узагъында «намарт» Американы ва «пис хасиятлы» Украинаны хабарын юрютюп туражакъ. Гертиден де, Украина бизин учун бек ювукъ, анадаш уьлке десем де къопдурув болмас. Мени де онда ювукъ адамларым яшай ва буссагьат бизин пачалыкъланы арасында болуп турагъан къувунлу гьаллар юрегимни сызлата.
Тек Украинаны къардаш-къурдаш гьисапда биз Къырым Россиягъа къошулгъан сонг тас этдик деп эсигизге гелмесин. Мен шо уьлкеде 15 йыл яшагъанман, онда асгерде къуллукъ кютгенмен. 40 йыл алдын, ачыкъ этип айтгъанда, 1982-нчи йылны март айында полкумну командири полковник Мураховский мени, о заман янгы къуллукъ этмеге башлагъан лейтенантны, Бердичивден 800 чакъырымлар аридеги Львов областдагъы Карпат тавлагъа ювукъда ерлешген Стрый деген шагьаргъа командировкагъа бакъдырды. Шагьаргъа етишип, тюш вакъти хам-хум этейим деп ашханагъа гиргенмен. Ону-муну алып, къолумдагъы тепсим булан олтурма бош ер излеймен. Аридеги столда янгыз олтургъан, чачына акъ гирген эсли адамны эс этдим ва огъар ювукъ болуп, янында къонушмакъны тиледим. Ол бир зат да айтмады, гьатта башын гётермеди. Уллу адам, балики, осал эшитедир деген ой булан, тепсимдеги сукараланы столгъа тизме башладым. Шо мюгьлетде ол къашыгъын тах деп столгъа уруп, магъа бек оьчлю кюйде тикленип къарап: «Орус солдат – донгуз!» – деди ва туруп чыгъып гетди. Мен де бир зат да англамай манг болуп къалгъанман. Стрыйда мен бир нече ай турдум ва бара-бара ерли адамлар булан гьакълаша туруп, оларда, гьатта жагьил наслуда Совет Союзгъа, Москвагъа, къызыл асгерчилеге бакъгъан якъда уллу оьчлюк бар экенине тюшюндюм. Бирдагъы керен эсигизге салайым, шо 40 йыл алъякъда болгъан агьвалатлар.
Гьали шо гьислер Украинада дагъыдан да бек артгъан. Олар бизге энниден сонг ювукъ болар дегенге умут этмеге тюшмейдир ва шону гьакъында бир бошамай сёйлеп турмакъны бир маънасы да ёкъ. Бизге тыш масъалалардан арек болуп, оьзюбюзню бугюн, буссагьат къыйнайгъан гьалларыбызны гьакъында ачыкъдан лакъыр юрютмеге тезден заман болгъан эди. Айтылгъан сёз – атылгъан окъ экенин унутмай, федерал телеканаллагъа ва бир-бир радиолагъа да тынгламай, гелигиз, шо лакъырны башлайыкъ.
