Чагъынг уллу болгъан сайын бек англайсан жамиятны, гьар юртну ва ахыры да савлай элни абурун гётереген, шоланы хадирли гюнлеге тарытагъан халкъны арасындан чыкъгъан жигерли, къайратлы гьакъыллы ва адилли адамларын. Насипге, Дагъыстанны гьар юртунда дегенлей элини къысматын тюзлемеге белсенип оьзлени бары гьюнерин салып чалышгъан уланлар ва къызлар таман чакъы бар деп айтсам, гьеч къопдурув болмас.
Янгыз оьлчевге уллу тюгюл бизин Буглен юртну алып къойсам да, оьрде айтгъан сёзлени гьакълыгъын ташдырмагъа нечакъы да арив мисаллар бар. Гертиден де, Бугленден къачан да эл оьлчевюнде агьамиятлы ишлер этген, гьюнер гёрсетген гишилер кёп болгъан. Оланы барысыны да гьакъында аз калималар айтып къойсам да, шайлы китап язмагъа да бажарылар эди.
Болса да мен бугюн оьзюне бийке битимлер хас болгъан эркеклерден къалышмай дегенлей яшавну гьар не тармагъында да тизив уьлгю гёрсетме бажарагъанын мени юртумну, савлай халкъымны гёрмекли къызы Разия Исаевна бек арив исбат этди. Ол буссагьат арабызда ёкъ, тек ол этген кёп-кёп яхшылыкълар, язгъан китаплар, ата юртунда къургъан бек мукъаятлы музей, къайсын бирин айтайым, халкъны эсинде ва гёз алдында тура. Гьали музей ону атын юрюте.
Макъаламны башынданокъ мен Разия Жамболатова-Шихсайитова булан таныш болгъан кюйню къысгъаракъ кюйде хабарламакъны оравлу гёремен. Йылы мекен кюйде эсимде де ёкъ, тек мен шагьарны ва районну ортакъ газетини редакторуну заместители болуп ишлейген вакътим эди. Юртубузда уллу жыйын бола деп мен де шонда бардым. Абзарда жыйылгъан кёп адамланы арасында мен оьзге къонакълар булан бирче Разия-баживню де эс этдим. Гёрюп билсем тюгюл таныш тюгюл эдим.
Жыйындан сонг онгача лакъырыбыз да болду. Артда ол: «Бугленде Дагъыстан-тюрк халкъара лицей ачылгъан. Шону башын тутма адам тарыкъ. Ахтарып билген сонг, сен шо къуллукъгъа гелишер деп биз токъташдыкъ» — дегенде мен, тюзю, бу хабарны ушатмадым. Неге тюгюл, оьзюм оьмюрюмню кёп йылларын багъышлагъан газетге редактор болмагъа 20 гюнлер къалып тура эди. Мен шону аривлеп англатма да къарадым. Тек бу иш «оьрде бишгенни» билгенде, рази де болдум. Мен бираз башгъача болгъанны эс этип Разия Исаевна, нечик де «уьчйыл сама ишле арив гьасил де гёрсет»,– деди.
Шонда 7 йылдан къолай ишледим. Артда тайма арза бергенде магъа Ш.И. Шихсайитовну атын юрютеген орта ерли школаны директору болмасанг ярамай. Деп тутдулар. Шонда да 7 йыл мюдюр болдум. Кёп къаст этип, савлай педагог коллективни де кёмеги булан Буглен школаны 20-чы ерден 1-нчи ерге де чыгъарма бажардыкъ. Шондан сонг мен о ишден тайып, баягъы, гьаманлыкъ касбум болгъан газетге къайтдым, редактор болдум.
Айтагъаным, мени ва мени йимик дагъы да нечелени, оьрге ругьландырып, ишде сынап къарап, Разия-бажив арагъа, алгъа чыгъарды. Ол, гертиден де, билимли, къастлы ёлдашлагъа яшавда тийишли ерин тапма кёмек этмеге гьаман къабул эди. Оьзюне кимни буса да ювукъ да этмей эди. Ол да, агьлюсю Магьаммат Мамаевич де нече де тез биле эди ким ким экенни, лётюлеге, гьиллачылагъа, экиюзлюлеге оланы эшиги ябукъ эди.
Разия Исаевна оьзю яратывчулукъ чалышывда гьаракатын бир де бошама къоймай, эринмей, талмай туруп болагъан тиштайпа эди. Ою булан не масъаланы да генг кюйде гёрюп, шону чечивню ёлларын гьакъыл булан элеп, тюз тангламагъа бек гьюнери бар эди. Мен мюкюр эдим онда бир-бир гьаким гишилерде ёкъ теренлик де, тазалыкъ да, жигерлик де, тувралыкъ булан адиллик де бар экенине. Олайлагъа Р. Жамболатова айрыча гьюрмет, сюйкюмлюк булан янашма да янаша эди. Ол оьз заманында шайлы къуллукъланы башын да тутгъан. Янгыз архив тармагъында 40 йылдан да къолай ишлеген. Шондагъы жаваплы къуллукъланы гиччиси булан уллусуна ерли бир айыпсыз юрютген. Дагъыстандагъы чакъы жамият къурумланы барысы да дегенлей ону оьзлеге член этип алгъан эди. Оланы санай да турмайым. Республиканы оьтген тарихине, агьамиятлы агьвалатлагъа, халкъ хозяйствону загьматчыларына, фронтну ва тылны ортакъчыларына багъышлап нечесе китаплар язды.
Гьакъыкъатда этген кёп къыйматлы къуллукълары саялы Дагъыстанны, шолай да Россия Федерациясыны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу деген абурлу атлар берилгени де кёп затны англата. Намуслу ва Ватангъа пайдалы ишлери саялы огъар берилген гьар тюрлю савгъатланы ахыры ёкъ.
Ону тувра сиптеси ва къаст гёрювлери булан Магьачкъалада орус муаллимлеге бир арив ва уллу таш сурат ясалды. Бир вакъти къыйыкъсытылып, сонг айыпдан чайылгъан адамланы эсделигине эсделик салывгъа да ону кёп кёмеги тийди. Буглендеги савлукъ сакълав ожакъгъа буса Разия-баживню гьаракаты булан юртда узакъ йыллар доктор болуп гьалал кюйде чалышгъан Ленин орденли Надежда Валиеваны аты къоюлуп тюз этилди…
Разия Исаевна кёп охуйгъан, кёпню билмеге къуру белсенип турагъан гьакъыллы адам эди. Гёзлери лап гёрмейген болгъанда да ол «лупа» салып газетлер охуй эди. Ери гелгенде айтып оьтсем оравлу болур – Исаевна «Ёлдаш» газетни гьаманлыкъ охувчусу да дюр эди. Оьзю язылагъандан къайры, оьзюню айтгъанын этер йимик нечесе идараланы да, нечесе дос-ювугъун да шогъар яздыртмагъа бир де авурсынмай эди. Дагъыстанда гьюнерли кёп журналистлер ону булан иштагьлы кюйде къатнама да къатнай эди. Ол да язывну яравлугъун, охувну хайырын да, хадирин де бек билегенлени бири эди.
Абдулла ЗАЛИМХАНОВ.
