Гьалиги заманда дюньяда атланы 250-ден де артыкъ тюрлю-тюрлю жынсы бар. Бырынгъы гюнчыгъышны жынсы – ахалтеки жынс. Бу жынс тюркменлени ахал ва теке деген къавумларыны гьаракатчы загьматы булан амалгъа гелген. Бу айбат гёрюнюшлю ва чыдамлы атлар Орта Азияда дангыл чёллерде яшайгъан асгерчи уланлар учун оланы къатынларындан да, авлетлеринден де, гьатта оьзлени яшавундан да артыкъ санала гелген. Бырынгъы Парфян пачалыкъны Кесси жынслы атлары сонггъа таба ахалтеки деген янгы атлы жынсгъа айлангъан. Парфян пачалыкъны баш шагьары Песса Тюркменияны дазуларында, Ашхабатны боюнда ерлешген болгъан.
Ахалтеки жынслы атланы къыблагъа, Арабыстангъа багъып гёчювюллерини натижасында атланы белгили арап жынсы арагъа чыгъа. Ахалтеки журалы атлар исбайылыгъы, айбатлыгъы, енгиллиги ва оьктемлиги булан дюньяда оьзлени тенги, тогъа тартма болагъанлары ёкълугъу булан белгили. Олар къыр, сонг къолгъа уьйренген атланы варислери. Олар 5 минг йыллар оьзге жынслы атлагъа къошулмагъанлар. Къагьрулу къургъакъ чакъгъа чыныкъгъан олар къыр заманында юз, минг йыллар Къарахумну бойларында оьмюр сюргенлер. Минг йыллар булан хожайынына гьалал кюйде къуллукъ этгенлер.
Темиркъазыкъ Кавказда ахалтеки жынслы атланы болдурмагъа ва оьсдюрмеге бакъдырылгъан гьаракат макътавгъа лайыкълы. Шону булан байлавлу болуп Дагъыстандагъы ат заводну аякъгъа тургъузув ва ипподромну янгыдан ишге салыв чарасыз деп ойлашабыз.
Ахалтеки жынслы атланы къыблагъа, Арабыстангъа багъып гёчювюллерини натижасында атланы белгили арап жынсы арагъа чыгъа. Ахалтеки журалы атлар исбайылыгъы, айбатлыгъы, енгиллиги ва оьктемлиги булан дюньяда оьзлени тенги, тогъа тартма болагъанлары ёкълугъу булан белгили. Олар къыр, сонг къолгъа уьйренген атланы варислери. Олар 5 минг йыллар оьзге жынслы атлагъа къошулмагъанлар. Къагьрулу къургъакъ чакъгъа чыныкъгъан олар къыр заманында юз, минг йыллар Къарахумну бойларында оьмюр сюргенлер. Минг йыллар булан хожайынына гьалал кюйде къуллукъ этгенлер.
Темиркъазыкъ Кавказда ахалтеки жынслы атланы болдурмагъа ва оьсдюрмеге бакъдырылгъан гьаракат макътавгъа лайыкълы. Шону булан байлавлу болуп Дагъыстандагъы ат заводну аякъгъа тургъузув ва ипподромну янгыдан ишге салыв чарасыз деп ойлашабыз.
Д.Адам.
Суратда: ахалтеки журалы атны уьстюнде спортну халкъара класлы мастери Магьаммат Цахаев.
