Жибин де не?..
Жибин де не ойлашдырма башынгны,
Шому гьали сени оюнг гирмеген?
Кёп гьаллар бар бузгъан бизин яшавну,
Биз оьзлени жибин чакъы гёрмеген.
М. Набиюлла.
Амалчы оьрдек
Солтан, эгер ити де булан гьавгъа баргъанда, ити кёл ягъада ари-бери чаба турду. Хапарсыздан бир оьрдек къамушланы арасындан таба шайлы алашадан учуп гелди. О бир башлап итге ювукъгъа къонуп токътады. Ит ону уьстюне чапгъанда, оьрдек оьрге гётерилип, бираз ариге барып къонду. Ит огъар багъып дагъы да чапды. Оьрдек оьзюню амалын дагъы да такрарлады. О шолайлыкъда, итни оьзюню уясына багъып алып бармай, ону бюс-бютюн башгъа янгъа чапдыра турду.
Оьрдек кёп арекге учмайлы, ювукъгъа къонагъаны да, сайкимасала, ол оьзю яралангъан ва арекге учуп болмай деп итни алдата болгъан. Оьрдек шо кюйде оьзюню лап да лайыкълы амалы булан, къысгъача айтгъанда, гьилла этип, уясындагъы балаларын къутгъаргъан.
Огъар неге тамаша боласан?
Сотав очарда олтургъанлагъа оьзлени мишиклерини гьакъында хабарлап башлады:
– Бизин бир мишигибиз айтгъан затны адамны йимик англай, о къыргъа чыкъма сюйсе, эшикни алдына да барып, «мяв» деп тавуш этип къоя, биз де туруп эшикни ачабыз. Биз ону уьйню ичинде наслап бир де гёрмегенбиз. О столну уьстюндеги ашгъа да бир де созулмай. Экинчи мишигибиз буса къыргъа чыгъайым деп къаст да этмей, гьаман караватланы тюплерин наслап къоя. Туташ столдагъы ашгъа да созула. Гьейлер, гьейлер, олар экиси де бир анадан тувгъан мишиклер, оланы бири-бирине хасиятлары аз сама да ошамасмы? – деп, ол къарсалай туруп айтды. Ону къырыйында олтургъан Шамшит:
– Огъар неге тамаша боласан, экисини де анасы бир болгъан булан, аталары башгъадыр, – деди. Шамшитни жавабына очардагъылар бары да кюлеп йибердилер.
Тюшлер
Лотерей билети машин утгъан Абушейитге хоншусу Латип:
– Машин утгъанча алдындагъы гече тюшюнгде не гёрген эдинг? – деп сорады.
– Не гёрейим, савлай башым ва къаркъарам ала-къула тюсдеги битлеге толуп гёрдюм, киселеримни ичи буса бары да бир йимик ялан къызыл битлерден толгъан эди.
Абушейитни къырыйында эретургъан Алимпаша, огъар багъып бурулуп:
– Тюшюнгде тараканланы гёрген бусанг чы, паровоз да утар эдинг, – деди.
– О чу олай болуп къалгъаны, бир ягъындан, яхшы да яхшы. Эгер де Абушейит гече тюшюнде машин утуп гёрген буса, эртенине ону къаркъарасы гертиден де битлеге толуп къалмакълыкъ да бар эди, – деди Къалсын да.
Къалсын айтгъангъа очардагъыланы гьариси бир:
– Аллагь сакъласын! Аллагь сакъласын! – деп такрарлап, башларын да хашый туруп, кюлеп уллу завх этдилер.
Агьматхан Аскеров.
Ошардан къоркъаман
Алис хоншулары булан орамда ишлеп тура болгъан. Агъач гесип битген сонг, балтасын къайтаргъан бир хоншусуна Алис:
– Кёп савбол, дагъы тарыкъ болса да гелерсен, – деген.
– Яхари, Алис, сен нечик адамсан? О сагъа савбол-баракалла айтарны орнуна, огъар савбол-баракалла сен неге айтасан? – деп, агьлюсю соравлу токътагъанда, Алис:
– Айтмас эдим, воллагь, шо алгъан затны гелтирип бермейген хоншуларыма ошардан къоркъмай бусам, – деп иржайгъан дей.
Гьакъыл ишсиз тувмай
– Яшавну башын нечик тутсанг, арты да шолай гете дейлер. Бирлер ону ишлеп, башгъалары ашап-ичип тута. Бизин яшавубуз чу ишлеп гетди, энни яшлагъа къайсы ёлну башын тутдурайыкъ? – дей Акъай Алис ювугъуна.
– Воллагь, ювугъум, ичип ашасынлар, ашап ичсе, сарывун къайнатажакъ, сен чи билесен, – деп, Алис иржайгъан.
– Масхараны къой гьали! – дей Акъай.
– Шолай деп ким айта? – дей Алис, соравлу къарап.
– Халкъ айта, халкъ…
– Халкъ айта буса, тюз болур, Акъай ювугъум, шо ёлланы экисин де тутмагъа яхшы эди, – дей Алис.
– Экисин де тутмагъа бажарылмай, – дей Акъай.
– Неге? Бир къолун стакангъа къоямысан? – деп, Алис дагъы да иржайгъан, тек Акъай къарсалайгъанны гёрюп:
– Болду, ювугъум, болду. Бары да затны башы иш экенни яхшы англама да, тангламагъа да тарыкъбыз. Башсыз зат тувмайгъан йимик, ишсиз гьакъыл тувмай. Башны баш этеген – гьакъыл чы. Олай болгъанда, ишлеп ашасынлар, ашы татли болур, – деген Алис.
Абас Мамаев.
Мычыгъыш Республика, Борагъан.
Бала чыгъарып къойду
Бир гьайгев базарда биринчи гезик харбузну гёре ва:
– Бу не затдыр? – деп сорай.
– Эшекни йымырткъасы, – деген бугъар. Бу да инг де уллусун да алып, уьйге къайтып гелегенде, харбуз хапарсыздан къолундан тюше ва дёгерей. Шо барагъан кюйде бёлеклени янындагъы уллу ташгъа тие ва пара-пара бола. Бёлеклени ичинде ятып турагъан къоян шо тавушну эшитип, чыгъып къача.
– Болма ярайгъан зат тюгюл, къолтугъумда иситгенде шоссагьат бала чыгъарып къойду, – деген къачып барагъан къоянны гёрюп гьайгев.
Эсден тая
Уллу гьукумат уьйлерде бир йимик фамилиялары булангъы экев яшай болгъан. Бириси Африкагъа гетгенде, биревюсю хапарсыздан оьлюп къала. Африкагъа гетгени уьйге телеграмма йибере. Почтальон телеграмманы, хата болуп, эри оьлген тиштайпагъа берип къоя. Телеграммагъа буса: «Сиз ёлгъа салгъан ерге арив етишдим. Иссиликден яллап бараман», – деп язылгъан болгъан. Шо тиштайпа да эри жагьаннемге тюшген буса ярай деп ойлашып, эсден тайып къала.
Гебек Къонакъбиев.
