Ойларынга, онгай табып эркинлик берип йибергенде бары махлукъну ортакъ уью болгъан бизин дюньяда гьакъылынг гьазир алмасдай аламатлар булан муъжизатлар аз тюгюл экенге мюкюр боласан.

Бал этеген жибинлер де, олар уяларын къуруп сакълайгъан, яшайгъан кюй де шо мен айтагъан гьайранлыкъланы бирисиндендир. Оланы гьаракатына тергев бергенде, жибин агьлюлер оьзлеге Яратгъаныбыз буюргъан борчну адам сукъланардай, уьлгю алардай мугькам кюйде кютегенине мюкюр боласан.

Жибинчиликге оьзюню сав оьмюрюн дегенлей багъышлагъан­ агъачкъалалы Магьаммат Ражабов токъташдырагъангъа гёре, жибинчилик булан доланыв гьакъылы ериндеги адамгъа оьзю­ню табиат, ер булан гинник бирлигин ашалтмай яшамагъа лап къолай болушлукъ этеген гьакъыкъатдыр.
Алдындагъы гюнлер эки ёлдаш да булан мен къыр авлакъда эрте язбашдан берли жибинлеге багъагъан Магьамматны янына бардым. Магъа оьзюме бу «сапарым» таза яшавну, гьалаллыкъны жанлы дарсы йимик де болду.
Бу йыл яз берекетли кюйде гелди. Бир ява, бир ачыла. Дёрт де ян яшыл хара яйгъан йимик гёрюне. «Карантай» бойну авлакълары бир де башгъа тюгюл чечекли таладан. Шолар булан аралашгъан ашлыкъ тарлавлар да гёзню къувандыра. Магьаммат оьзюню жибин уялары булан бу гёзелликни тёрюнде ерлешген. Чап-ёртдагъы жибинлени юваш сеси, гьар тюрлю къушланы чарнавлары айлана якъны алай арив жанландыра, женнетни бир буччагъына ошатып да йибере десем, дурус болмай къалмас.
Лакъырыбызны бир арасында: «… Гече-гюн авлакъда янгыз турма нечик бола? Ял алма чола да тиймейдир сагъа», − дегенде, стол къурма айланагъан Магьамматгъа етме де къоймай, Буйнакск районну юрт хозяйство управлениесини начальниги М. Гьажимурзаев: «Сен олай дейсен. Муну иш аваралары янгыз жибин багъыв­ булан битип къалмай. 3−4 йыл бою уллу авлакъларда ашлыкъ да болдура. Яллыкъ билеген адам тюгюл…» − деди.
− Яллыкъ бола магъа жибинлер булан. Авлакъда ишлеп моюп гелип шунда янтайсам, ярышгъа чыкъгъан затлар йимик ишлейген жибинлени таза тавушу магъа сигьрулу макъамлар йимик чалына, ругьума ругь къоша, дюньяны бары яшавлукъ ярлыкъларын унутдурта. Инанмай бусагъыз, машинге тиркелген жибин четенлерден гелеген сабур анггъа къулакъасып бираз заман токътагъыз гьали!.. – деп, ол бизин жибин уяланы сыдра арасына алып барды.
Мен бу мюгьлет жибинлени аламат оькюрювюнден къайры, бир тамаша ийисни де сездим. Шону себебин мен билмеге сюйгенни эс этген Магьаммат жибинлени «оькюрювю» уяда иссилик нормадан оза турагъанда кёпленегенни яда бавукълукъ кёп болуп къала тура буса, шолар бир болуп, уяны ичиндеги гьаваны къанатлары булан елпювюр этип, салкъын этегенни ва бавукълукъну кемитегенни, къургъакъ болгъанда буса, уяны ичине жибинлени «къарт» болгъанлары сув себелейгенни англатып берди. Жибин уяны ичиндеги низамны, тюз, адилли шартланы суратлагъан­да мен инсанланы арасында да шулай ёрукъ гьукму сюре болгъан эди буса, нече де тюзелер эди бу дюнья деп ойлашдым бир гьавур заман.
− Низам, англав ва адил болмаса, мунча аламат жибинни яшавун шулай тюзевлю этмеге бажарылмас эди… − дей туруп, Магьаммат бир жибин агьлюде 50-60 минг жибин болагъанны, олар «иш сюймеслени» ёкъ этегенни, оьз уясын тап-таза этип сакълайгъанны нече де татывун чыгъарып хабарлады.
Тюзю, мен торай чагъымдан берли балжибинлер яравлу «загьматчылар», табиатны безевчюлери ва эмчилери экенни охуп биле эдим. Магьамматны жибин­лени гьакъындагъы къысгъа баянлыкълары мени кёп бай да, гьайран да этди.
– Тамаша тюгюлмю дагъы, жи­бинбал йимик таза ва кёп якълардан пайдалы азыкъ дюньяда дагъы ёкъ! «Балгьам» деген сёз «бал» деген тамур калимадан амалгъа гелген. Шону ичиндеги сырлар ва сигьрулу гюч буссагьат да толу кюйде уьйренилмеген. Къадим заманларда фараонланы оьлгенде сюегин балгъа бёлеп сакълай болгъан. «Бальзамирование» деген сёз де бал деген сёзден болгъанына мен шекленмеймен.
Бал−сакълав болжалы ёкъ биргине-бир азыкъ. Ют тюшгенде (голо-домор) Африкадагъы хыйлы къавумлар жибинбал ашап оьлюм­ден къутгъарылгъан болгъан. Дюньяда лап биринчилерден болуп чыгъарылгъан акъчаны балжибинни сураты булангъы зарбусу болгъан. Сонг да, балда эмли дарманлыкълары бар экенин алимлер далиллеген. Темир къашыкъ булан тийгенде шо дарманлыкълары оьле. Шо саялы балны агъач яда буса къалыкъ къашыкъ булан ашамагъа гёрсете. Дагъы ниъматларын айтмагъанда, таза балны адамны башмайын ишлетеген дагьниси де бар. Бир ашкъашыкъ бал, дагъы бир зат да ашамай турса да, гючю 7-24 сагьатны узагъында бошама къоймай сакъламагъа имкан бере.
Прополис (сылама) табиатда лап гючлю антибиотик, деп санала…, − деп, Магьаммат шонча асил жан лап кёбюнден 40 гюн де яшамайгъанны, 1 мингден де къолай чечекге къонуп бал сув жыягъан­ны, шо да чайкъашыкъ да толмайгъан чакъы бал жыягъанны, жибинлени кёплери уядан арек гетип «гьажатын» этегенни ва оьлегенни… айтгъанда, мени савлай ичимни пашманлыкъ къуршады. Шонча талашып дюньягъа, инсанлагъа къуллукъ этип, яллыкъ билмейген жибинлени оьмюрю къысгъа экенни эпсиз къызгъандым. Шонда мени жибинлеге этеген сыйым ва сюювюм бирден-бир артды. Ойлашдым, тазалыкъны, къайратлыкъны, адилликни уьлгюлерин гёрсетип чакъсыз оьлюп гетеген балжибинлеге адам къарап турардай исбайы эсделик ясаса, тюз болар эди. Сонг да, охувчу яшланы ва гьатта эсли адамланы бир тайпасын, табиатгъа да ювукъ этип, гьалал ишлеп яшайгъан, дюнья­ны бир оьзтёрече къайда да бе­зей­ген жибинлени бир къадар камилли яшав-туруш шартларына таби этип тарбиялама чара гёрюлсе, огь, нече де хайыр­лы болар эди деп эсиме геле.
Жибинчи Магьаммат шо ягъын­дан англавлу дарс берип болар йимик итти ва чомарт улан да дюр.
Ол бир лакъыр арада айтгъан: «Жибин йимик жигерли де, жагь да болсам, мен оьзюмню тюзелген адамгъа санар эдим. Яшырып не этейим, магъа жибинлерсиз яшавну деми ёкъ. Атам мени гиччиден уьйретген бу сыйлы ва сыралы саният мени эсли яшавумну бютюн маънасы да дюр», − деген сёзлер мени дюньягъа къаравумну бир-бир къалиплерин башгъартып да йиберген эди.
Жибинчиликни гьакъында гьайран этип язмагъа ярайгъан маълуматлар кёп бар. Бу гезикге шу таман!