Илму – арты ёкъ хазна, – деген къумукъ халкъны белгили ярыкъландырывчусу ва язывчусу Абусупиян Акаев. Буса да, артдагъы йыллар биз яшланы билимге муштарлыгъы осал болгъанны гьа­къында яза туруп, илмуну терен ёлларына тюшюп, ону юрек басылтагъан сувундан ичегенлер де арабызда барны эслемей къоябыз. Олар да бар… Гече кёкню безейген ярыкъ юлдузлар йимик, Россияны илмусуну кёгюнде лап да ярыкъ юлдуз болмаса да, йыл сайын ­оьзюню ярыгъына ярыкъ къошуп турагъан бабаюртлу Нариман Нурутдиновну оланы арасына къошмагъа ярай.

Нариман бабаюртлу Нурутдин ва Муслимат Нурутдиновланы агьлюсюнде 1995-нчи йылда тувгъан. Гиччиден тутуп ону билимге муштарлыгъы эслене. 2001-нчи йылда Бабаюртда Арзулумовну атындагъы 1 номерли орта школаны посагъасындан абатлангъанда, муаллимлер ону тенглилерини арасында билим алывгъа айрыча къараву барын эслейлер ва огъар гьар якъдан кёмек этмеге къаст этелер…

Школа яшавуну узакъ 11 йылы Нариман Нурутдинов учун бир мюгьлетдей тамамлана. Школада охуй туруп да ол заочно Москвадагъы физико-техника институтну толу курсун тамамлай. Оьзю­ню тенглилери школаны битгенлиги гьакъында шагьатнама алагъанда, ­огъар эсгерилген институтну битгенлиги гьакъындагъы шагьатнама да тапшурула. Школаны да Нариман нечик-нечик битмей. 11 йылны боюнда школаны атындан район ва республика олимпиадаларда уьстюнлю кюйде ортакъчылыкъ этип тургъан Нариман Нурутдиновгъа  аттестат булан бирге алтын медаль да тапшурула…

Школа яшав артда къала, алда янгы коллектив, янгы охув ёлдашлар… Школаны битген 2012-нчи йылда Нариман Нурутдинов уьстюнлю кюйде Москвада академик Губкинни атындагъы Россияны нап ва газ университетини «Автоматика ва санав техника» деген бёлюгюне тюше. Шону булан Нариманны алдында илмуну эркин къапулары да ачыла.

– Шо охув очакъгъа Нариман оьзю кёп сююп тюшдю, – деп хабарлай Нариманны атасы Нурутдин Нурутдинов. – Ол бирликдеги пачалыкъ экзаменлеге де тындырыкълы кюйде гьазир болду, гьакъыкъатда оьзюне тарыкъ балланы да алмагъа болду. Бугюн ол эсгерилген оьр охув ожакъны бакалаврын къызыл дипломгъа тамамлап, магистратурасында охувун узатып тура. Ону сёзлерине гёре, аспирантурагъа да тюшмеге умутлу.

Физикагъа бакъгъан гьашыкълыкъ Нариманда школада охуйгъан йылларда да ачыкъдан гёрюне. Мен оьрде де эсгерип гетген йимик, шо йылларда ол ортакъчылыкъ этмей, не район ва республика оьлчевде оьтгерилген физикадан олимпиадалар болмагъан. Шо олимпиадаларда ортакъчылыкъ этгенни ва алдынлы ерлени алгъанлагъа берилеген дипломланы ва гьюрметлев грамоталаны тёбесин гёрген адам да Нариманда физиканы кюрчюсю школадан тутуп салынгъанны англажакъ. Сонг да, Нариман школаны оьр класларында охуйгъан вакътиде физикадан Бютюнроссия олипиадасында да алдынлы ерге ес бола, ону аты Россияны лап да гючлю физиклерини арасына къошула…

Мен шону эсгерегеним, бугюн бир-биревлер школада берилеген билим мугькам болмай, шо билим булан оьр охув ожакълагъа тюшме де бажарылмай деп айта бола. Мени гьисабымда, уьй къурмакъ учун кюрчюню бек салмагъа герек йимик, билимлени кюрчюсю де школадан башланмагъа тюше. Шо кюрчюню беклигинден илмуну ёлуна тюшген гьар адамны савлай илму ёлу гьасил де бола. Сёзлеримни Нариман Нурутдиновну илму ёлу да исбатлай.

Нариман Нурутдинов Москвада академик Губкинни атындагъы Россияны нап ва газ университетинде терен билимлеге ес болмагъа къастлыгъы шонча да уллу бола чы, оьзю охуйгъан бёлюкню гьюрметлев такътасына ону сураты охувуну биринчи курсундан тутуп да илинмеге башлай. Наримангъа дарс береген Россиягъа белгили алимлер ону терен билимине тамаша болалар, огъар гьар якъдан кёмек этмеге гьаракат этелер. Гьакъыкъатда Нариман Нурутдинов университетни академик Иван Губкинни атындагъы стипендиясына лайыкълы бола, бир вакътини ичинде огъар Гьажи Магьачевни фондуну стипендиясы, Дагъыс­танны башы болуп тургъан Рамазан Абдулатиповну атындагъы стипендия берилип де тургъан. Гетген йылдан тутуп буса Россияны Президенти Владимир Путинни стипендиясын алып охуйгъан Нариман Нурутдинов Россия ва миллиара илму конференцияларда да ортакъчылыкъ этмеге заман таба.

Балики, охувчуланы бирлери юрт ерде оьсген ва тарбиялангъан, юрт школада билим алгъан яш шолай оьрлюклеге нечик етмеге болгъан деген соравну бермеге бола. Эгер Россиягъа белгили алимлер булан топлангъан оьр охув ожакъны илму советини къарары булан юртлу къумукъ улангъа университетни атын юрютеген Губкинни стипендиясын бермеге токъташгъанлыкъдан уллу оьрлюк боламы? Озокъда, шонда Нариман оьзюню агьлюсюнде, оьзюню ата-анасындан алгъан билим ва тарбия ахырынчы ерни тутмагъаны шексиз.

Нариманны билими янгыз шо алимлени советини къарары булан да дазуланмай. Гетген йыл Москвада оьтгерилген «Нап ва газ 2017» деген яшёрюмлени халкъара конференциясы да Нариман учун бошуна оьтмей. Шо конференциягъа гёрсетилген 68 илму ишни арасында Нариманны ишине 3-нчю ер бериле. Эгер де биринчи ва экинчи ерлер янгыз Россияны ягъарлыкъ ва гюч комплексинде (ТЭК) ишлейгенлеге берилгенни гьисапгъа алса, оьр охув ожакъда охувун узатагъан Нариманны илму ишине оьр багьа берилгени англашыла.

Бираз алда Нариман Нурутдинов оьзюню илму иши булан Москвадагъы электроника ва математика институтунда халкъара илму-сынав конференциясында да чыгъып сёйлеген. Илму-конференциягъа гёрсетилген 80-ден де артыкъ илму ишлени арасындан Нариман Нурутдиновну ишине оьр багьа берилген ва ону илму иши конференцияны умуми жыйым китабына гийирилген.

Гетген йыл буса Нариманны «Система усовершенствованного управления газофракционирующей установки» деген ишине Губкинни атындагъы Россияны нап ва газ университетини ректору В.Г.Мартыновну ва Россияны энергетика министри А.В.Новакны къоллары салынгъан диплом да тапшурула.

Кёкде гьар адамны оьз юлдузу бар деп яшдан берли де эшитгенмен. Нариман Нурутдинов буса оьз юлдузун оьзюню билими ва къастлыгъы булан къазангъан. Бугюн Нариман Нурутдинов аспирантурада охуй туруп, оьз яшавуну гьайын да эте. Ол Москвадагъы нап заводда программист болуп да ишлей. Ол ишин де сюе, илму ёлун да узатмагъа къастлы.

Артда да мен Наримангъа илму ёлунда уьстюнлюклер, ону тарбиялагъан ва яшавгъа гёзюн ачдыргъан ата-анасы Нурутдин ва Муслимат Нурутдиновлагъа буса къатты савлукъ ва авлетлерини авлетлерини де яхшылыкъларындан сююнюп яшамакъны ёрамагъа сюемен.

 

 

Герейхан Гьажиев,

хас мухбирибиз.

Суратда: Нариман Нурутдинов

В. Г. Мартынов ва А. В. Новак булан.

Автор чыгъаргъан сурат.