–Инг башлап, Шамил, сени оьзюмню ва коллективибизни атындан уьстюнлюк булан къутлайман. Лакъырны сени спортдагъы биринчи абатларынгдан башлайыкъ.
– Къутлавларыгъыз учун баракалла. Мен биринчилей спорт залгъа гиргенде, магъа 7 йыл да болмай эди. Озокъда, шо чагъымда мен гележекдеги къысматымны спорт булан байларман деп ойлашмай эдим. Тюзюн айтгъанда, агъам Завурну сиптечилиги, къасты, гьайлы янашыву болмагъан буса, балики, магъа яшавумда башгъа ёллар буюрулгъан болгъан буса да билмеймен. Завур менден 7 йылгъа уллу. Ол эди мени тутушуп ябушувгъа алып да барагъан, алып да гелеген. Бир вакъти мен авруп къалдым. Тренировкаланы бёлме тюшдю. Арадан заман гетип, шагьарда бизге хапарсыздан агъамны яхшы ювугъу, гюнчыгъыш ябушувланы белгили устасы, «Дагфайтер» деген спорт клубну башчысы Мансур Учакъаев къаршы болуп, ол мени оьзюню клубуна чакъырды.Шондан берли 5 йыл оьтдю.
– Биринчи ярышларынг эсингде къалгъанмы?
– Озокъда къалгъан. Мен янгы клубгъа тренировкалагъа юрюме башлап, арадан бир жума да гетмейли, Хасавюртгъа ярышлагъа бардыкъ. Сынавум етишмейгени ябушма чыкъгъандокъ билинди. Нечакъы гьаракат этсем де, мени булан тогъатартма чыкъгъан уланны утуп болмадым. Шо мени спортдагъы биринчи герти дарсым эди деме ярай.
–Сен дюньяны чемпионатында биринчилей ортакъчылыкъ этгенсен. Оьзге ярышлар булан тенглешдиргенде, шо халкъара турнирни не йимик башгъалыкълары бар?
– Минскидеги ярышлардан алда магъа Дагъыстанны, СКФО-ну, Россияны чемпионатларында ортакъчылыкъ этме тюшдю. Шоланы барысында да биринчиликни алма насип болду. Дюньяны чемпионатына биз башлап мунда, Дагъыстанда, Дубки деген посёлокда гьазирлене эдик. Сонг чемпионат ачылма бир нече гюн къалгъанда, Москвада оьз арабызда ярышлар оьтгердик.
Башгъалыкъланы гьакъында сорай бусагъыз, инг башлап шо, гертиден де, дюньяны оьлчевюнде оьтгерилеген уллу спорт агьвалат экенине тюшюнесен. Белоруссиягъа 26 тюрлю пачалыкълардан лап да сынавлу спортсменлер жыйылгъан эди. Россияны командасы инг де гючлю болуп чыкъды. Шо уллу уьстюнлюкде мени де аз буса да къошумум баргъа эпсиз шатман. Сёз ёругъунда сююнч гьисапда айтгъанда, мени юртлум Рамазан Рамазанов да ветеранланы арасындагъы ярышларда алтын медаль къазанды.
–Охувчуларыбызны бирлери грэпплинг ябушувну не журасы экенни яхшы билмей буса да ярай. Бир-эки сёз булан англатсанг арив болур эди.
– Грэпплинг оьзюне Бразилиядагъы жиу-житсуну, Россиядагъы самбону ва тутушуп ябушувну, Япониядагъы дзю-дону къуршай. Ябушувланы бу журасында, боксда яда къошулчан ябушувларда йимик, спортсменлеге бири-бирине къоллары булан урмагъа ихтияр берилмей. Грэпплинг – ябушувну айрыча бир гьакъыллы журасы. Мунда уьстюн гелмек учун янгыз гюч-къуват азлыкъ эте.
– Дагъыстанда тутушуп ябушувдан чемпионлар болгъанлагъа айрыча гьюрмет этиле. Пачалыкъны янындан да олагъа артыкъ тергев бериле. Олимпия оюнланы утгъанлагъа этилеген яхшылыкъны чы айтма да айтмайман. Тутушуп ябушувну къоюп, ябушувланы башгъа журасына чыкъгъанынга гьёкюнмеймисен?
– Гьёкюнмеймен. Грэпплинг, самбо, панкратион – олар спортсменге бары да бажарывлугъун, гьюнерин гёрсетмеге имканлыкъ бере. Тутушуп ябушувда гюнден-гюн ябушувну бир къайдаларына уьйренип турасан. Шо мени ялкъдыра эди. Тутушуп ябушувда уьстюнлюклеге етишген жагьиллеге яшавун къурма тынч экенни англайман. Тек, бирин къоюп, башгъасына чабып айланма хыялым ёкъ. Мени гьисабымда, ювукъ йылланы ичинде грэпплинг Олимпия ярышланы сыдырасына къошулажакъ. Шо масъаланы айланасында гьар тюрлю чаралар оьтгерилип турагъанны билемен. Ябушувну янгы журалары генг кюйде дюньяда яйылгъан. Оланы арасында да аты данггъа айтылгъанлары бар. Мисал учун, Гьабиб Нюрмагьамматовну ким танымай?!
– Нюрмагьамматовдан къайры, сен оьзлерден уьлгю алардай, олагъа ошардай дагъы да спортсменлер бармы?
– Уьлгю алардай дегенде, мен биревню де макътап кёкге чюймеймен. Гьарисини гючлю янларын ахтараман, олардан уьйренемен. Гьар спортсменни оьзюню оьзтёрече ёлу болма герек.
–Гел, сени спорт булан байлавлу гьаракатынгны харж ягъыны гьакъында лакъыр этип къарайыкъ. Гьар тюрлю тышдагъы ярышлагъа бармакъ учун аз акъча тарыкъ болмай. Шо якъдан кимдир сагъа кёмек этеген?
– Мени спонсорларым – атам, анам, агъам Завур. Аллагь рази болсун олагъа! Олар болмагъан буса, мен бугюнгю натижалагъа етишежегиме инанма къыйын. Кёмек эте дегенде, мен янгыз акъчаны гьисапгъа алмайман. Оланы гьайлы янашыву, якълаву магъа артыкъ гюч-къуват бере. Озокъда, оланы имканлыкълары да дазусуз тюгюл. Масала, мени 2014-нчю йылда Италияны Тоскана деген шагьарында оьтгерилеген дюньяны чемпионатына чакъыргъан эдилер. Тек шо сапар бек багьа токътай эди. Шо саялы чакъырывну гери урма тюшдю.
–Сен оьзюнгню гюнлюк низамынгны нечик тизесен? Бош заманынгны нечик оьтгересен?
–Тренировкалагъа гьар гюн бараман. Ярышланы алдында эртен 9-дан 11 болгъунча залдан чыкъмайбыз. Уьйге къайтып, хам-хум этип, ахшам 5-де къайтып клубгъа бараман. Сонгугюнлер тавгъа чабагъан кююм бола. Бош заманымда къурдашларым булан бирче кинотеатргъа бараман. Фильмлеге уллу экрандан къарама эпсиз сюемен.
–Тамаша, сен компьютерни хабарын чыгъармадынг.
– Мени гиччиден берли компьютер булангъы аралыкъларым онча яхшы тюгюл. Агъам бир вакъти компьютер алма сюйген эди. Тюзюн айтгъанда, мен оьзюм де уьюбюзде компьютер болгъанны сюе эдим. Тек ол мени тенглилерим бары да бош заманын компьютер оюнлар булан оьтгерегенин, яшлар алда йимик абзаргъа чыгъып ойнамайгъанын гёрюп, хыялын алышдырды. Мени о заман бек хатирим къалды.Гьали чи мен англайман, инсангъа, айрокъда гьакъылбалыкъ болмагъан яшгъа ич дюньясын янгыз шо электрон «къутукъ» булан дазуландырып къойма бир де бажарылмай. Адам оьзю де гьис этмейген кюйде, компьютерни къулу болуп токътай.
– Шагьардан янгыз яда къурдашларынг булан гезейгенде сизин йимик тенглилер булан къаршы болуп, сёзден сёз чыгъып, эришме тюшгенде, шо гьалдан нечик чыгъасыз? Шоссагьат оьзюгюзню кочап гьюнерлеригизни гёрсетме къараймысыз?
– Оьзюню гючюне инанагъан рагьмулу адам, амалдан геле туруп, бир де ябушувну башламажакъ. Бир айтар, эки айтар, тек эришивлюкню маслагьат булан битдирме къаст этежек. Озокъда, яшавда гьар тюрлю къаравулламагъан гьаллар тувулуна. Биревлер сени ювукъ адамынгны, гиччипавну яда эсли адамны хатирин къалдыра буса, юмурукъланы гючюн къолламакъ да пайдалы. Бир-бир къутургъан тайпа къапас алмай туруп тынмайлар.
– Шо лап да дурус ва адилли янашывдур деп эсиме геле. Яхшы, эришивлени, ябушувланы къояйыкъ.Сени бизин милли макъамларыбызгъа, йырларыбызгъа тынглайгъан кююнг боламы?
– Гьакъ юрекден айтгъанда, мен бизин милли эстраданы якъчысы тюгюлмен. Къулакъгъа даим бир кюйде чалынагъан кюйлер мени иштагьландырмай. Къуру арты битмейген накъыра булангъы гююв ва сююв. Юрегинге таъсир этердей йырлар оьтесиз аз.
–Сен яшавунгну спорт булан байлама токъташгъансан. Чагъынга гёре ябушувланы токътатма тюшгенде, не булан машгъул болма умут этесен?
– Гьали де мен мекенли токъташып битмегенмен. Баргъан сайын шо масъала ачыкъ болар деп ойлашаман. Гелеген йыл, Аллагь буюрса, оьр охув ожакъгъа тюшме хыялым бар. Гележекде, балики, аслу ишимден къайры, спорт школа ачып, яшлагъа оьзюмню ябушувлардагъы сынавумну берме къарарман.
–Жагьиллигинге де къарамайлы, сен яшавда, спортда бир тюрлю даражалагъа, уьстюнлюклеге етишгенсен. Шо саялы сени яшлагъа насигьат берме толу ихтиярынг бар. Не ёрар эдинг тенглилеринге?
– Бир де ругьдан тюшмегиз. Ата-ананы, ювукъ адамларыгъызны аягъыз. Тутгъан асил ёлугъуздан тайышмагъыз. Муратларыгъызгъа етишме болагъаныгъызны дос-къардашгъа, авул-хоншугъа, таныш-билишге исбатлагъыз.
Лакъырлашывну юрютген
Алав АЛИЕВ.
Суратларда: Ш. Шихшабеков;
дюньяны чемпионатында.
