Ана тиллени халкъара гюнюне байлавлу бютюн республикада байрам чаралар, охув ожакъларда ачыкъ дарслар, чебер охув йимик жанлы гьаракатлар юрюлюп турду. «Ёлдаш» газетни февраль айны 21-нде чыкъгъан номерини 4-5-нчи бетлери де шо гюнге багъышлангъан эди. Газетни шо эки де бетинде берилген макъалаланы тергевлю кюйде охугъан сонг, мен оьзюмню пикруларымны да язмагъа токъташдым.
Мен муаллим касбуну юрт школада 51 йыл юрютгенмен. Шо йылланы узагъында юртлу яшланы математикагъа уьйретсем де, ана тилге бакъгъан сюювюм гьар къачан да биринчи ерде болгъан. Бугюнлерде пенсияда болсам да, ана тилни, къумукъ миллетни масъалаларына гьаман да тергев беремен.
«Ёлдашны» оьрде эсгерилген номерин охуйгъанда, Патимат Бекееваны маъналы язылгъан «Миллетни уллу байлыгъы» деген макъаласы магъа айрыча таъсир этди. Ана тилни сакъламакъ, торайып гелеген наслу тилине, миллетине, олай да милли культурасына гьюрметли янашсын учун яшавгъа чыгъармагъа тюшеген агьамиятлы чараланы гьакъында мен де оьз ойларымны аян этмеге сюемен.
«Озокъда, пачалыкъны янындан да ана тиллеге тийишли тергев этилмей деп айтмагъа ярайдыр. Гертилей де, школаларда ана тил ва адабият дарсланы сагьатлары кемитилген, ана тил дарсланы абуру тюшген, муаллимлер етишмей, оланы алапалары аз…», – дей Патимат. Тюппе-тюз де айта.
Ана тилни айланасында тувулунагъан четим масъалаланы гьакъында оьзю булан Насрулла Байболатов юрютген лакъырлашывда Кёстек юртдагъы орта школаны сынавлу муаллими Супуяханым Бийболатова да эсгере. Ана тил ва адабият дарслагъа гёрсетилеген сагьатлар кемитилегени гьакъда ичибушуп эсгере: «Тахо-Години атындагъы институт 2013-нчю йылгъы 5-11 класлар учун «Къумукъ тил ва дагъыстан адабиятдан программасында» 5-9 класларда адабият дарслагъа эки сагьат гёрсете. Гьакъыкъатда буса школада бир сагьат бере… Къайсы теманы гечип, къайсын къоймагъа герек?» – дей Супуяханым.
Шо саялы билим берив тармакъны, олай да Тахо-Години атындагъы институтну ёлбашчыларына шо кемчилик къачан тайдырылажакъ, – деп сорамагъа сюежек эдим. Физкультура дарслагъа 3 сагьат бериле, ана тилге буса бир сагьат гёрсетиле. Неге? Яшлар булай да оюнлардан магьрюм къалып турамы? Шу масъаланы уьстюнде яхшы ойлашып къарамагъа тюше.
Шу ерде оьзю савунда муаллим Бийболат Вагьабов айтгъан сёзлени де эсгерип къоймагъа да сюемен: «Давну вакътисинде ва шондан сонггъу йылларда муаллимлер юртда мадарлы адамлар гьисап этиле эди. Сонг да, юрт тюкенге янгы мал гелсе, биринчилей муаллимлеге бериле эди. Къоллайгъан электрик ток да, ягъарлыкъ да гьавайын эди. Шолай абуру бар эди бизин муаллимлени», – дегени бугюн йимик эсимде. Оьзюм ишлеп гетген саялы айтаман, бугюнлерде шо авур боюнсагъа егилген муаллимлерден аз алапа алагъанлар нагагь да ёкъ. Шу гьал буса айрокъда яш муаллимлени башгъа ишлеге гёчмеге борчлу эте. Шо себепден школаларда арт вакътилерде муаллимлер етишмейгени де гьис этиле. Озокъда, бу ерде барыбызгъа да ойлашмагъа кёп себеплер бар…
Исламутдин КЪУРБАНОВ,
загьматны ветераны.
Къакъашура юрт.
