Benim burada kısıtlı bilgi, belge ve imkanlarla yaptıgım bu küçük çaplı araştırmada amacım Yavu\’ nun tarihine bir ışık tutmaktır. Amaç, köyümüzün kuruluşu ile ilgili bilgileri belli bir çerçeve içinde degerlendirerek, kalıcı yazılı bir metin halinde bizden sonraki kuşaklara olabildigince dogru olarak aktarmaktır. İlerde bu bilgi ve belgelerden daha saglam ve daha geniş kaynaklara ulaşanlar olursa, dilegim onlar da bu birikimlerini bizlerle paylaşırlar. Araştırmalarımda dikkatimi çeken bir konu da, dinledigim kaynakların çogunlugunun genel degerlendirmelerde hemfikir oldukları halde, olayları degişik görüş ve yorumlarla dile getirerek herhangi bir şekilde kendi soylarına övünç payı çıkarmaya özen göstermeleridir.Herhalde bir türlü vazgeçilemeyen geleneksel Kuzey Kafkas gelenegi olsa gerektir, her kaynak olayları kendi atalarını bir şekilde yücelterek anlatmakta ve hemen herkes soyunun aristokratlıgının ispatına çalışmaktadır. Burada bu gibi ilkel degerlendirmelere kesinlikle yer verilmemiştir. Herhalde hiç kimse büyük bir zorunluluk olmadıkça o çaglarda ve o şartlar altında, ailesi ile birlikte, evini yurdunu bırakarak bilinmedik ülkelere göç etmez. Hele de bu kişiler aristokrat olursa. Bu küçük girişle burada olayları takip edecek mantıgı açıklamaya çalıştım. Şimdi asıl konumuza, köyümüzün kuruluşu ile ilgili araştırmamıza dönelim;

YAVU, elimizde bulunan iki ayrı belgeden anlaşıldıgına göre 1277 Hicri / 1856 Miladi yılında , Kuzey Kafkasya\’ dan göç ederek bu bölgeye gelen Kumuklar tarafından kurulmuştur. Kumuklar , halen büyük çogunlukla Kuzey Kafkasya\’da , Dagıstan Cumhurıyeti\’nin kuzey bölgelerinde oturmaktadırlar. Tam bir diller ve halklar mozaigi olan Kuzey Kafkasya\’ nın en karışık Cumhuriyeti olan Dagıstan, 50.300 km2 yüzölçüme ve 1.823.000 nüfusa sahiptir. Bazı verilere göre toplam 72 ayrı dilin konuşuldugu Kuzey Kafkasya\’ da, yalnız Dagıstan Cumhurıyetinde, 32 degişik gurup yaşar ve 32 ayrı dil konuşulur. 1989 yılında yapılan nüfus sayımına göre, Dagıstan\’da 282.000 Kumuk yaşamaktadır. Başlıca üç ana guruba ayrılan Kuzey Kafkas dillerinden Kumukça, Turanı (Kıpçak ) Diller gurubuna girmektedir. Kuzey Kafkasya dışında 45 degişik ülkede azınlık ve vatandaş konumunda yaşayan diger Kafkas Göçmenleri gibi Kumukların da diasporadaki kesin sayıları bilinmemektedir Daha dogrusu şimdiye kadar kimsenin böyle bir araştırma yaptıgına dair bir bilgiye rastlamadım.

— Ankara Kuzey Kafkas Kültür Dernnegi\’ nin çıkardıgı aylık "MARJE" dergisınden alınan bilgiler.

Yavu\’nun kuruluşu ile ilgili inceleyecegimiz ilk yazılı belge, kuruluşundan 21 yıl sonra yaptıkları mescidin duvarına yerleştirdikleri Arapça yazılı bir kitabedir.

Bu kitabeyi bugün kullandıgımız Türkçe\’ye çevirerek okursak.

Göç edenler, 1277 (1856) yılında ülkelerini ve sahip oldukları tüm malvarlıkarını terk ettiler.Ve onlar Dagıstan Halkından olup, ENDREY ve YAKSAY\’dan gelmişlerdir. O göç edenler , gelişlerinden 21 yıl sonra 1298 (1877) yılında bu mescidi yaptılar.

Elimizdeki ikinci yazılı beIge 9 Muharrem 1285 (1864) tarihli, Germuat Kazası Şer-i Mahkeme ilamıdır. Yine bu ilamın da konu ile ilgili bölümlerine bakarsak;

Osmanlı mülkü üzerinde, Germuat İlçesine baglı Yavu Köyü \’ne yerleşen Dagıstan Halkı Göçenlerinin …Yukarıda adı geçen köye 1277 (1856) senesinde ilk yerleşenlerden … ibareleri ile bizlere Yavu\’nun 1856 miladi yılında kuruldugu dogrulugundan şüphe edilmeyecek şekilde her iki belgede de açıklanmaktadır.

Köyümüzün kuruluşu ile ilgili ikinci araştırmamı , " köye ilk yerleşen aileler ? " sorusu üzerinde yogunlaştırdım.

Elde yazılı bilgiler olmadıgı için, köye ilk kimlerin yerleştigi konusundaki soruları, kuşaktan kuşaga aktarılarak bizlere kadar ulaşan bilgileri mantıgımızdan süzerek, ard düşüncesiz cevaplandırmaya çalıştım. Yavu\’yu ilk yerleşim yeri olarak şeçen aile sayısı ve kimlikleri konusunda hemen bütün kaynaklar hemfikirdir. Henüz buna karşıt bir görüş ileri sürülmediginden bu bilgileri buraya esas olarak alıyoruz.

1856 Yılında Yavu\’ya ilk olarak 12 aile yerleşmiştir.

Bu aileleri alfabetik olarak şöyle sıralayalım:

1) AÇIK\’ LAR, ELCİYAR\’ LAR	/ ŞEMEV
2) AYDEMİR\’LER	/ AYDEMİR
3) BATUR\’ LAR	/ ABDULKERİM\’ LER
4) CANDEMİR\’ LER	/ CANDEMİR
5) CANOL\’ LAR	/ HACI MAHAY
6) DONAT\’ LAR	/ YASALAR
7) EMEN\’ LER	/ HACI EMİN
8) HANGİŞİ\’LER	/ HACI OSMAN
9) ÖLMEZ\’LER	/ HACI ÖLMEZ , HACI İSLAM
10) ÖZDEN\’LER	/ HACI ALİ

Bu on haneden başka iki hane daha Yavu\’yu ilk yerleşim yeri olarak şeçmişlerse de, bu iki aile daha sonra Yavu yu terk ederek Denizli\’ ye göç etmişlerdir. Zaten dinledigim bütün kaynaklar da, köyümüze ilk oniki ailenin yerleştigi konusunda hemfikirdir. 1856 yılında yukarda saydıgımız oniki aile ile kurulan Yavu\’yu 1864 yılında yani kuruluşundan sekiz yıl sonra Osmanlı belgelerinde kırkbir hane olarak görmekteyiz. Yavu köyüne yerleşen toplamı KIRKBİR haneden ibaret Dagıstan Halkı Göçenlenlerinin iki kafile oldukları ve iki mahallede mekan tuttuklardır. Bu hızlı çogalmaya, ilk yerleşen ailelerin parçalanarak yeni haneler oluşturmaları ve durmadan katılan yeni göçmen aileler sebep olmuştur. Burada şu düşüncemide söylemeden geçemeyecegim. O gün Yavu\’yu ilk yerleşim birimi olarak seçenler ne kadar Yavulu ise, bugün en son gelerek yerleşen aile de ( etnik kökeni ve inancı ne olursa olsun ) o kadar Yavulu\’dur. Tarihinin bilincindeki her Kuzey Kafkasyalı\’nın aklından çıkarmaması gereken konu, ETNİK KÖKEN, SINIF ve INANÇ ayrımcılıgına bilinçle karşı çıkmaktır. Geçmişinde bu ayrımcılıgın acısını çekmemiş hiçbir Kuzey Kafkas Halkı yoktur. Atalarını bilinmedik maceralara atarak, onbinlercesinin yaşamına mal olan tarihindeki o acılı köylerin kökenlerinde, mikro milliyetçilik ve alt kimliklerin öne çıkarılarak oluşturulmuş nice kanlı tuzagın yattıgını unutmamalıdır. Tabi ki hiç kimse aslını inkar edemez ve aslını ecdadını bilmelidir.

BELGE 1: 1298 Hicri / 1877 Miladi yılında inşa edildigini yine kendi duvarının yapımında kullanılan bir taştan anladıgımız ilk mescidden kalan kitabe. Bu kitabenin, daha geniş ve mantıklı açıklamasının yapılmasının, her zaman kabulümüz oldugunu burada belirtmek isterim. Kitabenin Aciklamasi: "Ve onlar Dagıstan Halkından olup, ENDREY ve YAKSAY dan gelmişlerdir. O göç edenler, buraya gelişlerinden 21 yıl sonra 1298 (1877) yılında bu mescidi yaptılar."

BELGE 2: Elimizde bulunan ikinci belge 9 Muharrem 1285 (1864) tarihli, zamanının Germuat ( bugün Yıldızeli ) Kaymakamlıgının orjınal şer-i mahkeme ilamıdır.Orjinal belge Osmanlica ile kaleme alındıgından, ancak Sivas tapu / kadastrosunda görevli yeminli tercüman Hasan Hüseyin Öztürk\’ün metni latin alfabesine çevirmesinden sonra incelenminştir. Bu belgede inceleme konumuzun ilgi alanına giren iki nokta dikkat çekicidir.

Birincisi köyümüzün kuruluş tarihinin burada da yukarda degindigimiz , eski mescidin duvarındaki kitabede verilen tarihi dogrulaması,

İkincisi de 1285 Hicri / 1864 Miladi senesinde köyümüzde o anda oturan ailelerle ilgili bilgiler.

Bu ilamın içeriginde, o anda köyde bulunan ailelerin bir bölümünün sulama suyu anlaşmazlıgı nedeniyle diger bölümü tarafından dava edildigi ve anlaşmazlıgın, zamanın adaleti tarafmdan çözüme kavuşturularak , davacı ve davalı olan tarafların mahkemenin önerilerini kabul ederek beliren anlaşmazlıgın giderildigi anlatılmaktadır.

Kuruluşunu araştırırken yarararlandıgım belgeler:

Kaynak (1):

Bir Araştırma Dökümanı hazırlayan : 22 Haziran 1999 MOL BELÇİKA ZAFER ÖZDEN

Kaynak(2):

1988 — Lise Tarih dersi için hazırlanmış bir ödev için Köyün büyüklerinden İbrahim Ethem Ölmez in derledigi bilgiler…

Kaynak(3):

Internet üzerinden Kumuklar ve Dagistan üzerine yaptıgım araştırmalar…

Dr. Çetin Pekacar/Kumuktürkleri Tarihi

NOT: Yeni Bilgi ve Belgelerinizi bekliyoruz…!

Çalışmalarımız devam ediyor..