Шо ишде алынгъан биринчи абат гьисапда бираз алда Бабаюртда ачылгъан «Нюр» деген сабанчы-фермер хозяйствода акъкъатыкъны ва этни ишлетеген цех болуп токътады.
Бабаюрт район йимик уллу юрт хозяйство район учун ачылгъан бир цех де, онда гюнде ишлетилеген 5-10 тон сют де гьалны алышдырмайгъаны англашыла. Районда ашлыкъ болдурув янгыдан гётерилме герек. Шо ишлер яшавгъа чыкъсын учун, озокъда, пачалыкъны янындан кёмек гереги де англашыла. Шо буса бугюн ашлыкъ болдурувчулагъа етишмей.
– Мен «Россельхозбанкдан» таба уллу кредитлер алып, 200 сыйыргъа гьисап этилген къотан къурмагъа сюемен, – дей мени булангъы лакъырында «Сектор» деген СПК-ны директору А. Гьасаналиев. – Тарыкъ кагъызланы онгаргъан эдим. Тек ери гелгенде банк булан къыйышып болмай, кагъызланы ташлап къоймагъа тюше. Гьасили, иш еринден тербенсин учун сабанчылагъа кёмек де, оьрде токътагъан къуллукъланы янындан чатакъ салмайгъан кюй де герек.
Шолай четимликлер булан къайсы сабанчы да раслаша. Амма оланы гьар гюн дегенлей чыгъагъан четимликлери шону булан да битмей. Болдурулгъан малны оьзлеге пайдалы кюйде сатывгъа чыгъармакъ учун да сабанчылагъа аз къыйналмагъа тюшмей.
– Бугюн нени гьакъында айтмагъа болабыз, – деп къайнаша «Нюр» деген КФХ-ны директору М.Гьабибуллаев. – Сабанчыны къыйыны бугюн кепеклеге тенг болгъан. Мисал учун айтгъанда, таза сыйыр сютню бир литрисини багьасы 13 манатдан артыкъ тюгюл. Амма шо оьлчевдеги сувгъа буса адамлар кёп сююп 20–25 манат тёлей. Демек, сютню багьасы сувнукинден азындан эки керенге сама да кем. Шо саялы да мен, бугюн оьзюм де бары да онгайлыкълар бар буса да, бишлакъ этип болмайман. Магъа шо пайдагъа олтурмай. Бугюнгю багьалагъа гёре бир кило бишлакъны багьасы еринде 150 манатгъа олтура. Шо вакътини ичинде къаттыгюнлер базардан бишлакъны 100–120 манатдан сатып алмагъа бола.
Сонг да, ачылгъан ва гележекде ачылмагъа гёз алгъа тутулгъан цехлерде билимли специалистлени ёкълугъу да юрт хозяйство тармакъны гётермекни гьайын этип айланагъан сабанчыланы арбасыны дёгерчиклерине тогъас сала. Бугюн районгъа технологлар гьава йимик етишмей. Мен оьрде эсгерип гетген «Нюр» деген КФХ-ны директору М.Гьабибуллаевни сёзлерине гёре, ичек толтурагъан цехде ишлеп болагъан адамгъа ол 50 минг манат алапа бермеге гьазир. Амма шолай адамны ол тапмагъа болмай.
Оьрде эсгерилген бары да четим масъалаланы юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулар «Бабаюрт район» деген муниципал районну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбов оьтгерген жыйында да гётерди. Шо жыйында районну УСХ-сыны ёлбашчысы А.Алибеков, Роспотребнадзорну ва ветеринар къуллукъну вакиллери де ортакъчылыкъ этдилер. Айтагъаным, сабанчылар булан ачыкъ лакъыр болду.
– Озокъда, бугюн мал болдурувчуланы аслу масъаласы гьазир малны сатывгъа чыгъарыв экенни биз яхшы англайбыз, – дей «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбов сабанчыланы соравларына жавап бере туруп. – Биз бугюнню талапларына гёре ишлемеге герекбиз. Демек, этилеген маллар токъташгъан нормалагъа толу кюйде жавап берме тюше. Сизин къолугъузда шо гьакъдагъы шагьатнамалар болмагъа герек.
Ж.Шайыбовну сёзлерине гёре, эгер районну юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулары шо талапланы болдурса, олагъа гьар тюрлю электрон сатыв-алыв чараларда ортакъчылыкъ этмеге бир четимлик де болмажакъ.
Сонг да, бугюн районну билим берив идараларына акъкъатыкъ райондан тышдан геле. Эгер ерли мал болдурувчулар токъташгъан нормалагъа толу кюйде жавап береген мал болдурса, эсгерилген идараланы акъкъатыкъ булан ерли юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулар таъмин этип болажакъгъа шеклик ёкъ.
Бугюн Интернетсиз яшавну суратламагъа бажарылмай. Янгы технологиялар юрт хозяйство тармакъгъа гиргени бугюн тюгюл. Ашлыкъ болдурувчулагъа кёмек гьисапда гьазир малны сатывгъа чыгъармакъ учун интернет тюкенлер де ишлей. «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбовну тапшурувуна гёре, ерли ашлыкъ болдурувчуланы малын интернет сатывгъа чыгъарывну уьстюнде районну юрт хозяйство управлениесини специалистлери ишлеп тура. Шо, Ж.Шайыбовну гьисабына гёре, ашлыкъ болдурувчуланы алдына чыгъагъан четимликлени кемитмеге имканлы.
Амма бош къашыкъ авузун йырта дегенлей, айтылагъан сёзлени кёплери яшавгъа чыкъмай къалагъан гезиклер кёп болагъанны сабанчылар да яхшы англай. Шо саялы да, олар оьзлер уьйренген кюйде, базар аралыкъланы талапларын болдура туруп оьзлеге «исси» ер къыдыралар. Шо мен оьрде эсгерген жыйынны барышында да белгили болду. Неге тюгюл де, ерли гьакимлер не айтгъан булан да, не иш этмеге урунса да, оьрден кёмек къолун узатагъанлар болмаса, бугюн берген сёзню яшавгъа чыгъармагъа бек къыйын. Шону гьакимлер оьзлер де, олардан кёмек излейген сабанчылар да яхшы билелер.
Шогъар да къарамайлы, сабанчылар ишлейлер, генглешмеге умутлу да дюрлер. Мени булан гьакълашгъан районну ашлыкъ болдурувчуларыны сёзлерине гёре, олар, пачалыкъны янындан айтардай кёмекни оьзюн тюгюл, оьзлеге чатакъ салмайгъанны къаравуллайлар. Ёгъесе, оланы уллу планлары гележекде бош гетмеге бола.
сабанчы-фермер хозяйствону
акъкъатыкъ ишлетеген цехи.
Бабаюрт район йимик уллу юрт хозяйство район учун ачылгъан бир цех де, онда гюнде ишлетилеген 5-10 тон сют де гьалны алышдырмайгъаны англашыла. Районда ашлыкъ болдурув янгыдан гётерилме герек. Шо ишлер яшавгъа чыкъсын учун, озокъда, пачалыкъны янындан кёмек гереги де англашыла. Шо буса бугюн ашлыкъ болдурувчулагъа етишмей.
– Мен «Россельхозбанкдан» таба уллу кредитлер алып, 200 сыйыргъа гьисап этилген къотан къурмагъа сюемен, – дей мени булангъы лакъырында «Сектор» деген СПК-ны директору А. Гьасаналиев. – Тарыкъ кагъызланы онгаргъан эдим. Тек ери гелгенде банк булан къыйышып болмай, кагъызланы ташлап къоймагъа тюше. Гьасили, иш еринден тербенсин учун сабанчылагъа кёмек де, оьрде токътагъан къуллукъланы янындан чатакъ салмайгъан кюй де герек.
Шолай четимликлер булан къайсы сабанчы да раслаша. Амма оланы гьар гюн дегенлей чыгъагъан четимликлери шону булан да битмей. Болдурулгъан малны оьзлеге пайдалы кюйде сатывгъа чыгъармакъ учун да сабанчылагъа аз къыйналмагъа тюшмей.
– Бугюн нени гьакъында айтмагъа болабыз, – деп къайнаша «Нюр» деген КФХ-ны директору М.Гьабибуллаев. – Сабанчыны къыйыны бугюн кепеклеге тенг болгъан. Мисал учун айтгъанда, таза сыйыр сютню бир литрисини багьасы 13 манатдан артыкъ тюгюл. Амма шо оьлчевдеги сувгъа буса адамлар кёп сююп 20–25 манат тёлей. Демек, сютню багьасы сувнукинден азындан эки керенге сама да кем. Шо саялы да мен, бугюн оьзюм де бары да онгайлыкълар бар буса да, бишлакъ этип болмайман. Магъа шо пайдагъа олтурмай. Бугюнгю багьалагъа гёре бир кило бишлакъны багьасы еринде 150 манатгъа олтура. Шо вакътини ичинде къаттыгюнлер базардан бишлакъны 100–120 манатдан сатып алмагъа бола.
Сонг да, ачылгъан ва гележекде ачылмагъа гёз алгъа тутулгъан цехлерде билимли специалистлени ёкълугъу да юрт хозяйство тармакъны гётермекни гьайын этип айланагъан сабанчыланы арбасыны дёгерчиклерине тогъас сала. Бугюн районгъа технологлар гьава йимик етишмей. Мен оьрде эсгерип гетген «Нюр» деген КФХ-ны директору М.Гьабибуллаевни сёзлерине гёре, ичек толтурагъан цехде ишлеп болагъан адамгъа ол 50 минг манат алапа бермеге гьазир. Амма шолай адамны ол тапмагъа болмай.
Оьрде эсгерилген бары да четим масъалаланы юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулар «Бабаюрт район» деген муниципал районну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбов оьтгерген жыйында да гётерди. Шо жыйында районну УСХ-сыны ёлбашчысы А.Алибеков, Роспотребнадзорну ва ветеринар къуллукъну вакиллери де ортакъчылыкъ этдилер. Айтагъаным, сабанчылар булан ачыкъ лакъыр болду.
– Озокъда, бугюн мал болдурувчуланы аслу масъаласы гьазир малны сатывгъа чыгъарыв экенни биз яхшы англайбыз, – дей «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбов сабанчыланы соравларына жавап бере туруп. – Биз бугюнню талапларына гёре ишлемеге герекбиз. Демек, этилеген маллар токъташгъан нормалагъа толу кюйде жавап берме тюше. Сизин къолугъузда шо гьакъдагъы шагьатнамалар болмагъа герек.
Ж.Шайыбовну сёзлерине гёре, эгер районну юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулары шо талапланы болдурса, олагъа гьар тюрлю электрон сатыв-алыв чараларда ортакъчылыкъ этмеге бир четимлик де болмажакъ.
Сонг да, бугюн районну билим берив идараларына акъкъатыкъ райондан тышдан геле. Эгер ерли мал болдурувчулар токъташгъан нормалагъа толу кюйде жавап береген мал болдурса, эсгерилген идараланы акъкъатыкъ булан ерли юрт хозяйство ашлыкъ болдурувчулар таъмин этип болажакъгъа шеклик ёкъ.
Бугюн Интернетсиз яшавну суратламагъа бажарылмай. Янгы технологиялар юрт хозяйство тармакъгъа гиргени бугюн тюгюл. Ашлыкъ болдурувчулагъа кёмек гьисапда гьазир малны сатывгъа чыгъармакъ учун интернет тюкенлер де ишлей. «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну администрациясыны ёлбашчысы Ж.Шайыбовну тапшурувуна гёре, ерли ашлыкъ болдурувчуланы малын интернет сатывгъа чыгъарывну уьстюнде районну юрт хозяйство управлениесини специалистлери ишлеп тура. Шо, Ж.Шайыбовну гьисабына гёре, ашлыкъ болдурувчуланы алдына чыгъагъан четимликлени кемитмеге имканлы.
Амма бош къашыкъ авузун йырта дегенлей, айтылагъан сёзлени кёплери яшавгъа чыкъмай къалагъан гезиклер кёп болагъанны сабанчылар да яхшы англай. Шо саялы да, олар оьзлер уьйренген кюйде, базар аралыкъланы талапларын болдура туруп оьзлеге «исси» ер къыдыралар. Шо мен оьрде эсгерген жыйынны барышында да белгили болду. Неге тюгюл де, ерли гьакимлер не айтгъан булан да, не иш этмеге урунса да, оьрден кёмек къолун узатагъанлар болмаса, бугюн берген сёзню яшавгъа чыгъармагъа бек къыйын. Шону гьакимлер оьзлер де, олардан кёмек излейген сабанчылар да яхшы билелер.
Шогъар да къарамайлы, сабанчылар ишлейлер, генглешмеге умутлу да дюрлер. Мени булан гьакълашгъан районну ашлыкъ болдурувчуларыны сёзлерине гёре, олар, пачалыкъны янындан айтардай кёмекни оьзюн тюгюл, оьзлеге чатакъ салмайгъанны къаравуллайлар. Ёгъесе, оланы уллу планлары гележекде бош гетмеге бола.
Герейхан Гьажиев,
хас мухбирибиз.
Суратда:
сабанчы-фермер хозяйствону
акъкъатыкъ ишлетеген цехи.
