Ашлыкъ болдурагъанланы инг де жаваплы заманы етишди. Бугюнлерде олар гюзлюклени къайтарывгъа гиришди. Сабанчыланы гьар гюню гьисапда. Гюзде топуракъгъа бюртюк салып, 7-8 айлар къуллугъун этип тургъан авлакълардан олар яхшы тюшюм къаравуллай.
Дагъыстанда гюзлюклер 93 минг гектар ерге чачылгъан. Шондан 17 минг гектары – Хасавюрт районда. Биринчи болуп ашлыкъ къайтарыв шо районда да башланды.
Газетни мухбирине Хасавюрт районну юрт хозяйство управлениесини ёлбашчысы Идрис Загьалов билдирген кюйде, бугюнлеге ерли 2500 гектар ердеги арпа чалынып битген.
– Ашлыкъланы, айырып айтсам, арпаны тюшюмю бу йыл яман тюгюл, – дей И.Загьалов. – Гьар чалынгъан гектардан 26 центнер алып турабыз. Шо да алдагъы йылдан шайлы артыкъ.
Сабанчыланы ашлыкъ къайтарывунда инг де аслу зат – шо ишлени заманында тамамламакъ. Хасавюрт районну сабанчылары ашлыкъ къайтарывну 15-20 гюнден битдирме хыял эте. Шону учун тарыкъ чакъы комбайн ва башгъа техника да бар.
– Эгер де алдагъы йылларда комбайнлар етишмей, ашлыкъ къайтарыв айдан да артыкъгъа узатыла эди буса, – дей, бизин булан лакъыр эте туруп, управлениени баш инженери Расул Хасаев. – Иш созулгъан сайын, алынагъан ашлыкъны тюшюмю де кемий. Мисал этип алсакъ, шо замангъа ашлыкъ бек бише ва ел чыкъгъандокъ, башлары тёгюлме башлай. Шондан къайры да, ерге ята. Арада янгурлар да болуп, ишлеме четимликлер бола. Шону учун да биз, жаваплы кампанияны къысгъа болжалны ичинде тамамлама къаст этебиз. Эгер де ашлыкълар тез бишип, техникабыз етишмей буса, хоншу районлагъа ва Мычыгъыш республикадагъы ашлыкълары геч бишеген хозяйстволагъа кёмек этмекни тилейбиз. Шолай, бизин районгъа Мычыгъыш республиканы сабанчылары кёп кёмек этген.
Гьали къоркъунчлу гьал ёкъ. Районда ашлыкъланы къайтарма 60 комбайн бар. Демек, гьар комбайнгъа чалмагъа 300 гектаргъа ювукъ тие. Шо гёрсетилген нормадан эки керенге артыкъ буса да, арпа ва будай башгъа-башгъа заманларда бише. Шону учун да, ашлыкъ къайтарывну къурумлу юрютме чола бола. Ондан къайры да, артдагъы 5-7 йылны ичинде тюрлю-тюрлю есликдеги хозяйстволар 15 янгы комбайн алгъанлар. Шоланы кёбюсю де пачалыкъны кёмеги булан алынгъан. Бирлери – лизинге гёре, бир пайы – енгил кредитлеге.
4 йыл алда Хасавюрт районда «Хасагросервис» деген МТС ачылды. Оланы 5 янгы комбайны да яхшы кёмек болдура. Эгер де эсги, 30-40 йыл алда чыкъгъан комбайнлар бюртюкню ерге тёгюп чала буса, янгыларыны артында бир бюртюк де тапма болмайсан.
Районда гёрмекли хозяйстволаны эсгерсек, башлап «Гранит» деген СПК-ны гьакъында айтма тюше. Яхсайны кёп йыллар ишлетилмей турагъан авлакъларын алып, бажарывлу Атилла Гереев шоланы юрютегени 10 йыллар бола. Гьар йыл ол 2–3 минг гектар ерге гюзлюклер чача. – Мен алда къурувчу эдим, ата юртумдагъы гьалны гёрюп, юрт хозяйство булан машгъул болма тюшдю,– дей А. Гереев. – Бугюнлерде мен 2405 гектар ерге гюзлюклер, 100 гектаргъа тепеле (чечевица) ва 56 гектаргъа нохут чачгъанман, 8 гектаргъа бавлар да салгъанман. Техниканы айтсакъ, менде эсгерген ерлеримни ишлетмек учун тарыкъ болар чакъы техника да бар. Районда биринчилей болуп немис комбайн алдым. Алгъаныма гьёкюнмеймен, оьтген заманны ичинде бузулуп авара да этмеген ва чалывда да бек мукъаятлы ишлей.
Атилла Гереев районда биринчилей болуп гюзлюклени къайтарывну башлады, чыгъагъан ашлыкъны тюшюмюне рази. Ювукъ вакътиде ол будайлыкъларын да чалма башлажакъ. Арты булан саламын тай этип къысма ва сюрюв ишлерин де юрютме хыял эте.
Бу жуманы башында Дагъыстанны юрт хозяйство ва ашамлыкъ малланы министрини 1-нчи заместители Шарип Шарипов Хасавюрт районда болду. Ол ашлыкъ къайтарывгъа бек рази болуп къайтды. Ш. Шарипов маълумат къураллагъа берген баянлыгъында бу йыл республикада гюзлюклер 93 гектаргъа чачылгъанны ва шоланы къайтармакъ учун 406 комбайн барны айтды.
– Къурумлу ишлесек, биз гюзлюклени тас этивсюз 20 гюнлени ичинде тамамлап болабыз, – дей Ш.Шарипов. –Чачылгъан 93 минг гектар ердеги гюзлюклерден биз 220-230 минг тон ашлыкъ алма хыял этебиз. Ишлени буссагьат юрюлеген кююне гёре, шо санавланы болдурма къыйын тюгюл деп эсиме геле. Бу йыл бюртюклю ашлыкъланы, жамлашдырып айтсам, 470 минг тон алма умут этебиз.
Бизин министерликде хас штаб да къурулгъан. Шонда савлай республикада ашлыкъ къайтарыв нечик юрюлюп турагъаны белгили бола. Эгер де тарыкълы болса, осал ерлеге кёмек этмек учун, техника йиберилежек…
Бугюнлерде ашлыкъ къайтарывгъа аслу гьалда гюзлюклени чачагъан Къарабудагъгент, Ногъай ва Къызлар районланы сабанчылары да гиришген.
Бизин мухбирибиз.
