Торайып гелеген яш наслугъа сан янлы билим берив булан бирче тийишли кюйде тарбия беривге бугюнлерде Дёргелиде иш гёреген эки де школада чалышагъан муаллимлер белсенген.
Юртда билим берив идараны тарихине гёз къаратсакъ, ону къурулушу совет гьукумат токъташдырылып, коллектив хозяйстволар къурулагъан йыллагъа рас геле. Дёргели юртдан чыкъгъан инкъылап гьаракатны, сонг колхоз къурулушуну жагьлы ортакъчылары Арсланали Къурбанов, Абдурагьим Кишиев, Насрутдин Вадагьайыбов, Акъай Исмайылов ва шолай кёп оьзгелери юртда школаны бинасын къурувну сиптечилери гьисапда арагъа чыкъгъан. Дёргели юртну халкъы барысы да дегенлей булкъалар этип, шо къурулушгъа къуршала. Шолайлыкъда, 1929-нчу йылда школаны бинасы пайдаландырывгъа бериле.
Юртда хас билимлеге ес болгъан муаллимлер етишмейгенге гёре башлапгъы йылларда шо охутув ожакъны ишинде бир тюрлю четимликлер тувулуна. Сонггъу йылларда ликбезде охуп-язып уьйренген, къысгъа болжаллы курсларда билимлерин артдыргъан Магьамматбек Изиев, Наби Мамаев, Солтан Давутов, Муса Убаев юрт школада муаллимлер гьисапда иш башлай. Нурулла Бекболатов буса школаны ёлбашчысыны къуллугъуна белгилене. Оьтген асруну 60-нчы йылларында ол Буйнакскидеги гьар тюрлю ишчи касбучуланы гьазирлейген училищени директору гьисапда да чалыша.
1954-нчю йылда юртдагъы толмагъан умуми билим береген охув ожакъ орта школагъа айлана. Тек юрт уллулашгъан сайын, яшланы санаву артып, олар оьтген асруну 30-нчу йылларында къурулгъан школагъа сыймайгъан бола. Охутув ва тарбиялав ишлени яхшылашдырмакъ учун да четимликлер тувулунагъангъа гёре, янгы школаны бинасын къурувну масъаласы арагъа чыгъа. Яшавлукъ агьамияты булангъы шо масъаланы чечмеге ерли хозяйствону ёлбашчысы Мугьажир Татаев гирише . Ону къастлы гьаракаты булан оьзюнде 640 яш охуп билим алмагъа болагъан янгы школаны бинасы къурула.
Шолайлыкъда, юртда эки орта школа иш башлай. Арадан заман оьтюп, бузукъ гьалгъа тарыгъан эсги школаны бинасын янгыртмагъа харж етишмейгенликден школаланы янгыдан бирлешдирмеге тюше. Эсгерилген шо охув ожакъгъа кёп йылланы узагъында Шагьвали Шагьвалиев ёлбашчылыкъ этип турду.
Бугюнлерде Дёргелидеги бир номерли орта школагъа Рашияханым Жамаева ёлбашчылыкъ эте. Ол 1999-нчу йылда Дагъыстан пачалыкъ университетни филология факультетинде дагъыстан бёлюгюн битдирген. Ана тилни ва адабиятны муаллими болуп бир нече йыл ишлеген сонг, охув ожакъны жаваплы авараларын кютювге белсенген.
Ону сёзлерине гёре, буссагьатгъы вакътиде 400-ден де артыкъ яш билим алагъан оьзю ёлбашчылыкъ этеген охув ожакъда аслу мурат билим беривге ва тарбиялавгъа бакъдырылгъан. Охутув ва тарбиялав ишлерде алдынлы къайдалар къоллана. Билим берив пачалыкъ федерал гесимлени яшавгъа чыгъарывгъа, шону булан бирге, яшланы бирикген пачалыкъ экзаменге аслу тергев бакъдырыла. Билим беривде янгы къайдаланы ва технологияланы къоллав яшавгъа, гьалиги заманны талапларына тийишли кюйде гьар предметден терен билимлер бермекден къайры да, гьар охувчуну жамиятгъа пайдалы адамлар этип тарбиялавгъа агьамият бериле.
Пачалыкъны янындан охув ожакъланы гьалына тергев берилип яшавгъа чыгъарылагъан хас программалар да шогъар болушлукъ этип геле. Ачыкълашдырып айтгъанда, оьтген 2019-нчу йылда бизин республикада яшавгъа чыгъарылагъан «150 школа» деген хас программагъа къуршалмакълыгъы эсгерилген охув ожакъны уьч къабатлыкъ бинасыны исси этив ясандырывларын ва къуралларын толу кюйде алышдырмагъа имканлыкъ берген. Котельныйлер учун янгы бина къурулгъан.
Дейгеним, алдын шолар ишлетилинеген алаша-алаша бинаны ерине тийишли онгайлы шартлар болдурулгъан эркин ва бийик бина ишлетилип пайдаланывгъа берилген. Оьтген йылны июль айыны 31-нде юртда буз явгъан сонг школаны дёрт де бинасыны чарлакълары бузулуп, зарал болгъангъа гёре, юртну ва районну гьакимлик къурумларыны гьайлы янашывуну яхшылыгъындан, шолагъа тутулгъан сыныкъ толу кюйде алышдырылгъандан къайры да, къалкъылары да ярашдырылды. Буссагьатгъы вакътиде башлапгъы класлагъа юрюйгенлер билим алагъан 1972-нчи йылда къурулгъан школаны биналарыны бириси де ичи-тышы булан янгыртылып, ярашдырыв ишлер тамамлангъан. Чинкдеси, торайып гелеген яш наслуну вакиллерине тийишли билим бермек учун тарыкълы шартлар болдурула.
Дёргели юртдагъы эки номерли орта школагъа да бугюнлерде 380-ге ювукъ яш къуршалгъан. Оьзюне Алимурат Байсонгуров ёлбашчылыкъ этеген школаны коллективи де татывлукъда ва дослукъда, яратывчу гёзден янашып ишлей. Йылны боюнда белгиленеген гьар тюрлю белгили тархлагъа байлавлу чаралар муратгъа къыйышывлу юрюле. Дёргелидеги эки номерли орта школаны муаллимлерини, охувчу яшларыны ва юртлуланы кёмеклиги булан ачылгъан музей иш гёрегени де бир нече йыл бола. Охув ожакъны тарбиялав ишлеге къарайгъан муаллими Магьамматбашир Атагишиев шо ишни уьстюнлю кюйде юрюте. Эсгерилген охув ожакъ учун 2012-нчи йылда янгы бина къурулуп пайдаландырывгъа берилгенлиги де гьар не ишни юрютмеге онгайлы шартлар ва къошум имканлыкълар яратылгъаны гьакъда айтмагъа тюше.
Лап да аслусу, Дёргелидеги эки де школада чалышагъан муаллимлер яшланы тарбия даражасын къолайлашдырмагъа, шону булан бирге оланы англавун, гьакъыл даражасын артдырмагъа гьар тюрлю конкурслар, оюнлар, ёлугъувлар оьтгере. Жамият низамны бузагъанланы сыдырасына къошулувну алдын алывгъа байлавлу чаралар да гёрюле.
Яшланы арасында савлугъуна зарал гелтиреген тамакюню, олай да гьакъылын тунукълашдырагъан гьар тюрлю маддаланы тартывдан, эсиртеген ичкилерден арек болуп, сан янлы яшав юрютювге аслам тергев бериле. Ата-бабаларыбыз юрюте гелеген асил къылыкъ мердешлерибизге амин кюйде къалывну сингдирмек де алгъа салынгъан аслу борчлардан санала. Шондан къайры да, оланы загьматны сюювню ругьунда тарбиялавгъа да, чеберликге гьаваслыгъын артдырывгъа да агьамият берилмей къалмай.
Шолайлыкъда, яшланы экстремизмге ва террорчулукъгъа тартма болар йимик шартлар ёкъ этиле. Гьар гюнлюк ишинде яш ва эсли наслуланы арасындагъы байлавлукъну беклешдиривге, ата юртуна, оьз элине, ана тилине, маданиятына, тарихине аминликни сакълавгъа ва шоланы уьйренивге бакъдырылгъан. Биз де Дёргелидеги охув ожакъланы муаллимлерине оьзлер савлай жамиятны пайдасына юрютеген гьар гюнлюк жанлы гьаракатында гележекде уьстюнлюклер ёрайбыз.
Суратларда: Дёргелидеги 1 ва 2 номерли орта школаланы муаллимлери.
