Бизин республикадагъы гьалланы гёз алгъа гелтиргенде, оьсюп гелеген яш наслуну патриот ругьда тарбиялавгъа айрыча тергев берме ва шо гьаракатны дагъы да гючлендирме тюшегени сезиле. Оьрде эсгерилген темагъа байлавлу биз гьали-гьалилерде бир номерли Къаягент орта школаны директоруну тарбиялав ишлеге къарайгъан орунбасары Магьамматтагьир Муртукъов булан ёлугъуп лакъыр этдик.
– Магьамматтагьир Алибавматович, сизин район оьлчевде чинк де уллу охув ожагъыгъызда яшланы тарбиялав ишлер нечик салынгъаны гьакъда билмеге сюер эдик?
– Тарбиялав – бир де артгъа салып къойма ярамайгъан иш. Бизин школада шо жаваплы ишге даим уллу агьамият бериле. Янгы охув йылны алдында охутув-тарбиялавгъа байлавлу школаны умуми йыллыкъ планы тасдыкъ этиле. Шо плангъа гёре ишлей туруп, биз охувчуланы патриот ругьда, ата-бабаланы асил дав-асгерлик мердешлеринде ва адатларында, эдеп-къылыкъ ёлда тарбиялама къаст этебиз.
– Ярай буса, шо масъалаланы бираз дагъы да аянлашдырыгъыз.
– Йылны башындан тутуп, бугюнге ерли охувчу яшланы арасында оланы савлугъун-аманлыгъын болдурмакъ ва гьар-бир якъдан тарбияламакъ учун бир къадар чаралар оьтгерилген. Школаны ичинден наркоманиягъа къаршы ишлер, спортгъа ва физкультурагъа багъышлангъанлары ва оьзгелери агьамиятлы ер тута. 15-нчи февраль – уьлкени воин-интернационалистлерини, 23-нчю февраль – Ватанны якълавчуларыны гюнлери. Шо тархлагъа байлавлу болуп охувчуларда Ватангъа, уьлкеге ва тувгъан ерине бакъгъан сюювню, оьктемликни артдырмакъ муратда школада бары да охувчуланы къуршалыву булан айлыкъ юрюлдю. Айлыкъны ахырында ону гьасиллерини жамы чыгъарылып, Интернетден таба школаны сайтында маълуматлар ерлешдиребиз. Уьстевюне де, гёз алгъа тутгъан чараланы яшавгъа чыгъара туруп, ата юртубуз Къаягентдеги Уллу Ватан ва Афгъан давну ортакъчыларына багъышлап яратгъан ачыкъ гёрсетив стендлерин, Ватанны якълавчусуну мююшюн онгардыкъ. Неге тюгюл де, яшланы патриот ругьда тарбиялавда англатыв ва гёрсетив ишлери де аз роль ойнамай.
– Сиз оьзюгюз де Афгъан давну ортакъчысысыз. Ватанны якълавчулары булан байлавлу не айтма сюесиз?
– Бизин юртдан Уллу Ватан давну йылларында 336 адам Къызыл Армияны сыдыраларына чакъырылгъан. Олардан дав майданларында 168-вю азиз жанларын къурбан этген ва шо къагьрулу давда белгисиз тас болгъан. Венгрия ва Чехословакия пачалыкъларында болгъан агьвалатларда ортакъчылыкъ этген 4 мингге ювукъ дагъыстанлыланы 100-ге ювугъу – бизин районлулар, оланы 13-вю – бизин Къаягент юртлу уланлар. Афгъан давда актив ортакъчылыкъ этген ва гёрсетген къоччакълыгъы учун орденлер, медаллар булан савгъатлангъан бизин районлулар да бар. Бугюнлерде шо дав башлангъанлы 35 йыл тамамланды. Афгъан давуна буса биз: «Заман чаймасдай эсделик», – деп тюгюл айтмайбыз. Бизин уьлкени солдаты оьзюню асгерлик борчун, интернационалист борчун намуслу кютген ва гележекде де кютежегине къатты инанаман. Шо ёлда яшланы тарбиялама да къаст этебиз.
– Бу йыл асгерге язбашгъы чакъырыв башлангъан. Энни оьзюгюзню де асгерде къуллукъ этген йылларыгъызны эсге алыгъыз, ярай буса.
– Армиягъа барма чагъым етишгенде, арт бермейли, 1979-нчу – 1981-нчи йылларда Ватанны алдындагъы асгерлик борчумну намуслу кютдюм. Шо замандагъы Тюркмен ССР-ни Кушка деген дазу шагьарындагъы асгер бёлюкде къысгъа болжалны ичинде билим алып, артиллерия расчётну гёзлевчюсю болдум ва шондан таба бизин уьлкени десант асгерлерини табанларын таптап дегенлей Афгъанистандагъы давгъа тюшдюм. Асгер къуллугъум битгинчеге, уьлгюлю воин гьисапда отпускагъа йиберилип, ата юртумда ял алывда болдум, сонг Афгъанистан Республикасыны Шинданд деген шагьарыны бойларында федерал ёлну сакълавда къуллукъ этдим.
– Насигьат гьисапда яш наслугъа не айтар эдигиз?
– Инг башлап, охувчуланы тарбиялав иш ортакъ иш деп яшланы ата-аналарыны эсине салма сюемен. Гележекде яш наслудан герти патриотлар тарбиялама, оьсдюрме сюе бусакъ, бизден, бары да уллулардан гьасил болагъан гьаракатны этме борчлубуз. Бу ерде сёз ёругъуна бир гиччи мисал гелтирме сюемен. Асгер къуллугъумдагъы бизин атышыв расчётда менден къайры, орус Юрий Попов, къазах Сарсенгелдиев, къазикъумукълу Эскендер Аркалаев ва кёп оьзгелери де йылны ичинде дослукъда-татывлукъда, бир къазандан аш хабып дегенлейин турдукъ. Миллет айырмакъ къайдагъы затдыр! Шо саялы гьалиги яшёрюмлени шо сыйлы ва оьр англавланы юреклерине сингдирме сюемен. Оланы юреклерине ёл тапмакъ ва тюз ёлунда тарбияламакъ янгыз муаллимлени тюгюл, савлай жамиятны жаваплы борчу гьисаплайман.
М-З. Темирбеков,
Россияны журналистлерини союзуну члени.
