Дагъыстангъа Россияны юзюмчюлюк отаву деп негьакъ айтылмай. 2022-нчи йылда бизин республикабызны юзюм оьсдюрювчюлери тюшюм береген гектарларыны гьарисинден 140 центнерге ювукъ татли емиш къайтарды.

Гертиден де, умуми кюйде алгъанда, бу йыл бизин республикабызны юзюм оьсдюрюв булан машгъул болагъан предприятиелерини ва айрыча иш гёреген тайпаланы къайратлы гьаракаты булан 270 минг тон юзюм къайтарылды.
Бюджетлеге лайыкълы къошум береген гелимли ва абурлу тармакъда борчларына намуслу кюйде янаша­гъан юрт хозяйство къуллукъчуланы, касбучуланы гьакъында бугюнлерде уьлкебизни тахшагьарында оьтгерилген юзюм оьсдюрювчюлени ва чагъыр гьазирлейгенлени 1-нчи Бютюнроссия форумунда генг кюйде гьакълашыв болду. «Юзюмден гьазирленеген малланы артдырывну девюрю» деген аслу масъаланы айланасында ону ортакъчылары оьз пикруларын малим этдилер.

Форумда ортакъчылыкъ этген ДР-ни Башчысы Сергей Меликов арагъа салынгъан масъалагъа байлавлу болуп оьз пикруларын аянлашдыргъынча алданокъ, бизин регионну бёлюгюнде ерлешдирилген Къызлар, Избербаш ва Дербент районлардагъы юзюмню ишлетеген предприятиелени-жамиятланы маллары булан ювукъдан таныш болду.

– Бу йыл Дагъыстанны юзюмлюклеринден къайтарылгъан тюшюмню умуми къадары, дагъы да ачыкълашдырып айтгъанда 70 проценти, заводларда ишлетилинди, – деди оьзюню къутлавунда Сергей Алимович форумну ортакъчыларына. – Гьалиги заманда айлана якъда тувулунгъан талапланы гьисапгъа алып, къоллавчуланы сан янлы маллар булан таъмин этив агьамиятлы. Айтмагъа сюегеним, юзюмден гьазирленген маллар бизге де ортакъ. Ортакъ буса, озокъда, шонда алывчулар учун юрюлеген ярышда уьст болмакъ учун, гертиден де, сан яны шекликни тувдурмайгъан малланы болдурув ва сатывгъа чыгъарыв –агьамиятлы масъала.

Эсгерилген форумда ортакъчылыкъ этген Дагъыстанны Гьукуматыны Председатели Абдулмуслим Абдулмуслимов да дагъыс­танлы юзюмчюлени алдында токътагъан борчлар булан ювукъдан таныш этди.

– Артдагъы 10 йылны ичинде республикабыздагъы юзюмлюклени умуми майданлары 5 минг гектарлагъа ювукъ къолайлашгъан, – деди Абдулмуслим Мугьутдинович. – Борла оьсдюрювде бизин регионда алдан берли бай сынав топлангъан. Юзюм борланы 300 тюрлю ерли журалары белгили. Артдагъы йылларда шолар булан янаша юзюм борлаланы аврувлагъа ва зараллы жанлагъа, сувукъгъа чыдамлы журалары ахтарыла ва тышдан да гелтирилип оьсдюрюле. Белгили болгъаны йимик, юзюм борланы толу тюшюм береген даражасына етишдирмек учун, азындан, 5-6 йыллар къуллукъ этмеге тюше. Шону гьисапгъа алып, юзюм оьсдюрювде алдынлы ва асувлу къайдалар ахтарыла ва танглана. Дагъысын айтмагъанда, гьалиги заманда республикабызда 4 минг гектар майданда юзюм­борлалар тамчылатып сугъарывну къайдасына гёчген.

Юзюмчюлени авур, тек абурлу ишиндеги къуллукъланы камиллешдирмек-енгиллешдирмек муратда пачалыкъны янындан харж булан кёмек этилинегени де гележек учун инамлыкъны тувдура.

– Юзюм оьсдюрювчюлени алдында токътагъан жаваплы ва агьамиятлы борчланы гёз алдан тайдырмайлы, пачалыкъны янындан материал ва ругь якъдан иштагьландырыв да оьз натижаларын бермей къоймай, – деди форумда ортакъчылыкъ этген ва чыгъып сёйлеген РФ-ни вице-премьери Виктория Абрамченко. – Дагъысын айтмай къойсам да, юзюмчюлюкню оьсдюрювге Россияны Гьукуматыны янындан 2030-нчу йылгъа ерли дагъы да 26 миллиард манатны къадарында акъча маялар гёрсетилинген.

Форумда болгъан сёйлевлени натижасында гележекге байлавлу болуп арагъа чыгъарылгъан пикрулагъа гёре уьлкебизни юзюмчюлерини пайдаларын якълап хас къарар къабул этилинди.
Шонда айрыча хат булан эсгерилген кюйде, юзюм оьсдюрюв булан машгъул уьлкебизни аграр регионларында, шолайлыкъда, янгы иш ерлени ачмагъа ва шолай да гьар тюрлю бюджетлеге тюшеген налог гелимлени жыйымын толумлашдырмагъа имканлыкълар яратылына.