Гертиден де, ишин теренден билеген башлапгъы класлагъа дарс береген муаллимни алдында охумакъ адамны къысматындагъы насипни бир пайы деп гьисап этмеге ярай.
Мая Солтаналиевна Солтанова муаллим касбусун йылдан-йылгъа чарлай туруп, 43 йыл сынав топлагъан адам. Шо йыллардан ол 40 йылын башлапгъы класланы охувчуларына билим беривге ва тарбиялавгъа багъышлагъан. Ол 1951-нчи йылда Хасавюрт районну Къарланюртунда Солтанали ва Разия Шангереевлени агьлюсюнде тувгъан. Хасавюртдагъы педагогика училищени битдирген сонг, ол шондагъы 5 номерли орта школада пионервожатый болуп ишлемеге башлай. Арадан уьч йыл гетген сонг ол кёп сююп танглагъан касбусуна гёче ва бугюнлеге ерли шо ишге амин кюйде къуллукъ эте деп айтмагъа ярай.
Хасавюрт районлу буса да, къысмат ону тёбенжюнгютейли улан Хизири булан табушдура. Яшавунда болгъан бу агьвалат Мая Солтаналиевнаны Буйнакск райондагъы охувчулагъа билим ва тарбия бермеге чакъыра. Бир башлап ол Буйнакск шагьардагъы 4 номерли орта школада 12 йыл загьмат тёге. 1995-нчи йылдан берли ол агьлюсюню ата юртундагъы оьсюп гелеген яш наслугъа терен билимлер ва тарбия бермекни гьайын этип чалыша. Не ерде ишлесе де, ол адамлыгъын тас этмеген. Ишде болса да, уьйде болса да, намусгъа байланып, кёп гезиклерде ягьланып оьмюр сюреген адамланы бириси.
Иш ёлдашларыны арасында ол абур-сый къазангъан муаллим гьисапда танывлу. Касбугъа янгы тюшюнген жагьиллер Мая Солтаналиевнадан дарсны юрютюв къайдаларыны гьакъында насигьат излеп, ону булан сагьатлар булан сынав алышдырып болалар. Охувчулардан билимлени талап этегенден къайры да, оланы ойлашып билмеге, оьзбашына гьасил чыгъармагъа уьйретивге Мая Солтаналиевна аслу тергевюн бакъдыра.
Янгыз дарслар булан дазуланып къалмайлы, ол охувчулары булан класдан тышда, олай да районну, республиканы оьлчевюнде юрюлеген чараларда да актив кюйде ортакъчылыкъ эте. 2013-нчю йылда ол республика оьлчевде юрюлген халкъара экология форумда «Яшыл дюнья» деген номинацияда биринчи ерге чыкъмагъа бажаргъан. Ол айлана якъны аяп къоллавгъа аслу тергевюн бакъдыра ва охувчуланы да шо ругьда тарбияламагъа бажарагъан муаллим. Шо себепден ол охувчуларыны ортакъчылыгъы булан яратылгъан яратывчулукъ бирлешивню де ёлбашчысы болуп ишлей. Гетген охув йылда буса апрель айны 1-нде белгиленеген къушланы халкъара гюнюнде охувчулары булан бирче уялар этип эки экинчи ерни алмагъа болгъан.
Яшавуну маънасы болагъан касбугъа берилип ишлейген заманны ичинде ол бир къадар уьстюнлюклеге де етишмеге бажаргъан. 2011-нчи йылда огъар «Россия Федерацияны умуми билимлер беривюню гьюрметли къуллукъчусу» деген ат берилген. Дарс беривде ол гьисап этеген кюйде, аслу зат – лап да осал билеген охувчуну да билим алмагъа гьаваслыгъын артдырагъан ёлланы излемек. Шо мурадына оьзю Мая Солтаналиевна етишген демеге ярай. Неге тюгюл ону алдына гелеген охувчулар биринчи класдан башлап ону экинчи анасы йимик гёре, бары да сырларын ону булан бёле. Ананы къоллары йымышакъ болагъаны йимик, Мая Солтаналиевна да – охувчуларын, авлетлери йимик гёрюп, оланы бетине къарап юрегиндегин билеген муаллим.
Агьлюсю Хизири булан ол дёрт яшны оьсдюрген ва тийишли тарбия берген. Эки къызы, эки уланы бар адамгъа гьалиги заманда лап да бай деп айтмагъа ярай. Мая агьлюсю булан бирче олагъа оьзлер сюеген касбулагъа етишсин учун, билимлер алмагъа бары да имканлыкъланы яратгъан. Къызы Сайида Магьамматова анасыны ёлун танглагъан. Магьачкъаладагъы оьр охув ожакъны тамамлагъан сонг, ата юртундагъы школада ингилис тиллени муаллими болуп ишлемеге башлагъан. Экинчи къызы Дайгьанат педагогика институтну филология факультетин битдирсе де, буссагьатгъы вакътиде сатыв-алыв тармакъда загьмат тёге. Уланлары Солтан ва Даниял гьалиги яшав шартлагъа къыйышывлу ишлени башын тутуп, агьлю къуруп яшайлар.
Мая Солтаналиевна оьзю де муаллимлени агьлюсюнден чыкъгъан демеге ярай. Дёрт къызардашны бириси болуп ол да оьз заманында атасыны сайлагъан ёлну танглап, муаллим касбугъа ес болгъан. Ондан къайры да, ону эки къызардашы Надия ва Заира яш наслугъа билим беривню ва тарбиялавну гьайындалар. Надия Хасавюртдагъы 6 номерли школада, Заира буса ата юрту Къарланюртда муаллимлер болуп ишлейлер.
Маяны гьакъында айта туруп, ол янгыз школа яшав булан яшав сюре десек тюз болмас. Къатынгишини алдында уьй болгъан сонг уллу намус тюшегенин бирев де инкар этип болмас. Бир вакътини ичинде школагъа да барып, ожакъны отун да сёнмеге къоймай, бирев де сёз тапмасдай юрютмек тынч иш тюгюл экени англашыла. Ону уьстевюне де, агьлюсю Хизирини савлугъу осал болуп къала. Уллу чагъына да къарамайлы, Мая Солтаналиевна агьлюсюню разилигин алып, огъар къуллукъ эте. Шо ягъындан да ол оьр даражада уьй юрютюп бажарагъан къатынгиши гьисапда танывлу.
Мая Солтаналиевна учун бирдагъы бир охув йыл етишип гелди. Озокъда, ол охувчулары булангъы ёлугъувгъа, гечелер юхламай дарслагъа план язагъан гюнлеге алдын ерли гьазир экенни билебиз. Янгы охув йыл ону учун охувчуларыны уьстюнлюклеринден бай болсун деп айтмагъа сюебиз. Неге тюгюл, муаллим учун инг уллу савгъат – алдында охуп гетген яшлар яшавда оьзлени ерин табып, ватанына да, халкъына да пайда гелтирмеклик. Охувчуларынгны, иш ёлдашларынгны ва агьлюдегилени атындан сагъа баракалла, Мая Солтаналиевна. Бу муаллимни алдында охуп чыкъгъан охувчулар огъар даим рази кюйде къалажагъына ва, къайда болса да, абур-сый этежегине шеклик ёкъ.
Барият ОЬЛМЕСОВА.
СУРАТДА: М. Солтанова.
