Мени улланам Узлипат, гюнагьларындан Аллагь гечсин, инг яхшы женнетлени тёрюнде болсун, гьар гюн 5 де намазыны артындан бир сагьатны уза­гъында бары халкъ учун кёп гючлю дуа эте эди. Гьар гезик бир де янгылышмай: «Я Раббим, Аллагьым, от балагьынгдан, сув балагьынгдан, ел ва ер тербенив балагьларынгдан Сен сакълагъыр, Сен яратгъан инсанларынга рагьмунг булан языкъсын, иман-дуа этмеге савлукъ да, гьалаллыкъ да, оьмюрлер де бергин бар халкъгъа»,–дей эди. Ону тап-таза ана тилибизде таъсирли сёзлени айтып этеген дуаларына мен де тамаша болуп тынглай эдим.

Бир керен улланама: «Гьар гезик от, сув, ел, ер тербенив балагьларынгдан сакъла деп гюн де 5 керен айтасан, сени сёзюнгню ким эшите, ким ону къабул эте», – дедим оьзюмню яшлыгъыма гёре. Сонг ол магъа айып этип: «Бери тынгла, мен я анамны, я атамны бетин танымагъанман, етим яш эдим. Мени Къызарханум баживюм оьсдюрген. Оьмюрюмде ялгъаным да болмагъан, биревню учуп барагъан тюгюн де урламагъанман, тонамагъанман, пасат юрюмегенмен, адамны артындан сёйлемегенмен, бетине туврасын айтгъанман, экиюзлю тюгюлмен, бир илли-инсангъа яманлыкъ ёрамагъанман, иманым бар, диним бар, садагъам бар, сагьым бар. Уьягьлюме сен деп айтып сёйлемедим, ону хатирин къалдырмагъа, эришмеге чакъы заман да яшамадыкъ, гьали гележекмен, гёзлеп тур деп давгъа гетди, къайтмады. Къайнатам, къайнанам оьлегенде магъа «Аллагь рази болсун» дедилер. Гьалал ашымны ашадым, гьалал яшадым. Аллагь мени, етим оьсген яшны дуасын къабул этмей, кимникин этежек дагъы»,–деди. Гертиси, мен о заман ону сёзлерине ончакъы маъна бермей, бир зат да айтмай къалдым. Артда, гертиден де, ону тилевлери яшавгъа чыгъагъанын эследик. Оьзю сюеген кюйде оьлюп де гетди.

Гьали Тюркияда, Сирияда барыбызны да эсер-месер этип, бары халкъны хозгъап уятгъан йимик болгъан гючлю ер тербенивлерден сонг, улланамны алгъышлы, насигьатлы сёзлери, сагьатлар булан этеген дуалары эсиме гелди.
Телевизордан тувра эфирлерден гёз алдынгда ерлер ярылып теп-тегиш болгъанны гёргенде, «варх» деп кёп къабатлы уьйлер, биналар чёгюленип, юрегибиз челтирге тюшген къушдай, гьалекленип: «Товба, аставфируллагь, болма ярайгъан зат тюгюл»,–деп къыйналдыкъ, йыладыкъ, ичкъындыкъ. «Аллагьым, яшавну ярыгъын гёрюп битмеген яшлагъа, къавжалгъан къартлагъа, сакъатлагъа рагьмунг булан языкъсын, бир кёмек эт хари»,–деп тиледим. Йылайгъан яшланы сесине тынглап, абдырагъан аналаны, манг болуп, кёмеклешмеге гючю чатмай, онда-мунда урунагъан эренлени гёрюп, авуругъузну нечик алайыкъ деп, оланы янында тюгюл экениме де ичимбушду. Тезликде ондагъы таныш-билишге зенг этип, гьалын-гюнюн, дос-къардашын сорадым. Гьариси не болгъанны англап битмейгенде йимик, адашгъан гьалында бирлери: «Биз чи сав эдик, шюкюр Аллагьгъа, дос-къардашыбыз да эсен-аман, тек халкъыбыз языкъ», – дедилер. Телефон этгенлени арасындан бириси, Кавказ давланы вакътисинде Дагъыстандан Агъачавулдан гетген къумукъланы вариси, уллу чагъындагъы Юсуп агъав: «Паху къызым, ичим гюе-яна, къызым да, торунум да, гиевюм де чёгюленген уьйлени тюбюнде, анасы йылай, огъар маслагьат салма къарайман, мен аякъ уьстдемен, уланларым къызым яшайгъан Хатайны янындагъы Искендерунгъа гетгенлер, шолагъа къулакъасып турабыз»,–деди. Мен де олагъа сабурлукъ салма, маслагьат этмеге къарадым. Тек, амма…ана юрек, ата къан… Не амал…

Нечесе яшавгъа чыкъмай, боралай сёнген умутлар, нечесе айтылмагъан арив сёзлер, нечесе юреклерде чечилмей артгъа салынгъан сырлар бир-эки мюгьлетни ичинде къыркъылды, къалгъанлагъа гьёкюнчлер, дертлер къалды… Бетерлеринден де Аллагь сакъласын.

Амма къумукъларда къурдашлар къыйынлы гюн табылар деген кюйде, ватаныбызны халкълары, къумукъларыбыз, оьзгелер шоссагьат сесленип, кёмеклешме урундулар, бирлигибизни гёрсетдилер. Шо инсаплы гьаракатны гёргенде, юрегиме де талмав йимик болду.

Бир вакъти авлангъан уьйлени тюбюнден, янгы тувгъан бир тигим ялангъач яшны чыгъарып гелегенде, ичим айланып гетди. «Вай амалсыз, сени не гюнагьынг бар эди. Бу ялгъан, питнечи дюньяда сенден таза гьеч бирев ёкъ. Ананг да къайда экен, атанг да. Не болгъанны да англамай, къайда экенмен деп турамысан, гиччи бишев»,–деп тарландым. Сонг: «Сени йимик гиччинев яшланы, ананг-атангны балагьлардан къоруйгъан гючю булангъы улланамны дуасы етишмей»,–дедим.