Яшав тамаша кюйде алышынгъан. 25 йыл алда нечик эди яшав ва адамлар, гьали нечик? Дагъы да 25 йылдан не болажакъ? Яшагъанлар гёрер…

Гьали оьр технологияланы, цифровой къуралланы девюрю. Охув, билим алыв, гьатта савлукъну гьайын этив ва оьзге талаплар Интернетден таба кютюле. Шолайлыкъда, яшав шайлы енгиллешдирилген. Кёплеге, аслу гьалда уллу чагъындагъылагъа, гьалиги яшавда кёп зат англашылмай. Шолай язгъан булан да, мени оьзюмню де бугюнгю янгылыкъланы кёбюсюнден англайгъаным аз. Болгъан кююбюзде замангъа гёре юрюме къарайбыз. Неге тюгюл, артгъа къайтыв ёгъу англашыла. Гьар даим де алгъа юрюме герекбиз.

20 йыллар алдын газет-китап охуйгъанлар гьар ожакъда бола эди буса, гьали шолайланы санаву бир нече керенлеге кемиген. Телевидение оьлтюрюп болмагъан охувчуланы Интернет эбинден гелип тура. Бу лакъырыбыз да – шо телевидениени ва Интернетни гьакъында. Гьар-бир затны йимик, шоланы да бар яхшы ва яман янлары. Башлап телевидениени уьстюнде токътайыкъ.

Россияда 20, гьатта 10 йыл алда да телевидениеде маълумат ва жамият-политика берилишлерде тюрлю-тюрлю бир-бирине къаршы къаравлар берилип, оланы къайсы тюз, къайсы къынгыр – къаравчу оьзю токъташдыра эди. Гьали гьаман пачалыкъны хас къараву (официоз) берилип, агьвалатланы гьакъында къаравчугъа оьзюне ойлашып, гертини билме имканлыкъ болмай. Къысгъача айтгъанда, телевидение пачалыкъны пропаганда ва агитация къуралына айлангъан. Тап КПСС-ни девюрюнде йимик.

Шону биревлер тюз гёредир, тек къабул этмейгенлер де бар. Неге тюгюл, гертини токъташдырмакъ учун эки бир-бирине къаршы пикру болма герек. Шоланы эришивю гертини тапма кёмек эте. Бу кёпден токъташдырылгъан гьакъыл. Бизин россия телевидение янгыз хас пикруну берегени, бизин къаравубузда, халкъны гьакъыл, англав якъдан оьсювюне четимлик эте.

Шу – бизин телевидениени яман яны. Ону яман янлары дагъы да бар (тарбия, къылыкъ масъалалагъа тергев берилмейгенлик, мисал учун), тек биз маълумат ва жамият-политика берилишлени гьакъында сёйлейбиз. Бир-бир телевидениени къурбанлары булан лакъыр этип болмайсан, къуру, телевизордагъы дикторну йимик, бир затланы такрарлап, сен айтагъангъа къулакъасмай.

Газетлени охувчуларын телевидение кемитгени йимик, арт вакътиде телевидениени къаравчуларын да Интернет оьзюне тартып тура. Мени бир-бир танышларым телевизоргъа къарамайбыз дейлер. Мен оьзюм де совет замандагъы кинолагъа болса тюгюл, къалгъан берилишлеге сийрек къарайман.

Интернетде де бар кёп наслыкъ ва ялгъан. Тек ондан сюйген затынгны сайлап, сюймегенингни гери уруп боласан. Харлысыз къарав – гертиликге ювукъ. Интернетдегилер – аслу гьалда эркин адамлар, биревден де алапа алмай, биревге де гьисап бермей: сюйгенин яза. Нечик болгъанда да, Интернетге инамлыкъ артыкъ ва шо себепден ондан пайдаланагъанланы санаву гюн сайын арта.  Неге?

Биринчилей, къайсы янгылыкъ да мунда телевидениеден алдын бериле. Берилгенден сонг, гьар ким шо гьакъда оьз къаравун айтып, пикру алышдырыв башлана. Сюйсенг, сен де къошул, сюймесенг, башгъалар язагъанны оху яда ушатмасанг, еринде къой. «Одноклассники», «Фейсбук» йимик социальный сетлердеги  «къурдашлар» гьариси сюйген темасын арагъа чыгъарып, билмейгенин сорай, оьзю билегенин айта. Герти къурдашлар йимик, бир-бирде эришип де йибере, сонг яраша. Демек, онда болгъан чакъы яшавгъа ювукъ гьаллар бар. Бир-биревлер суткалап шонда туруп, айланадагъы яшавгъа аз къатнайгъан болуп да къала. О да яхшы тюгюл. Гьатдан оздурса, бир зат да яхшы тюгюл. 

Ингдеси – Интернетни яшав тувдургъан, о – заманны талабы. Биз ондан къачып-яшынып яда ону гери уруп болмайбыз. Шолай этме къарасакъ, оьзюбюз тас этивге тарыжакъбыз, артда къалажакъбыз, утдуражакъбыз.