Халкъ арада «бир терезеден битеген къуллукъ» деп ат къоюлгъан МФЦ-лени (многофункциональные центры) къурулуву ва пайдаландырывгъа бериливю де гьар тюрлю пачалыкъ къуллукъларда ва къурумларда болагъан уллу гезиклени алдын алмакъ учун этилинеген иш экени белгили.
Шолайлыкъда, ватандашланы къыйматлы заманы тас болмай, урушбат алывну ва беривню алдына бир къадар чатакъ салына. Лап да аслусу, ватандашланы гьар тюрлю яшавлукъ къуллукълары «бир терезеден» таба чалт ва сан яны булан яшавгъа чыгъарыла.
Уьстде эсгерилген агьамиятлы масъалагъа байлавлу болуп берилген соравлагъа бугюн ДР-ни байлавлукъ ва телекоммуникация министри Сефер Алиев бизин булангъы лакъырлашывунда «Ёлдаш» газетни охувчуларына да англатывлар бермеге разилешди.
– Сефер Насирович, сизин министерликни ишинде ватандашланы ва къурумланы пачалыкъ, муниципал къуллукъларын кютюв булан машгъул болагъан МФЦ-леге некъадар агьамият бериле? Бугюн оланы къурулушуна ва чалышывуна байлавлу не айтмагъа бажарыла?
– МФЦ-лер яда буса халкъ арада айтылагъан кююнде, «бир терезеден битеген къуллукъ», уьстде де эсгерилген кююнде, ватандашланы ва къурумланы муниципал ва пачалыкъ къуллукъларын кютюв булан машгъул бола. Олар аслу гьалда ватандашлагъа ва къурумлагъа онгайлы ювукъ ерлерде къурула ва заманын асувлу къоллама кёмек этип, пайдаларын якълай.
Шолай онгайлыкълардан, озокъда, гележекде бары да дагъыстанлылар пайдаланмагъа тарыкъ экени англашыла. МФЦ-лени аслу борчу тийишли къуллукъланы гьарисин дегенлей чалтлыкъда ва сан яны булан кютмекдир.
– Демек, «бир терезеден» таба ерли, регион, федеральный оьлчевюндеги къуллукълары кютюле?
– МФЦ-лер шолай деп къурулгъан ва пайдаландырыла.
– Ватандашлагъа ва къурумлагъа пачалыкъ, муниципал къуллукълары тегин этилеми?
– Тегин этиле ва шонда оьзю арзачы ортакъчылыкъ этмей.
– «Бир терезени» алдында гезиклер болмаймы?
– Болмай, 15 минутну ичинде арзасы къабул этилине.
– Аслу гьалда ватандашлар ва къурумлар не йимик документлени гьазирлемеге гелелер?
– Уьйге ва яда буса топуракъ пайына шагьатнама алмагъа гелелер. Субсидиялагъа ва тыш пачалыкъ паспортлагъа харлылар да МФЦ-лени къуллукъларындан аз пайдаланмай.
– Савлай республика оьлчевюнде айтгъанда, МФЦ-лени онгайлыкълары некъадар пайдаландырыла?
– РФ-ни Президентини 2012-нчи йылны май айыны 7-синде 601 номер булан чыкъгъан Указына гёре шолай МФЦ-лер бара-бара уьлкебизни бары да бойларында ачылма ва ишлемеге герек. Шолайлыкъда, бизин пачалыгъыбызда МФЦ-лерден пайдаланагъан къурумланы ва ватандашланы умуми къадары 90 процентге чыкъма тарыкъ. Дагъыстанда буса МФЦ-лер 2009-нчу йылдан тутуп къурулма башлангъаны гьакъда да айрыча эсгермеге сюемен.
– Биринчи МФЦ бизин республикабызда не ерде къурулгъан ва пайдаландырывгъа берилген?
– Каспийск шагьарда къурулгъан ва бугюнлерде де уьстюнлю кюйде жаваплы борчун кютюп тура.
– Буссагьатгъы вакътиде бизин республикабызда ватандашланы ва къурумланы къуллукъларын кютюв булан машгъул болагъан нече МФЦ бар?
– 13 шагьар ва район муниципал къурулувларында ачылгъан ва оьзгелеринде де къурмагъа гёз алгъа тутулгъан.
– Сефер Насирович, шоларда бугюнлерде нече тюрлю пачалыкъ ва муниципал къуллукълар кютюле?
– 95 пачалыкъ ва 72 муниципал къуллукълар кютюле.
– Оьтген йыл къурумланы ва ватандашланы кютюлген къуллукъларын гьисапгъа алып айтгъанда, нечакъы иш этилген?
– Умуми кюйде алгъанда, 91339 къурумгъа ва ватандашгъа къуллукъ этилген. Бу йылны биринчи яртысында да 60 мингге ювукъ къуллукъ этилген.
– Ватандашланы ва къурумланы пачалыкъ ва муниципал къуллукъларын кютеген МФЦ-лер касбучулар булан нечик таъмин этиле?
– Ватандашланы ва къурумланы пачалыкъ ва муниципал къуллукъларын кютювню камиллешдиривге байлавлу хас республика центрда касбучулар гьазирлене. Оланы билимлерин бажарывлу дарс беривчюлер камиллешдире. Охутувну вакътисинде олагъа Каспийск шагьардагъы МФЦ-ни сынавун уьйренмеге имканлыкълар болдурула.
– Сефер Насирович, муниципал къурулувларындагъы МФЦ-лерде ишлейгенлер аслу гьалда кимлердир?
– МФЦ-лерде ватандашланы ва къурумланы пачалыкъ ва муниципал къуллукълары кютюлюп къалмай. Айтмагъа сюегеним, шолай центрларда ерли адамлар учун да иш ерлер ачыла. Озокъда, шону учун оланы алданокъ гьазирлемеге тюше. Ишге тюшегенде оланы арасындан лап да лайыкълыларын тангламакъ муратда конкурслар оьтгериле. Янгы электронный алатларда ишлеп бажарагъанланы къайсы да шолай конкурсларда ортакъчылыкъ этмеге бола. Уьстевюне, оланы этика-къылыкъ гьазирлиги де тергеле. Адамланы ва къурумланы къуллукъларын кютюв булан машгъул болагъан касбучулагъа биревню де хатирин къалдырмагъа ярамай.
– Республика оьлчевюнде айтгъанда, МФЦ-лени къурулушу нечик амалгъа геле?
– Къуллукъланы кютювню асувлугъун къолайлашдырмакъ муратда республика МФЦ-ни ерлерде филиаллары ачыла. Шо оланы къурулушунда этилинеген харжланы экономия, ишни натижаларын аян этмеге ва гьисап юрютюв ишлени къурумлу кюйде салмагъа имканлыкълар ярата. МФЦ-лени санавун артдырывда инвесторланы маяларын къоллавгъа да тергев этиле.
– Ерлерде МФЦ-лени къурмакъ учун топуракъ пайлар алмагъа къыйын тюгюлмю?
– Республика МФЦ-ни ерлердеги офислери учун барысына да бирни йимик проектлер гьазирлене демеге ярай. Шолайлыкъда, топуракъ пайланы айырагъанда да олар учун бирни йимик талаплар да салынагъаны англашыла.
– МФЦ-лер къурмагъа сизге харж аслу гьалда къайдан геле?
– Топуракъ пайлар ерлерде тегин гёрсетилине. Къурулуш ишлер учун буса бизге харж аслу гьалда федеральный бюджетден таба айырыла. Бизин республикабыздагъы МФЦ-лени офислерин артдырмакъ учун министерликни янындан гьазирленген проект РФ-ни экономика оьсювюню министерлигине йибермеге гьазирленген. Шогъар гёре де узакъ къалмай 150 миллион манат алмагъа хыял этебиз. О гьакъда биз инвесторлар булан да гьакълашып турабыз. Шолайлыкъда, республика бюджетге де енгиллик этмеге бажарыла.
– Сефер Насирович, ювукъ арада сиз республика МФЦ-ни офислерин дагъы да не ерде ачмагъа токъташгъансыз?
– Гёз алгъа тутулгъан республика программагъа гёре бизин республикабызда 2015-нчи йылны ахырларына таба 55 МФЦ къурулма тарыкъ. Шолайлыкъда, бары да районларда офислер болдурулажакъ деп айтмагъа ярай.
Бу йылны ахырына таба Хасавюрт шагьарда 27 «терезе» ва Къызлар шагьарда 12-ни ачма хыял бар. Шо кюйде, МФЦ-лени офислери Къызлар, Къызылюрт, Буйнакск ва оьзге районларда да узакъ къалмайлы ачылажакъ.
– МФЦ-лерде ишлейгенлени алапалары рази къалдырамы?
– Республикадагъы орта алападан аз тюгюл. Озокъда, олар урушбатгъа амракъ болмасын учун, мен англайгъан кюйде, аманлыкъны болдурувдан да хантав къалмагъа ярамас. Сени соравунга гёре мени гьасилим де шу кюйде къыйышывлу геледир деп ойлайман.
– МФЦ-лени алдында токътагъан аслу талап шолай тюгюлмю дагъы, коррупцияны алдына чатакъ салма тарыкъ чы?!
– Дюр. Тек ону да ёллары башгъа-башгъа. Алапаларын артдырыв ва шолай башгъа ёллары пайдаландырылмагъа тарыкъ экени англашыла.
Лакъырлашывну юрютген ва язгъан
Къ. КЪАРАЕВ.
